– Europejski Bank Inwestycyjny jest ważnym partnerem Uniwersytetu Warszawskiego i wszystkich polskich uczelni. To instytucja, która wspiera rozwój szkolnictwa wyższego, innowacji i nowych technologii – powiedział prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW podczas konferencji o roli innowacji w kształtowaniu przyszłości szkolnictwa wyższego.
Konferencja o roli innowacji w kształtowaniu przyszłości szkolnictwa wyższego odbyła się 16 października w Sali Senatu Pałacu Kazimierzowskiego. Współorganizatorem konferencji był Europejski Bank Inwestycyjny (EBI). Rektor UW prof. Alojzy Z. Nowak podkreślił znaczenie EBI we wsparciu uczelni– także finansowym, stanowiącym dodatkowe źródło kapitału na rozwój innowacji, nowych technologii i badań naukowych.
– Krajowe nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe są niewystarczające, by w pełni realizować strategie polskich uczelni. Stąd potrzeba poszukiwania dodatkowych źródeł finansowania naszej działalności. Mówimy tu na przykład o środkach z Krajowego Planu Odbudowy, ale również o wsparciu ze strony Europejskiego Banku Inwestycyjnego – powiedział rektor. – Rozmawiamy również o stworzeniu tzw. systemu dotacji, jednak nie jest to proste ze względu na konieczność posiadania kapitału własnego. W przypadku UW mowa tu o co najmniej 10 mld zł. Potrzebujemy stałego dialogu z instytucjami finansowymi, rządem, Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego – dodał prof. Nowak.
Europejski Bank Inwestycyjny aktywnie wspiera innowacje, cyfryzację oraz rozwój kapitału ludzkiego, w tym modernizację i innowacyjność uczelni oraz instytutów badawczych w Polsce, m.in. dzięki programowi TechEU.
– Nowoczesne szkolnictwo wyższe i przełomowe badania stanowią motor rozwoju społecznego i gospodarczego. Celem wsparcia Grupy EBI dla polskich uniwersytetów i kadry naukowo-badawczej jest stymulowanie wzrostu innowacyjności i konkurencyjności gospodarczej, czemu służy nasz program TechEU. Ścisła kooperacja uczelni i biznesu jest kluczowa dla prężnego rozwoju gospodarki opartej na wiedzy – powiedziała prof. Teresa Czerwińska, wiceprezes EBI.
– Sektor nauki i szkolnictwa wyższego jest dla nas bardzo istotny – także dlatego, iż dzięki niemu wspólny europejski rynek może stać się w dłuższej perspektywie bardziej konkurencyjny. Wyniki badań naukowych to często także klucz do budowania większej odporności społeczeństw w dzisiejszych niepewnych czasach – powiedział Gilles Badot, dyrektor Departamentu Finansowania Sektora Publicznego EBI.
Rozwój sektora szkolnictwa wyższego i nauki – trzy scenariusze
Podczas konferencji z wykładem wystąpił dr hab. Dominik Antonowicz, kierownik Katedry Badań nad Nauką i Szkolnictwem Wyższym na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Badacz mówił o zmianach zachodzących w szkolnictwie wyższym i badaniach naukowych w UE oraz ich konsekwencjach dla sektora w nadchodzących latach. Wspomniał m.in. o tym, iż w przyszłości społeczność uczących się na uczelniach będzie coraz starsza, a formy kształcenia ewoluują w kierunku coraz krótszych, modułowych bloków. Dodał, iż już w tej chwili szkoły wyższe mierzą się ze zjawiskiem drop-outu, czyli rezygnacji ze studiów przed uzyskaniem dyplomu.
Dr hab. Antonowicz zaprezentował trzy możliwe scenariusze rozwoju sektora szkolnictwa wyższego i nauki. Pierwszy zakłada, iż uczelnie będą potrafiły oddolnie się zmieniać i przekonać rząd, iż dostosują się m.in. do nowych oczekiwań społecznych i ekonomicznych. W drugim finansowanie uczelni pozostanie na stabilnym, ale niskim poziomie, a jednostki szkolnictwa wyższego będą zmagać się z nieustannym brakiem środków, niezdolne do przyciągania talentów i radzenia sobie z kolejnymi kryzysami. Według trzeciego natomiast w przyszłości pojawią się alternatywy dla tradycyjnych uczelni – instytucje, które będą skuteczniej przyciągać studentów, lepiej ich kształcić i prowadzić bardziej interesujące badania.
Prof. Bogumiła Kaniewska, rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu podkreśliła, iż według niej na UAM jednym z najważniejszych strategicznych działań jest oddolny ruch zapoczątkowany przez pracowniczki dziekanatów – Forum Dziekanatów, działające w całej Polsce, a także Forum Administracji.
– Cała administracja przeszła z pozycji wspomagającej, pomocowej na pozycję innowacyjną, inspirującą, wychodzącą z inicjatywami, a także podejmującą odpowiedzialność za uniwersytet. Dzięki temu tworzy się interesująca synergia, która powoduje, iż uczelnia traktowana jest jako całość – powiedziała rektor UAM.
Prof. Jerzy Lis wspomniał o budowie „drugiej” struktury uczelni, która zintegrowała różne centra badawcze. –Całkowicie odrzuciliśmy propozycję podziału uczelni na dyscypliny. Międzywydziałowe centra – energetyki, cyberbezpieczeństwa, technologii kosmicznych, nanomateriałów – koordynują działania wewnątrz pewnych obszarów nauki. To miejsca, w których realizowane są olbrzymie projekty i innowacje. Umożliwiło to dużą elastyczność działania – powiedział rektor AGH.
Prof. Sambor Grucza wskazał na rolę trzech aspektów w rozwoju uczelni: cyfryzacji, podnoszenia kompetencji pracowników oraz sojuszy europejskich uczelni – w przypadku UW mowa o Sojuszu 4EU+. Mówił m.in. o elektronicznym obiegu dokumentów, e-teczkach pracowniczych, podpisach elektronicznych i programach szkoleń (m.in. Akademii Dziekanów, Akademii Liderów).
– Inicjatywa Uniwersytetów Europejskich stworzyła duże pole dla innowacji. Mamy m.in. wspólną platformę online oferującą kursy dla studentów i doktorantów. Podjęto też pierwsze działania dotyczące możliwości wydawania wspólnych dyplomów w obrębie Unii Europejskiej – powiedział prof. Grucza.
Inteligentne kampusy
Podczas drugiej sesji panelowej omówiono sposoby wykorzystania technologii w celu stworzenia lepszych przestrzeni edukacyjnych.
– Rozpoczynając dyskusję o inteligentnych kampusach, myślę o Uniwersytecie jako całym ekosystemie składającym się m.in. z obszaru badań, dydaktyki i systemu zarządzania. Koncepcję inteligentnego kampusu na UW postrzegamy jako kluczową część zrównoważonego rozwoju. Chcemy, by nasza przestrzeń była bardziej wydajna, zielona i inkluzywna. Strategia UW na lata 2023–2032 wyraźnie łączy innowacje ze zrównoważonym rozwojem – powiedziała prof. Ewa Krogulec, prorektor UW ds. rozwoju.
Nowe modele finansowania
Dwie ostatnie sesje konferencji poświęcone były modelom finansowania projektów uniwersyteckich oraz inwestycji szkolnictwa wyższego.
– Współczesne uniwersytety potrzebują nie tylko środków finansowych, ale również odwagi i elastyczności, by sięgać po nowe modele współpracy z sektorem publicznym i prywatnym. Innowacyjne finansowanie staje się dziś kluczowym narzędziem rozwoju uczelni, zarówno w zakresie infrastruktury, jak i badań naukowych oraz dydaktyki. Nowe modele finansowania w szkolnictwie wyższym to przede wszystkim sposób myślenia o zarządzaniu i inwestowaniu w przyszłość. Aby sprostać wyzwaniom współczesności, musimy umiejętnie łączyć różne źródła kapitału – publiczne, europejskie, prywatne i filantropijne – które zapewnią stabilność i odporność uczelni na zmiany – powiedział Robert Grey, kanclerz UW.
