W badaniu obejmującym kilka dekad, zauważono, iż od lat 30. XX wieku rozmiar ludzkiego mózgu systematycznie wzrastał, co może mieć znaczenie w zmniejszaniu ryzyka demencji. Według badań przeprowadzonych przez naukowców z University of California, osoby urodzone w latach 70. mają mózgi o 6,6 proc. większej objętości i o 15 proc. większej powierzchni w porównaniu z osobami urodzonymi w latach 30.
Prof. Charles DeCarli, główny autor publikacji w „JAMA Neurology”, wskazuje, iż epoka, w której dana osoba przyszła na świat, ma wpływ na rozmiar mózgu i może oddziaływać na jego długoterminowe zdrowie. Chociaż genetyka odgrywa kluczową rolę w określaniu rozmiaru mózgu, badania sugerują, iż inne czynniki, takie jak stan zdrowia, wpływy społeczne, kulturowe i edukacyjne, również mogą mieć znaczenie.
Wykorzystując obrazy MRI z Framingham Heart Study, rozpoczętego w 1948 roku, badacze z UC Davis porównali skany mózgów osób urodzonych w różnych dekadach. Analiza ujawniła, iż średnia objętość mózgu wzrosła z 1234 ml dla osób urodzonych w latach 30. do 1321 ml dla tych urodzonych w latach 70., co stanowi wzrost o około 6,6 proc.. Ponadto, powierzchnia mózgu zwiększyła się aż o 15 proc., co sugeruje zwiększenie objętości zarówno istoty szarej, jak i białej, a także hipokampa, co ma znaczenie dla procesów zapamiętywania.
Rozmiar ludzkiego mózgu a demencja
Większy rozmiar mózgu może zapewniać tzw. rezerwę kognitywną, która kompensuje potencjalne uszkodzenia mózgu, chroniąc przed demencją. Interesującym jest również fakt, iż mimo starzenia się społeczeństwa i wzrostu liczby osób chorujących na Alzheimera, częstość występowania tej choroby maleje, co od lat 70. XX wieku odnotowuje się jako 20-procentowy spadek zapadalności co dekadę.
Prof. DeCarli podkreśla, iż obserwowane większe rozmiary struktur mózgowych mogą odzwierciedlać lepszy rozwój i stan zdrowia mózgu, co z kolei zwiększa rezerwę kognitywną, stanowiąc bufor dla schorzeń związanych ze starością, w tym choroby Alzheimera i pokrewnych demencji.
Rozmiar ludzkiego mózgu rośnie na przestrzeni dekad (canva.com)Czym jest ludzki mózg?
Ludzki mózg to niezwykle złożony organ centralnego układu nerwowego, odpowiedzialny za kontrolę większości funkcji ciała i umysłu. Stanowi centrum przetwarzania informacji, umożliwiając myślenie, zapamiętywanie, planowanie, postrzeganie zmysłowe oraz kontrolę nad ruchami dobrowolnymi.
Mózg składa się z kilku głównych części, w tym:
- Kory mózgowej, która odpowiada za procesy myślowe, świadomość, percepcję, decyzje i język.
- Pnia mózgu, kontrolującego podstawowe funkcje życiowe, takie jak oddychanie, tętno i ciśnienie krwi.
- Móżdżku, który reguluje równowagę, koordynację ruchową i precyzyjne ruchy.
- Podwzgórza, odgrywającego kluczową rolę w regulacji temperatury ciała, głodu, pragnienia i rytmu dobowego.
- Przysadki mózgowej, która jest ważnym gruczołem wydzielającym hormony regulujące różne procesy w organizmie.
- Układu limbicznego, który obejmuje hipokamp, ciało migdałowate i inne struktury związane z emocjami, zachowaniami społecznymi, pamięcią i motywacją.
Miliony neuronów
Mózg ludzki składa się z miliardów neuronów (komórek nerwowych), które komunikują się między sobą dzięki impulsów elektrycznych i chemicznych, tworząc niezwykle złożoną sieć. Ta sieć połączeń pozwala na przetwarzanie i przekazywanie informacji z niesamowitą szybkością i efektywnością.
Mózg jest chroniony przez kości czaszki, trzy warstwy opon mózgowych oraz płyn mózgowo-rdzeniowy, który działa jak amortyzator. Jego prawidłowe funkcjonowanie jest najważniejsze dla wszystkich aspektu codziennego życia i zdrowia psychicznego. Ludzki mózg jest przedmiotem badań w wielu dziedzinach nauki, takich jak neurobiologia, psychologia czy medycyna, które starają się odkryć jego tajemnice i leczyć choroby, które go dotykają.
PAP/mn
