Robot czuje człowieka

Robot da Vinci 5 ma w porównaniu z systemami poprzedniej generacji 150 innowacji i zwiększoną moc obliczeniową. Zwłaszcza funkcja sprzężenia zwrotnego siły ma znaczenie dla kontroli siły nacisku narzędzi na tkanki. Wejście na rynek chińskich producentów robotów chirurgicznych mobilizuje producenta da Vinci do wprowadzania nowych rozwiązań technologicznych – mówi Marek Szeliski z firmy Synektik, dyrektor sprzedaży da Vinci w Polsce.

– Do najnowszej, piątej już generacji robota da Vinci wprowadzono 150 nowych technicznych innowacji i wielokrotnie zwiększoną moc obliczeniową. Które z tych elementów są istotne dla chirurga-operatora?

Marek Szeliski – Dla operatora najważniejsze są udoskonalenia wpływające bezpośrednio na precyzję, ergonomię i intuicyjność pracy. Da Vinci 5 ma znacznie płynniejsze ruchy ramion, a dzięki kilkukrotnie większej mocy obliczeniowej system precyzyjniej przekłada ruchy dłoni chirurga na mikroruchy narzędzi. Nowy interfejs konsoli poprawia komfort pracy – zapewnia bardziej realistyczny obraz 3D w wysokiej rozdzielczości, lepsze odwzorowanie głębi pola operacyjnego oraz personalizowane ustawienia dopasowane do każdego chirurga. Te oraz inne innowacje techniczne, których jest 150 w robocie piątej generacji, jeszcze bardziej podnoszą niezawodność tego urządzenia oraz wpływają na bezpieczeństwo pacjenta.

– Firma Intuitive, jako pierwsza wśród producentów systemów robotowych, wprowadziła Force Feedback (funkcja sprzężenia zwrotnego siły), która zwiększa możliwości dopasowania sił nacisku na tkanki – haptykę. Jak duży był to problem technologiczny?

– To ogromny przełom technologiczny. Wprowadzenie rzeczywistego sprzężenia zwrotnego siły (Force Feedback) wymagało opracowania ultraczułych czujników reagujących w czasie rzeczywistym na mikronowe zmiany oporu tkanek. Przez lata było to wyzwanie, ponieważ choćby minimalne opóźnienie mogło zakłócić precyzję ruchów. Udało się to dzięki znacznemu wzrostowi mocy obliczeniowej i nowym algorytmom przetwarzania danych. Dzięki temu chirurg może dosłownie „poczuć” tkanki, co zbliża pracę z robotem do naturalnego dotyku w chirurgii otwartej.

– Porównajmy robot generacji IV do V. W jakim zakresie skróci się czas operacji, polepszy jakość pracy chirurga, opieka nad pacjentem?

– Da Vinci 5 umożliwia krótszy czas operacji dzięki płynniejszym ruchom, lepszej wizualizacji i szybszej reakcji systemu. Wstępne dane z ośrodków testowych wskazują skrócenie procedur o 15–20 proc. Jakość pracy chirurga wzrosła – operator jest mniej zmęczony, ma lepszą kontrolę nad instrumentami i większą pewność w trakcie zabiegu. Dodatkowo, urządzenia które dotychczas były niezależnymi systemami zajmującymi przestrzeń w sali operacyjnej są teraz zintegrowane w da Vinci 5 i operator może osobiście zarządzać ich wykorzystaniem co przyspiesza płynność pracy. Da Vinci 5 zapewnia krótszy czas pracy dzięki zwiększeniu autonomii operatora oraz przyspieszeniu działania systemu robotycznego, przy zachowaniu intuicyjnej i dobrze znanej całemu zespołowi ergonomii użytkowania.

– Niektórzy operatorzy nauczyli się korzystać z robota bez haptyki. Czy jej wprowadzenie nie utrudni pracy chirurgom, którzy nauczyli się pracować robotem, kierując się jedynie odczuciami wzrokowymi?

– Nie, wręcz przeciwnie. System da Vinci 5 pozwala regulować intensywność nacisku na tkanki, ja również ją wyłączyć, więc chirurdzy mogą pracować w trybie, do którego są przyzwyczajeni. Jednak większość operatorów po krótkim okresie adaptacji docenia dodatkowe czucie dotykowe, które zwiększa bezpieczeństwo preparowania tkanek i kontrolę nad siłą nacisku. Dodatkowo system ten przyspiesza naukę nowym operatorom robotycznym oraz umożliwia tym doświadczonym zbieranie danych w celu monitorowania jakości ich operatywy. Operator może analizować np. jak siła oddziaływania na tkanki wpływa na jakość zespolenia lub szybsze gojenie.

– W czasie prezentacji robota da Vinci 5 mówiono, iż da się leczyć lepiej i taniej, a jednocześnie osiągać lepsze wyniki leczenia. W jaki sposób? Dla wielu szpitali robot przez cały czas pozostaje w sferze marzeń.

– Dzięki większej precyzji zabiegów spada liczba powikłań, co obniża koszty hospitalizacji. Krótszy czas rekonwalescencji pacjentów również przekłada się na mniejsze obciążenie systemu ochrony zdrowia zaczynając od ilości wykorzystywanych pieluchomajtek, poprzez komplikacje pooperacyjne i czas pobytu w szpitalu po operacji, leki przeciwbólowe itd… To przykład, jak inwestycja w nowoczesną technologię może z czasem przynieść oszczędności.

– Na rynku systemów robotowych robi się coraz tłoczniej. Da Vinci ma już w Polsce ugruntowaną pozycję (działają 73 roboty), ale chińskie firmy wchodzą do Polski z podobnym sprzętem. Czy to dla państwa zagrożenie czy wyzwanie?

– To przede wszystkim wyzwanie, które mobilizuje do dalszej innowacji. Intuitive ma 30 lat doświadczenia: największą bazę kliniczną i sieć szkoleniową na świecie. Konkurencyjne systemy (w tym chińskie urządzenia) dopiero wchodzą na rynek i nie mają tak rozbudowanego zaplecza serwisowego, edukacyjnego ani doświadczonych na ich sprzęcie operatorów, którzy mogą wesprzeć w szkoleniu czy certyfikacji. Jednak zdrowa konkurencja przyspiesza rozwój technologii i może sprawić, iż chirurgia robotyczna stanie się bardziej dostępna a na pewno wiedza na temat jej zastosowania już jest.

– W folderze czytam, iż robot V generacji przygotowywany jest na technologię przyszłości. Na jakie rozwiązania mogą liczyć operatorzy da Vinci za lat kilka?

– Da Vinci 5 jest systemem przyszłości dostępnym już dzisiaj, przygotowanym na integrację z narzędziami sztucznej inteligencji, analizą danych w czasie rzeczywistym i rozszerzoną rzeczywistością (AR). W przyszłości operatorzy będą mogli korzystać z systemów wspomagania decyzji, które analizują obraz operacyjny, podpowiadają trajektorię cięcia czy ostrzegają przed strukturami krytycznymi. Rozwija się także koncepcja chirurgii oraz edukacji zdalnej – da Vinci 5 jest już do niej technicznie przystosowany.

(rozmawiał Ryszard Sterczyński)