„Poprawa kondycji fizycznej i psychicznej dzieci i młodzieży nadrzędnym celem systemu ochrony zdrowia w Polsce” – rekomendację 8. przedstawia prof. Bartosz Molik, rektor Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie.
Rekomendujemy podjęcie szybkich działań mających na celu poprawę zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci i młodzieży w Polsce. W opracowanie planu takich działań powinny zostać zaangażowane resorty zdrowia, edukacji, sportu, a także pomocy społecznej (zintegrowana kooperacja międzysektorowa). Obecny system ochrony zdrowia dzieci wymaga kompleksowej reformy.
Rekomendujemy działania mające na celu uaktywnienie dzieci i młodzieży, w tym poprawę jakości lekcji WF poprzez wprowadzenie programów dostosowanych do indywidualnych potrzeb uczniów, organizację zajęć w blokach czasowych z podziałem klas na mniejsze grupy, dostosowanie zajęć do możliwości uczniów, w tym tych zmagających się z rozmaitymi niesprawnościami czy chorobami. Istnieje duża potrzeba indywidualnego podejścia do uczniów, aby czuli się bezpiecznie i byli w stanie rozwijać swoje możliwości fizyczne w atmosferze akceptacji i wsparcia.
Rekomendujemy także działania edukacyjne skierowane do rodziców/opiekunów, którzy w tej chwili zbyt często zwalniają uczniów z lekcji WF. Dorośli dają przykład dzieciom, dlatego promowanie aktywności fizycznej, szczególnie na świeżym powietrzu, powinno stać się jednym z punktów strategii narodowej promującej zdrowy styl życia.
W celu ochrony zdrowia psychicznego najmłodszego pokolenia Polaków rekomendujemy wdrożenie modelu skoordynowanej, międzysektorowej współpracy, zapewniającej wsparcie już w chwili pojawienia się pierwszych trudności, a także w sytuacjach kryzysowych i niezwłoczne wypracowanie założeń podstawy programowej z naciskiem na wsparcie rozwoju emocjonalnego dzieci i młodzieży oraz ich kompetencji społecznych. Ponieważ podejmowane dotąd działania na rzecz poprawy sytuacji w psychiatrii dziecięcej trudno uznać za zadowalające, rekomendujemy wprowadzenie systemu ewaluacji reform w psychiatrii i edukacji. Powinny być one regularnie oceniane i dostosowywane do zmieniających się potrzeb.
Prof. Bartosz Molik, rektor Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie:
– Jesteśmy społeczeństwem coraz mniej zdrowym. Już w poprzedniej dekadzie nasza młodzież tyła najszybciej w Europie, 80 proc. dzieci i młodzieży w 2018 roku, czyli jeszcze przed covidem, potwierdziło, iż nie spełnia aktywności fizycznej rekomendowanej przez Światową Organizację Zdrowia.
Badania naszych pięciu zespołów badawczych dowiodły, iż 94 proc. dzieci i młodzieży nie posiada fundamentalnych umiejętności ruchowych, co oznacza, iż zaledwie 6 proc. wypełnia podstawę programową wychowania fizycznego.
Do tego możemy dołożyć kolejne dane, które potwierdzają, iż młode pokolenie Polaków będzie żyło coraz krócej. Na to wszystko nakładają się problemy z zaburzeniami psychicznymi, których liczba wzrosła w ostatnich latach o 60 proc., np. liczba przypadków samobójczych w roku 2020 wzrosła z 843 do 2100 w roku 2023.
Przede wszystkim chcemy zapobiegać silikonowości, czyli nie jesteśmy za tym, żeby każdy resort zajmował się tym problemem niezależnie. Trzeba tworzyć i rekomendować współpracę międzyresortową, tak jak już to jest w wielu krajach, m.in. w Kanadzie, Australii, Stanach Zjednoczonych.
Chcemy do zajęć WF-u włączyć myślenie, czyli nie „wiem, że…”, tylko „wiem, jak”. Chcemy również, żeby zajęcia wychowania fizycznego miały o wiele lepszą jakość, i to już od klas I-III, bo wiemy, iż dzieci w wieku 10-12 lat drastycznie zmieniają swoje podejście do wychowania fizycznego, tracą motywację do zajęć, przestają rozumieć WF, kształtując błędny stereotyp.
Rekomendujemy podejście do wprowadzenia nowej jakości do zajęć wychowania fizycznego dla dzieci ze specjalnymi potrzebami i dla dzieci z niepełnosprawnością, a także promocję wśród rodziców i opiekunów, bo to jest to pierwsze pokolenie wywodzące się z lat 90., kiedy nasza kondycja zaczęła drastycznie spadać.
Jeżeli chodzi o zdrowie psychiczne, rekomendujemy wczesne interwencje, wprowadzenie podstawy programowej założeń z naciskiem na rozwój emocjonalny dzieci i młodzieży, a także wprowadzenie systemu ewaluacji reform psychiatrii i edukacji.
Rekomendację zaprezentowano podczas spotkania „Nauka dla zdrowia społeczeństwa w Roku Edukacji Zdrowotnej i Profilaktyki”, które odbyło się 3 marca 2025 r. w Senacie RP.
Link do transmisji Prezentacja Raportu z 6. Kongresu „Zdrowie Polaków” oraz wręczenie nagród „Perspektywy Medycyny”. – YouTube
Tekst i foto: Marta Jakubiak
