Receptura preparatów z ichtiolem

Charakterystyka ichtiolu

Ichtiol to ciemnobrunatna, gęsta ciecz o ciężkim, charakterystycznym zapachu smoły lub asfaltu. Zawiera około 10% siarki, a także siarczany amonowe, zasady azotowe i wodorowęglany. Ze względu na gęstość i lepkość ichtiolu należy odważać go bezpośrednio na podłoże, aby zminimalizować straty surowca.

W czopkach i globulkach ichtiol ma tendencję do nierównomiernego zawieszenia w podłożu, dlatego zaleca się wcześniejsze zemulgowanie go z lanoliną w stosunku 1:1, co pozwoli na równomierne rozprowadzenie substancji czynnej.

Rozpuszczalność ichtiolu

Substancja łatwo tworzy mieszaniny z wodą i glicerolem, natomiast w etanolu 96%, olejach oraz ciekłej parafinie jego rozpuszczalność jest bardzo ograniczona. Ichtiol nie rozpuszcza się w etanolu 90% ani w wyższych stężeniach. W takich przypadkach może wytrącać się żywica ichtiolowa, utrudniając przygotowanie roztworów i zawiesin. Najlepiej zastosować wtedy etanol 70%.

Podgrzewanie ichtiolu powyżej 70°C prowadzi do jego rozkładu i utraty adekwatności leczniczych, dlatego podczas przygotowywania preparatów należy kontrolować temperaturę podłoża.

Sprawdź również: Ichtiol − otrzymywanie i działanie

Działanie i zastosowanie

Ichtiol wykazuje działanie przeciwzapalne i lekko odkażające, wspomagając oczyszczanie zmian ropnych i przewlekłych stanów zapalnych skóry. Stosowany jest głównie w leczeniu czyraków, ropni, trądziku oraz przewlekłych dermatoz.

Dawki zwykle stosowane według FP:

• do przemywań 1-5%,
• na skórę 2-15%,
• w maściach 10-15%.

Ichtiol stosuje się wyłącznie zewnętrznie, na skórę nieuszkodzoną. Należy zachować ostrożność u osób uczulonych i unikać stosowania na duże powierzchnie u dzieci.

Przykłady recept

Rp.
Ichthammoli
Sulfuris ppt. aa 2,5
Zinci oxidi
Talci veneti aa 10,0
Glyceroli 5,0
Aquae ad 50,0
M.f. susp.

Sposób wykonania:

Substancje sypkie rozetrzeć w moździerzu. Dodać glicerol i dokładnie wymieszać. Stopniowo dodawać ichtiol, dokładnie mieszając przy użyciu pistla. Dodawać wodę porcjami do 50 g, a następnie wymieszać.

Rp.
Camphorae 2,5
Ichthammoli 7,5
Lanolinum
Vaselinum flavum aa ad 50,0
M.f. ung.

Sposób wykonania:

Podłoże maściowe stopić i ochłodzić do temperatury ok. 40°C. Kamforę rozetrzeć z kilkoma kroplami etanolu 96% i dodać do stopionego podłoża, dokładnie wymieszać. Stopniowo dodać ichtiol i dokładnie wymieszać do uzyskania jednolitej masy.

Zobacz też: Niezgodności recepturowe – ichtiol

Rp.
0,1% Sol. Adrenalini gtt 12
Anaesthesini
Zinci oxidi aa 1,2
Ichthammoli 1,0
Vaselini albi ad 100
M.f. ung.

Sposób wykonania:

Anestezynę i tlenek cynku rozetrzeć z częścią podłoża, dodać pozostałe podłoże. Dodać ichtiol i dokładnie wymieszać. Na koniec dodać 12 kropli 0,1% roztworu adrenaliny, połączyć do homogennej masy.

Rp.
Benzocaini 0,05
Ammonii bituminosulfonatis 0,2
Hydrocortisoni 0,025
Cacao olei q.s.
M.f. supp. D.t.d. No 12

Sposób wykonania:

Aby ułatwić równomierne wprowadzenie ichtiolu, zemulgować go wcześniej z równoważną ilością lanoliny. Rozpuścić masło kakaowe i lekko ochłodzić. Dodać benzokainę, hydrokortyzon oraz przygotowaną emulsję ichtiolu z lanoliną. Wymieszać do uzyskania jednolitej masy. Rozlać masę do form i pozostawić do stężenia.

Autor: mgr farm. Magdalena Kozdroń

Bibliografia:

1. Farmakopea Polska XII, 2020.
2. Jachowicz, R. (red.). Receptura Apteczna. Wydanie III. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015. ISBN 978-83-200-4894-0.
3. Cieślik, P. Żołna, B. Woźniczka, K. et al. Receptura. Niezbędnik dla początkujących i zaawansowanych. Wydawnictwo Farmaceutyczne, 2022. ISBN 978-83-66756-25-0