W Polsce szacuje się, iż samookaleczeń dokonuje 14-20% nastolatków w wieku 16-19 lat. Jak w pracy z nastolatkiem pomocna jest terapia DBT i na czym polega? Zapraszamy do recenzji książki.
O autorce
Sheri Van Dijk jest psychoterapeutką, pracującą w obszarze zdrowia psychicznego od 2000 roku. Swoje doświadczenie zdobywała między innymi w szpitalu oraz środowisku lokalnym. w tej chwili prowadzi prywatną praktykę oraz szkoli profesjonalistów.
Doświadczenie i wiedza, którą zdobyła w obszarze terapii dialektyczno behawioralnej, zainspirowała ją do napisania kilku książek m. in. „Samookaleczenia nastolatków” (Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne) oraz „Don’t Let Your Emotions Run Your Life for Teens” „The DBT Workbook for Emotional Relief”, wydanej w lipcu 2022 roku. Uczy w nich, jak wykorzystać techniki dialektyczno-behawioralne w radzeniu sobie z różnymi trudnościami w obszarze zdrowia psychicznego.
Czym jest terapia dialektyczno-behawioralna?
Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) należy do trzeciej fali terapii poznawczo-behawioralnej. Została ona (DBT) opracowana przez Marshę Linehan w 1993 roku, która sama cierpi na zaburzenia osobowości z pogranicza (borderline) dla osób z podobnymi trudnościami.
Wiele badań na przestrzeni lat wskazuje na skuteczność tej metody w pracy z nastolatkami, które wykazują zachowania ryzykowne takie jak samouszkodzenia, nadużywanie substancji czy próby samobójcze.
Obecnie DBT jest skutecznym nurtem w pracy z takimi trudnościami jak zaburzenia depresyjne, odżywiania, czy problemy z regulacją emocji. Wspiera osoby w uczeniu się nowych, adaptacyjnych umiejętności funkcjonowania w trudnych sytuacjach.
Zachowania ryzykowne
Samookaleczenie (samouszkodzenie) według DSM-V to nieakceptowane społecznie, celowe uszkodzenie własnego ciała, które prowadzi do krwawienia, zasinienia lub bólu, obniżającego napięcie psychiczne. Może ono współwystępować w zaburzeniu osobowości typu borderline jak również w zaburzeniach rozwojowych, depresyjnych czy lękowych oraz Ja cielesnego. Prowadzić może do myśli i prób samobójczych.
Istnieje także kategoria zachowań autodestrukcyjnych bez tendencji samobójczych. Ich celem jest obniżenie napięcia, paradoksalnie poradzenia sobie z trudnymi do wytrzymania emocjami, takimi jak lęk, wstyd, złość, zamieniając cierpienie psychiczne na fizyczne.
W Polsce szacuje się, iż samookaleczeń dokonuje 14-20% nastolatków w wieku 16-19 lat, ale statystyki te nie są dokładne ze względu na charakter działania. Często samookaleczenia jak nacięcia, siniaki są ukrywane.
Wyzwania okresu adolescencji
Okres adolescencji jest kolejnym etapem w rozwoju człowieka, który niesie ze sobą wiele zmian i stanowi wyzwanie dla młodych osób. To czas kiedy ciało najintensywniej się zmienia, autorytet rodziny zastępują grupy rówieśnicze. Poziom trudności nauki zwiększa się oraz rośnie poziom odpowiedzialności za swoje działanie.
Rodzice zaczynają oczekiwać od młodej osoby odpowiedzialnego i dojrzałego podejmowania decyzji, czemu często jest trudno sprostać ze względu na brak gotowości młodych. Młodzi ludzie stoją przed uzyskaniem odpowiedzi na ważne pytania „Kim jestem?”, „Dokąd zmierzam?”, „Jakie są moje wartości?”.
Wszystko razem może stanowić duże obciążenie, z którym trudno jest sobie poradzić. Bez odpowiedniego wsparcia pojawiają się dezadaptacyjne sposoby na radzenie sobie z emocjami. Dlatego tak ważna jest mądra obecność rodzica w tym czasie, która oprócz stawiania granic daje uważność i akceptację.
O książce
Sheri Van Dijk w swojej książce “ Samookaleczenia nastolatków. Uwolnij się od destrukcyjnych zachowań dzięki technikom terapii DBT” prowadzi czytelnika krok po kroku przez kolejne narzędzia wykorzystywane w terapii dialektyczno-behawioralnej.
Od samego początku zwraca się bezpośrednio do osoby czytającej, tworząc w ten sposób relacyjną narrację. Przejrzystym, a jednocześnie pełnym empatii językiem wskazuje na możliwe przyczyny samookaleczeń, przytaczając ważne założenia funkcjonowania człowieka w konkretnym kontekście i środowisku.
Książka, a adekwatnie pomocnik pracy osobistej jest podzielony na 8 przemyślanych rozdziałów, które następując po sobie tworzą spójną całość.
Osoba, która robi wielki krok w celu zmiany swojego zachowania i złagodzenia cierpienia znajdzie techniki takie jak: akceptacja dla swoich myśli, odczuć i sytuacji, które buduje zaufanie do samego/samej siebie.
Analiza łańcucha behawioralnego będzie pomocna przy przyjrzeniu się sobie i odnalezieniu impulsów, których efektem jest niechciane zachowanie. istotną częścią książki jest rozwijanie umiejętności uważność, czyli przyglądanie się swoim wewnętrznym stanom, opisywanie ich i uczestniczenie.
Autorka poświęca także rozdział relacjom i roli wsparcia, które pełnią istotną rolę w utrzymaniu dobrego samopoczucia psychicznego i poradzenia sobie w trudnych chwilach.
Każdy rozdział opatrzony jest historią osoby dzięki której, łatwiej jest odnieść się do swoich doświadczeń. Ogromną wartość stanowią materiały do pracy własnej ułatwiające przyjrzenie się i zrozumienie motywów swoich działań.
Poradnik jest skierowany do nastolatków z tendencją do samookaleczeń, w którym to obszarze wykazuje się wysoką skuteczność oddziaływań dialektyczno-behawioralnych. Myślę jednak, iż mogą z niej skorzystać zarówno rodzice jak i osoby dorosłe doświadczające cierpienia i chcące wyjść z błędnego koła schematu.
Recenzja:
Aleksandra Stolarczyk – Psycholożka ze specjalnością kliniczną dorosłych i młodzieży, która w swojej pracy czerpie z metody TSR
