Recenzja książki “Hiperseksualność” wydawnictwa PWN

Recenzja książki “Hiperseksualność” autorstwa Sławomira Jakimy, Łukasza Müldner-Nieckowskiego i Arkadiusza Bilejczyka

Jako psychoterapeuta, psycholog i seksuolog z doświadczeniem w pracy z pacjentami zmagającymi się z zaburzeniami seksualnymi, podeszłam do tej książki nie tylko z entuzjazmem, ale też z pewnymi oczekiwaniami. Zdecydowanie zostały one spełnione.

Pozycja ta stanowi kompleksowe, a zarazem przystępne opracowanie jednego z najbardziej aktualnych i kontrowersyjnych tematów. Dotyczy on dziedziny zdrowia psychicznego i seksualnego. Autorzy – doświadczeni specjaliści, w tym superwizorzy Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego – łączą wiedzę medyczną, psychologiczną i terapeutyczną. Tworzą w ten sposób przewodnik, który nie tylko wyjaśnia zjawisko hiperseksualności, ale też oferuje praktyczne narzędzia do diagnozy i leczenia.

Co czyni tę książkę wyjątkową?

“Hiperseksualność” nie jest suchym podręcznikiem. To raczej most między nauką a praktyką, napisany w sposób, który zachęca do refleksji. Autorzy unikają żargonu, gdzie to możliwe. Czyniąc tekst dostępnym nie tylko dla specjalistów, ale też dla studentów psychologii, terapeutów (początkujących), czy choćby osób zainteresowanych tematem osobiście.

Warto w tym miejscu podkreślić, iż seksualność to integralna część ludzkiego życia. Trwa od poczęcia po starość i ewolucyjnie daje nam przewagę, np. poprzez możliwość odczuwania orgazmu poza okresami prokreacji. To podejście (zgodne też z nurtem tej książki) humanizuje temat. Przypomina, iż hiperseksualność nie jest “grzechem” czy słabością, ale złożonym zaburzeniem, które może prowadzić do poważnych strat osobistych i społecznych.

Najciekawsze wątki

Jednym z najciekawszych wątków jest analiza czterech konkurencyjnych koncepcji hiperseksualności. Są to: jako uzależnienia behawioralnego (podobnego do seksoholizmu), kompulsji seksualnej, parafilii bez określonego bodźca oraz perspektywy psychodynamicznej. Autorzy nie faworyzują jednej, ale pokazują, jak się uzupełniają.

Na przykład, w rozdziale o koncepcji psychodynamicznej (autorstwa Łukasza Müldner-Nieckowskiego) omówiono, jak hiperseksualność może służyć jako mechanizm obronny. Chroni przed urazami z dzieciństwa, takimi jak zaburzenia przywiązania czy wykorzystanie seksualne. Przytaczany jest przykład pacjenta, który używa nadmiernej aktywności seksualnej do “rozgrywania” wewnętrznych konfliktów. Prowadzi to do obiektywizacji partnerów i narcystycznych deficytów. Pomaga to zrozumieć, dlaczego ktoś kontynuuje szkodliwe zachowania mimo świadomości ich konsekwencji.

Inny fascynujący aspekt to neurobiologia hiperseksualności (rozdział Sławomira Jakimy). Autor wyjaśnia, jak mechanizmy nagrody w mózgu (podobne do tych w uzależnieniach chemicznych) napędzają cykl: od obsesyjnego myślenia po kompulsyjne działanie. Podaje przykład “pętli podwójnej” w modelu poznawczo-behawioralnym (opracowanym przez Arkadiusza Bilejczyka). Gdzie początkowa ulga po akcie seksualnym gwałtownie zamienia się w poczucie winy, co napędza kolejny epizod. To przypomina, jak w terapii uzależnień behawioralnych – np. od hazardu – najważniejsze jest przerwanie tego koła poprzez techniki mindfulness czy restrukturyzację myśli.

Znaczące treści i przykłady praktyczne

Książka zaczyna się od solidnych podstaw: definicji seksualności według WHO, praw seksualnych człowieka (rewizja z 2014 r., obejmująca 16 punktów, w tym prawo do przyjemności i edukacji seksualnej) oraz klasyfikacji zaburzeń w ICD-11 i DSM-5. To świetny wstęp dla tych, którzy chcą zrozumieć, dlaczego hiperseksualność nie pozostało jednoznacznie zdefiniowana – autorzy podkreślają kontrowersje, np. czy to “uzależnienie” czy “kompulsja”.
W części klinicznej szczególnie wartościowe są rozdziały o diagnozie i terapii. Na przykład, w sekcji o diagnozie psychoterapeutycznej (Müldner-Nieckowski) opisano, jak oceniać, czy zachowania seksualne mają charakter instrumentalny (np. służą redukcji stresu) czy nałogowy.

Podano praktyczne wskazówki: jak rozmawiać o seksualności z pacjentem, unikając wstydu po obu stronach. Autor dzieli się przykładem, jak terapeuta może “dopuścić” temat seksu w sesji, pytając otwarcie o fantazje czy masturbację, co często jest blokadą w terapii.
Terapia jest omówiona w różnych paradygmatach. W podejściu poznawczo-behawioralnym (Bilejczyk) znajdziemy cykliczny model CSBD (Compulsive Sexual Behavior Disorder), z celami takimi jak kwalifikacja do terapii, kontrakt terapeutyczny i techniki jak ekspozycja na impulsy. Z kolei w paradygmacie uzależnienia (Jakima) autor omawia model 12 kroków, podobny do AA, z przykładami grup samopomocowych. interesujące jest też omówienie uzależnienia od miłości – jako formy hiperseksualności emocjonalnej, gdzie relacje stają się obsesyjne.

Nie pominięto trudnych tematów: chorób współistniejących (np. depresja, ADHD), problemów seksualnych u osób z niepełnosprawnością intelektualną (z naciskiem na masturbację jako normę) czy przemocy seksualnej, w tym “pigułki gwałtu”. Farmakoterapia (Müldner-Nieckowski) to praktyczny przewodnik po lekach, jak SSRI czy antyandrogeny, z algorytmami wyboru.

Mocne i słabsze strony

Mocną stroną jest integracyjne podejście – autorzy pokazują, iż niezależnie od koncepcji, mechanizmy neurobiologiczne są podobne, co pozwala na elastyczną terapię. Przykłady kliniczne są anonimowe, ale realistyczne, co ułatwia empatyczne zrozumienie. Książka jest też aktualna, odwołując się do ICD-11.

Jeśli miałabym wskazać słabość, to brak głębszych studiów przypadków z długoterminowymi wynikami terapii – choć to zrozumiałe w książce o tym zakresie. Dla laików niektóre terminy (np. “parafilie”) mogą wymagać dodatkowego wyjaśnienia, ale autorzy starają się je upraszczać.

Dla kogo ta książka?

Polecam ją terapeutom, psychologom, seksuologom i studentom. Jest to podręcznik do codziennej praktyki. Dla osób zmagających się z hiperseksualnością lub ich bliskich może być źródłem nadziei. Pokazuje, iż pomoc jest możliwa. To nie jest lektura na raz, ale wartościowy zasób, do którego warto wracać.

Podsumowując, “Hiperseksualność” to rzetelna, empatyczna i praktyczna książka. Demistyfikuje złożony temat. Autorzy przypominają, iż seksualność to siła życiowa, a jej zaburzenia – wyzwanie, które można pokonać. Warto po nią sięgnąć, by lepiej zrozumieć siebie i innych.

Autorka recenzji:

Agnieszka Olszewska-Benewiat – Psychoterapeutka psychodynamiczna w trakcie szkolenia, Seksuolożka w trakcie certyfikacji, Psycholożka, Mediatorka

Słowa kluczowe: recenzja książki hiperseksualność, książka hiperseksualność Jakima, Sławomir Jakima, Łukasz Müldner-Nieckowski, Arkadiusz Bilejczyk, uzależnienie od seksu leczenie, psycholog seksuolog Warszawa, poradnik dla psychoterapeutów seksuologów, zaburzenia seksualne diagnoza, terapia hiperseksualności, psychodynamiczna koncepcja hiperseksualności, neurobiologia hiperseksualności, model poznawczo-behawioralny hiperseksualność, leczenie seksoholizmu, książki o zdrowiu psychicznym, ICD-11 zaburzenia seksualne, farmakoterapia hiperseksualności