Rak szyjki macicy – konieczny program badań przesiewowych!

Zdjęcie: 123RF


Prezes AOTMiT rekomenduje przeprowadzanie w programach polityki zdrowotnej
skierowanych do populacji ogólnej działań informacyjno-edukacyjnych nt. zachowań
prozdrowotnych, czynników ryzyka i działań profilaktycznych dotyczących raka szyjki macicy
oraz promowanie udziału w koordynowanym centralnie programie badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy.

Rak szyjki macicy (RSzM) jest istotnym problemem zdrowotnym. W początkowym stadium choroby może nie dawać żadnych charakterystycznych objawów klinicznych, a ich wystąpienie może świadczyć już o zaawansowanej fazie rozwoju nowotworu. Wykrycie RSzM
na wczesnym etapie daje bardzo wysokie szanse na jego pełne wyleczenie. W efekcie profilaktyka wtórna, obejmująca odpowiednio wczesne wykrycie nowotworu, jest kluczowym elementem skutecznego zapobiegania RSzM.

AOTMiT zaleca kampanię edukacyjną i badania przesiewowe
Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji mając na uwadze opinię Rady Przejrzystości, dostępne rekomendacje, obowiązujące przepisy prawa oraz dostępne dane epidemiologiczne dotyczące raka szyjki macicy zaleca przeprowadzanie w ramach programów polityki zdrowotnej (PPZ) działań informacyjno-edukacyjnych obejmujących tematykę zachowań prozdrowotnych, czynników ryzyka i działań profilaktycznych dotyczących raka szyjki macicy, mających na celu podniesienie poziomu wiedzy populacji w ww. zakresie oraz zwiększenie zgłaszalności do udziału w centralnie koordynowanym programie badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy.

Niniejsza rekomendacja obejmuje zarówno etapy realizowane przez podmiot wdrażający projekt, jak i te przeprowadzane przez realizatora.

Zachorowalność na raka szyjki macicy się zwiększa
W 2021 r. w Polsce na nowotwór szyjki macicy zachorowało łącznie 2160 kobiet, podczas gdy w tym samym roku z powodu tego nowotworu zmarło 1361 kobiet (KRN 2023).

W ramach raportu Krajowego Rejestru Nowotworów, liczba nowych przypadków RSzM i zgonów z powodu tego nowotworu wzrasta począwszy od grupy wiekowej 25–29 lat. W przypadku zapadalności dla całego kraju w 2021 r. najwięcej nowych przypadków RSzM odnotowano w grupie 60–64 lata (N = 310) oraz 65–69 lat (N = 293). Z kolei najwięcej zgonów z powodu RSzM w tym samym roku odnotowano w grupie wiekowej 65–69 lat (N = 248) (KRN 2023).

Programy polityki zdrowotnej realizowane przez JST mogą przyczynić się do wzrostu zgłaszalności do realizowanych działań centralnych oraz wzrostu wiedzy w populacji nt. raka szyjki macicy.

Cytologia i test HPV od 21. r.ż.
Jak podkreśla w rekomendacjach AOTMiT, jednym z ważniejszych celów edukacji jest wykonywanie badań przesiewowych mających na celu wczesne wykrycie nowotworu.

Głównym sposobem zapobiegania skutkom raka szyjki macicy jest prowadzenie badań przesiewowych nacelowanych na jego wykrycie we wczesnym stadium. Metodą przesiewową uznawaną za złoty standard diagnostyki RSzM jest cytologia. Jako narzędzie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy wskazuje się test HPV oraz połączenie cytologii z testem na obecność HPV (co-testing).

Rekomenduje się prowadzenie badań przesiewowych u kobiet od 21. do 69. r.ż. W przypadku kobiet powyżej 65. r.ż. decyzja o zaprzestaniu prowadzenia badań przesiewowych powinna zostać podjęta na podstawie uzyskanych negatywnych wyników we wcześniejszych badaniach przesiewowych.

Jak czytamy dalej w rekomendacjach, należy prowadzić szkolenia dla personelu medycznego z zakresu profilaktyki i wczesnego wykrywania RSzM oraz przedstawić pacjentkom istotne kwestie związane z badaniem przesiewowym (ACP 2015).

Wskazuje się na potrzebę realizacji działań mających na celu zwiększenie uczestnictwa
w programach przesiewowych, poprzez listowne zaproszenia do udziału w badaniu przesiewowym, przypomnienia o badaniu, edukację, poradnictwo oraz ocenę czynników ryzyka.

.