W 2024 r. wydatki publiczne w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosły niemal 48 tys. zł – każdy z nas za zdrowie w poprzednim roku zapłacił 5762 zł.
Wydatki publiczne są finansowane albo z płaconych przez nas podatków (danin), albo z emitowanego przez państwo długu (który oznacza wyższe podatki lub inflację w przyszłości). Wielu ludzi, domagając się realizowania kolejnych programów przez państwo, nie dostrzega, iż wiąże się to z większym opodatkowaniem społeczeństwa (dziś lub jutro).
Rachunek od państwa
Forum Obywatelskiego Rozwoju publikuje czternasty „Rachunek od państwa”, który pokazuje wydatki polskiego państwa w podziale na najważniejsze kategorie i w przeliczeniu na jednego mieszkańca.
„Rachunek od państwa” uwzględnia wszystkie wydatki publiczne, nie tylko te, które są zapisane w tzw. budżecie państwa, a które stanowią zaledwie wycinek całego sektora instytucji rządowych i samorządowych (general government).
Ile?
W 2024 r. wydatki publiczne wyniosły 1,8 bln zł – stanowiły 49,4 proc. PKB to więcej niż średnia dla państw UE. Wydatki państwa zwiększają się w zatrważającym tempie i w tym roku przekroczą 50 proc. PKB.
Obciążenia podatkowo-składkowe jako procent PKB
Struktura wydatków publicznych w Polsce
Największą kategorią wydatków publicznych były, jak co roku, emerytury i renty.
Przeciętny mieszkaniec Polski wydał na nie, wliczając „trzynastki” i „czternastki” [na wykresie poniżej zaliczone do „pomocy społecznej” – red.], 13 369 zł. To o wiele więcej niż łącznie na ochronę zdrowia (5762 zł) oraz edukację i naukę (5076 zł).
Rachunek od państwa w 2024 r. w poszczególnych obszarach
O rachunku
Wydatki państwa to nie tylko wydatki budżetu centralnego, ale także władz lokalnych, Narodowego Funduszu Zdrowia, Funduszu Ubezpieczeń Zdrowotnych zarządzanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i inne podmioty, w tym funduszy w Banku Gospodarstwa Krajowego, których znaczenie w ostatnich latach się zwiększa. Choć zdecydowana większość wydatków publicznych przypada na kilka instytucji, to należy pamiętać, iż cały sektor finansów publicznych obejmuje ponad 61 tys. różnych jednostek. Należą do niego szkoły, uczelnie, szpitale, a także podmioty, takie jak na przykład zarządy cmentarzy komunalnych, parki miejskie i studia filmowe.
Ze względu na niemożność pozyskania danych dla wszystkich 61 tys. podmiotów oraz skorygowania przepływów między nimi, a także to, iż część wykorzystywanych przez nas danych jest szacunkowa, „Rachunek od państwa” zawiera pozycję bilansującą „Inne”. Raport przedstawia wydatki państwa w przeliczeniu na mieszkańca Polski. Choć jest to uproszczone podejście, zdecydowano się na nie, bo pokazuje wydatki państwa w kwotach zrozumiałych dla zwykłego obywatela. Oczywiście wielkość płaconych przez konkretną osobę podatków i składek zależy od tego, ile ona zarabia i co kupuje.
