Pylica – co to za choroba i jakie są jej rodzaje?

Artykuł sponsorowany.

Pylice płuc to grupa schorzeń układu oddechowego, powodowanych przez – jak sama ich nazwa wskazuje – ekspozycję pacjenta na różnego rodzaju pyły, przyczyniające się do postępujących, patologicznych zmian w obrębie oskrzeli oraz płuc. Pylice diagnozuje się u pacjentów zwykle jako choroby zawodowe – rozwijają się one przede wszystkim u górników, ale również u osób mających kontakt z pyłami azbestowymi, krzemionkowymi i pochodzącymi z innych źródeł. Co to pylica? Jaki jest jej przebieg i jakie wyróżniamy rodzaje pylicy płuc?

Pylica płuc – rodzaje (pylica węglowa, pylica krzemowa, azbestowa i inne)

Pylice płuc zostały podzielone ze względu na rodzaj zmian, jakie wywołują w płucach. Wyróżnia się więc wśród nich pylice kolagenowe i niekolagenowe. Pylice kolagenowe prowadzą do uszkodzenia pęcherzyków płucnych na skutek procesów zwłókniających, natomiast pylice niekolagenowe nie powodują zmian w pęcherzykach płucnych. W przypadku pylic niekolagenowych, czynnikiem powodującym chorobę są pyły niezwłókniające (żelazo, cyna, siarczan baru). Pylice zwłókniające występują z kolei u osób wdychających pyły zwłókniające. Jest ich znacznie więcej, dlatego utworzono kolejną klasyfikację, obejmującą podział ze względu na rodzaj wdychanego pyłu.

I tak, wśród pylic kolagenowych wyróżniamy między innymi:

• pylicę górników kopalń węgla (stanowiącą około 60% wszystkich przypadków pylic diagnozowanych w Polsce). Jak sama nazwa wskazuje, występuje ona głównie u osób na co dzień wdychających pyły kopalniane, będące mieszanką pyłu węglowego, krzemionki i wielu innych;
• pylicę krzemową. Rozwija się ona w konsekwencji ekspozycji dróg oddechowych na pył pochodzący z krzemionki krystalicznej, obecnej w wielu zakładach pracy (w tym w przedsiębiorstwach obróbki metalu i stali, w zakładach szklarskich, cementowych, wytwarzających cegły, w odlewniach i innych);
• pylicę azbestową (która w Polsce, w okresie akcji usuwania azbestu, była dość dużym problemem wśród osób wykonujących prace rozbiórkowe, natomiast w tej chwili pacjenci zapadający na pylicę azbestową stanowią ułamek całej puli pacjentów cierpiących na inne pylice);
• pylicę talkową, pylicę aluminiową, pylicę spawaczy elektrycznych.

Więcej informacji o konkretnych rodzajach pylic, a także o epidemiologii tych chorób można znaleźć tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/pluca-i-oskrzela/pylice.

Zatrucie pyłem – objawy pylicy. Po jakim czasie rozwija się choroba?

Niestety, choroby układu oddechowego z rodzaju pylic rozwijają się przez wiele lat, nie dając żadnych objawów. Najczęściej diagnozuje się je u pacjentów, u których ekspozycja na pyły wynosiła powyżej 10 lat. Warto także dodać, iż symptomy pylicy płuc mogą przypominać obraz kliniczny innych chorób – w tym przewlekłego zapalenia oskrzeli, rozedmy płuc czy POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc). Z tego względu diagnostyka powinna przebiegać w sposób różnicujący.

Niemniej, gdy pylice zaczynają dawać już objawy, to pacjent może zaobserwować u siebie początkowo sporadyczne trudności z oddychaniem o charakterze duszności, a także obniżenie tolerancji na wysiłek fizyczny (szybszą męczliwość). Oprócz tego pojawia się kaszel, intensyfikacji ulegają duszności, a praca serca jest zaburzona (przez rozwój objawu tak zwanego serca płucnego, czyli przerostu mięśnia prawej komory serca w wyniku stałego zwiększania się ciśnienia płucnego). Może dojść także do niewydolności krążenia. Zmiany w płucach, charakterystyczne dla pylicy, uwidacznia się w obrazie radiologicznym.

Pylica płuc – leczenie i postępowanie objawowe

Niestety, całkowite wyleczenie pylicy płuc oraz cofnięcie zmian obecnych w oskrzelach i pęcherzykach płucnych nie jest możliwe. U pacjentów stosuje się więc postępowanie objawowe, mające na celu łagodzenie dokuczliwych symptomów (w tym odruchu kaszlowego, zmniejszonej tolerancji wysiłku, bólu w klatce piersiowej i innych). Oprócz tego pacjent powinien bezwzględnie przerwać ekspozycję na pyły (a więc zrezygnować z dotychczasowej pracy – jeżeli jeszcze tego nie zrobił). Zalecenia obejmują także całkowity zakaz palenia papierosów.

W terapii pylicy stosuje się fizjoterapię oddechową, tlenoterapię, treningi oddechowe. W najcięższych przypadkach u pacjentów rokujących rozważa się dokonanie przeszczepu płuc.

Źródła:

1. Mejza, K. Marek, Pylica azbestowa [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej, (dostęp online 28.06.2024), weryfikacja hasła: 10.08.2023
2. Mejza, K. Marek, Pylica krzemowa [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej (dostęp online 28.06.2024), weryfikacja hasła: 10.08.2023
3. Mejza, K. Marek, Pylica górników kopalń węgla [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej (dostęp online 28.06.2024), weryfikacja hasła: 10.08.2023
4. Marek, Choroby zawodowe układu oddechowego wywoływane przez pył [w:] podyplomie.pl, dostęp: 28.06.2024
5. M. Zielonka, Rola lekarzy rodzinnych w wykrywaniu chorób układu oddechowego – część II [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 6