Psychoza poporodowa – rodzinne ryzyko wystąpienia epizodu psychotycznego

Badascze Mount Sinai Hospital postanowili zbadać, w jaki sposób historia rodzinna wpływa na ryzyko rozwoju psychozy poporodowej – jednego z najpoważniejszych zaburzeń psychicznych mogących wystąpić w okresie po porodzie.

Psychoza poporodowa – czym jest?

Psychoza poporodowa to ciężki epizod psychotyczny, który rozwija się w okresie od kilku dni do kilku miesięcy po porodzie. Częstość jej występowania szacuje się na 1–2 przypadki na 1000 porodów. Ryzyko istotnie wzrasta u kobiet z rozpoznaną chorobą afektywną dwubiegunową oraz u tych, które doświadczyły psychozy poporodowej w przeszłości. Największe ryzyko przypada na pierwsze cztery tygodnie po porodzie, ze szczytem zachorowań pomiędzy 3. a 10. dniem połogu. Podwyższone ryzyko utrzymuje się jednak aż do końca pierwszego roku po urodzeniu dziecka.

Przyczyny psychozy poporodowej

Etiologia psychozy poporodowej nie jest do końca poznana, jednak istnieje kilka wiodących hipotez. Jedna z nich wskazuje, iż psychoza poporodowa może wiązać się z gwałtownym spadkiem poziomu hormonów. Istotną rolę odgrywa również indywidualna podatność na zaburzenia afektywne – w takich przypadkach poród może stanowić czynnik wyzwalający epizod psychotyczny.

Epizod psychotyczny – objawy

Obraz kliniczny psychozy poporodowej jest bardzo zróżnicowany. Do wczesnych objawów należą: zaburzenia snu, bezsenność, nasilony lęk, brak apetytu, drażliwość, myśli natrętne czy wycofanie społeczne. W dalszym przebiegu mogą pojawić się: podejrzliwość, omamy (najczęściej słuchowe), urojenia, derealizacja, depersonalizacja, koszmary senne oraz nasilony niepokój psychoruchowy. Objawy te mogą ulegać szybkim zmianom, a początek zaburzenia zwykle ma nagły i gwałtowny charakter.

Szybka interwencja medyczna ma najważniejsze znaczenie, ponieważ psychoza poporodowa wiąże się z wysokim ryzykiem samookaleczeń oraz działań zagrażających życiu matki lub dziecka.

Czynniki ryzyka wystąpienia psychozy poporodowej

Do dobrze udokumentowanych czynników ryzyka wystąpienia psychozy poporodowej należą: wcześniejsze epizody choroby afektywnej dwubiegunowej lub schizofrenii, zaburzenia nastroju przed zajściem w ciążę, epizod psychozy poporodowej po poprzednich porodach oraz dodatni wywiad rodzinny w kierunku zaburzeń psychicznych. Znaczenie mogą mieć również czynniki związane z przebiegiem porodu. Należą do nich poród drogą cięcia cesarskiego, doświadczenie okołoporodowej śmierci dziecka oraz powikłania położnicze.

W ostatnim badaniu, naukowcy ze szpitala Mount Sinai skupili się szczególnie na roli rodzinnego obciążenia psychotycznymi zaburzeniami nastroju jako istotnym predyktorze rozwoju psychozy poporodowej.

Co wpływa na wystąpienie psychozy poporodowej? Badanie

Naukowcy wykorzystali dane pochodzące ze szwedzkich rejestrów krajowych. System opieki zdrowotnej w Szwecji obejmuje całą populację, a informacje medyczne mieszkańców są szczegółowo i systematycznie rejestrowane. Dzięki temu możliwe jest prowadzenie badań na dużą skalę i z wysoką dokładnością.

W analizie uwzględniono dane 1 648 759 kobiet. U 2514 z nich rozwinęła się psychoza poporodowa w ciągu trzech miesięcy po pierwszym porodzie. Następnie badacze oszacowali ryzyko nawrotu tego zaburzenia wśród sióstr oraz kuzynek kobiet dotkniętych psychozą poporodową. W ten sposób chcieli określić, jak dużą rolę odgrywa czynnik rodzinny.

Psychoza poporodowa – rodzinne ryzyko

Wyniki badania wykazały, iż kobieta ma ponad 10-krotnie wyższe ryzyko wystąpienia psychozy poporodowej, jeżeli jej siostra również doświadczyła tego zaburzenia, w porównaniu z kobietą, której siostra nie miała takiej diagnozy. Najwyższe ryzyko odnotowano u kobiet, których siostry chorowały zarówno na psychozę poporodową, jak i chorobę afektywną dwubiegunową. W tej grupie ryzyko było aż 14 razy wyższe.

Uzyskane wyniki dostarczają silnych dowodów na rodzinne uwarunkowania psychozy poporodowej. Autorzy badania podkreślają jednak, iż ten wpływ może wynikać zarówno z czynników genetycznych, jak i wspólnych warunków środowiskowych. W związku z tym wskazują na potrzebę dalszych badań, w szczególności o charakterze genetycznym. Mogłyby one pozwolić lepiej zrozumieć złożoną interakcję między tymi czynnikami.

Wnioski płynące z badania mogą stanowić cenne narzędzie dla specjalistów sprawujących opiekę nad kobietami w okresie okołoporodowym. Ma to szczególne znaczenie w przypadku pacjentek z osobistą lub rodzinną historią psychozy poporodowej bądź innych zaburzeń psychicznych.