Przyjaźń a spektrum autyzmu

Przyjaźń a spektrum autyzmu

Przyjaźń jest fundamentalnym aspektem ludzkiego życia, oferującym wsparcie emocjonalne, społeczne i psychiczne. Badania pokazują, iż posiadanie przyjaciół jest związane z wyższą samooceną, niższym poziomem depresji i lęku oraz większą satysfakcją życiową (Mazurek, 2014). Jednak dla osób w spektrum autyzmu (ASD) nawiązywanie i utrzymywanie relacji przyjacielskich może być bardziej złożone. Przyjrzyjmy się, jak osoby z ASD przeżywają przyjaźń, jakie napotykają wyzwania i jakie strategie mogą pomóc w budowaniu trwałych relacji.

Wyjątkowe wyzwania osób z ASD w kontekście przyjaźni

Osoby z ASD często borykają się z trudnościami w zakresie komunikacji i interakcji społecznych, które mogą wpływać na ich zdolność do nawiązywania i utrzymywania przyjaźni. W badaniach wykazano, iż osoby z ASD mogą mieć trudności z odczytywaniem subtelnych sygnałów społecznych, takich jak ton głosu, mimika czy gesty (Happé, 1994). To może prowadzić do nieporozumień i trudności w budowaniu bliskich relacji.

Rola umiejętności społecznych

Umiejętności społeczne są najważniejsze w tworzeniu i utrzymywaniu przyjaźni. W badaniach nad osobami z ASD zauważono, iż chociaż mogą one rozwijać te umiejętności, często wymagają one szczególnego wsparcia i treningu. Programy terapeutyczne, takie jak Trening Umiejętności Społecznych, mogą pomóc w rozwijaniu umiejętności takich jak inicjowanie rozmowy, rozumienie norm społecznych i reagowanie na emocje innych (Gresham, 2005).

Znaczenie zainteresowań i pasji

Osoby z ASD często wykazują głębokie zainteresowania w specyficznych dziedzinach, co może stanowić istotny element w nawiązywaniu przyjaźni. Wspólne zainteresowania mogą być mostem łączącym osoby z ASD z innymi, ułatwiającym nawiązywanie relacji i budowanie więzi (Baron-Cohen, 2004).

Wsparcie w budowaniu relacji

Wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół i specjalistów jest najważniejsze w pomaganiu osobom z ASD w budowaniu relacji przyjacielskich. Terapeuci i nauczyciele mogą odgrywać istotną rolę w nauczaniu umiejętności społecznych oraz w tworzeniu okazji do interakcji z rówieśnikami. Również grupy wsparcia i kluby zainteresowań mogą zapewnić środowisko, w którym osoby z ASD mogą rozwijać swoje umiejętności społeczne w mniej stresującym kontekście (White et al., 2007).

Przykłady udanych relacji

Warto podkreślić, iż wiele osób z ASD ma trwałe i satysfakcjonujące przyjaźnie. Badania pokazują, iż najważniejsze dla sukcesu tych relacji jest zrozumienie i akceptacja ze strony obu stron. Przyjaźnie te często opierają się na wzajemnym szacunku i cierpliwości, a także na wspólnych zainteresowaniach i działaniach (Kasari et al., 2012).

Internet Twoim sprzymierzeńcem

Poprzez uczestnictwo w sieciach społecznych i zaangażowanie na różne sposoby, każdy ma szansę nawiązać przyjaźnie, niezależnie od swojego neurotypu. Dzięki temu poznajemy ludzi, wybieramy tych, z którymi dobrze się dogadujemy i czujemy, budując z nimi relacje. Dorośli w spektrum autyzmu mogą nawiązywać przyjaźnie nie tylko w miejscach takich jak praca, sąsiedztwo czy poprzez zainteresowania, ale również dzięki wsparciu oferowanemu osobom autystycznym oraz poprzez internet, który pełni tu większą rolę niż w przypadku osób neurotypowych. Internet odgrywa istotną rolę w relacjach i przyjaźniach zarówno u nastolatków w spektrum autyzmu, jak i u dorosłych autystycznych.

Co możesz dla siebie zrobić, by budować dobre, bezpieczne i satysfakcjonujące cię relacje społeczne jako osoba z ASD?

• Poznawaj siebie jak najgłębiej. Zastanów się, co sprawia ci przyjemność, a co wywołuje dyskomfort. Jakie sytuacje poprawiają ci samopoczucie, a które cię męczą? Obserwuj swoje reakcje sensoryczne – co lubi twoje ciało, gdzie czujesz się swobodnie, jakie jedzenie smakuje ci najbardziej, jakie dźwięki cię uspokajają, co pomaga ci się zrelaksować. Analizuj, jak twoje ciało sygnalizuje potrzeby i emocje oraz jak je wyrażasz. jeżeli to trudne, wsparciem może być zaufana osoba – partner, rodzic lub specjalista znający temat spektrum autyzmu. Możesz też czerpać inspirację od samorzeczników, czyli osób w spektrum dzielących się swoimi doświadczeniami.
• Rozwijaj swoje pasje. Poszukiwanie znajomych wśród osób o podobnych zainteresowaniach zwiększa szansę na znalezienie wspólnego języka. Pasjonaci częściej są otwarci na rozmowę na konkretny temat, bez nagłych zmian wątku, co może być dla ciebie bardziej komfortowe.
• Pamiętaj, iż różnorodność nie oznacza gorszości. jeżeli w relacjach bardziej cenisz wspólne działania, dzielenie pasji czy konkretne cele, jest to naturalne dla wielu osób w spektrum autyzmu. Na świecie znajdziesz ludzi, którym odpowiada ten sposób budowania więzi, bez potrzeby angażowania się w small talk.
• Struktura spotkań może być pomocna. Regularne, zaplanowane wydarzenia ułatwiają przewidzenia przebiegu interakcji. Znajomość ról i zadań uczestników może dać ci poczucie bezpieczeństwa i ułatwić kontakty.
• Jeśli trudność sprawia ci inicjowanie kontaktów, wykorzystaj „pretekst” – określony temat lub sytuację, która stanie się punktem wyjścia do rozmowy i nawiązania relacji.
• Stawiaj na jakość relacji, a nie ich ilość. Określ, co jest dla ciebie najlepsze – jak często chcesz spotykać się z ludźmi, w jakiej formule, z jaką grupą i na jak długo. Dopasuj kontakty do swoich potrzeb.
• Zadbaj o regenerację po spotkaniach. Przebywanie wśród ludzi, choćby tych najbliższych, może być wyczerpujące dla zmysłów. Znajdź sposoby na odpoczynek i powrót do równowagi, które najlepiej ci służą.

Osoby z ASD mogą napotykać szczególne wyzwania w nawiązywaniu i utrzymywaniu przyjaźni, ale dzięki wsparciu, terapii i zrozumieniu mogą tworzyć trwałe i satysfakcjonujące relacje. najważniejsze jest dostosowanie wsparcia do indywidualnych potrzeb oraz promowanie umiejętności społecznych, które są niezbędne w budowaniu więzi przyjacielskich.

W naszym Centrum realizujemy:

• diagnozę spektrum autyzmu u dzieci i młodzieży
• diagnozę spektrum autyzmu u dorosłych
• Trening Umiejętności Społecznych dla dzieci i młodzieży
• Trening Umiejętności Społecznych dla dorosłych
• Socjoterapia
• Trening Zastępowania Agresji
• Trening Umiejętności Wychowawczych
• psychoedukację dla rodziców dzieci z diagnozą spektrum

autor: Karolina Szczepańska – certyfikowany trener umiejętności społecznych

bibliografia

• Baron-Cohen, S. (2004). The Essential Difference: Men, Women and the Extreme Male Brain. Penguin Books.
• Gresham, F. M. (2005). Social Skills Training for Children and Adolescents with Autism Spectrum Disorder. Springer.
• Happé, F. (1994). An advanced test of theory of mind: Understanding of story characters’ thoughts and feelings by able autistic, mentally handicapped, and normal children and adults. Journal of Autism and Developmental Disorders, 24(2), 129-154.
• Kasari, C., Rotheram-Fuller, E., & Locke, J. (2012). Social networks and friendships in children with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(2), 257-266.
• Mazurek M. O. (2014). Loneliness, friendship, and well-being in adults with autism spectrum disorders. Autism : the international journal of research and practice, 18(3), 223–232. https://doi.org/10.1177/1362361312474121
• White, S. W., Keonig, K., & Scahill, L. (2007). Social skills development in children with autism spectrum disorders: A review of the literature. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(6), 1025-1037.