Trzustka to narząd, który pełni niezwykle istotne funkcje w naszym organizmie. Przede wszystkim zaangażowany jest w trawienie – wytwarza enzymy umożliwiające trawienie białek, węglowodanów i tłuszczów. Jego istotną rolą jest również regulowanie metabolizmu węglowodanów poprzez wydzielane hormony – insulinę i glukagon. Niestety, zakłócenia jego pracy związane z procesem chorobowym są często trudne do szybkiego wykrycia.
Mimo, iż rak trzustki nie należy do najczęstszych nowotworów złośliwych, to kieruje się wysoką śmiertelnością. Jako iż początkowe objawy raka trzustki są mało specyficzne, utrudnia to wczesne postawienie diagnozy oraz rozpoczęcie leczenia. Dokładne przyczyny rozwoju choroby nie są znane, jednak można wyodrębnić pewne czynniki ryzyka zachorowania na raka trzustki.
Przyczyny raka trzustki
Mimo ciągłego wzrostu zachorowalności, jednoznaczne przyczyny zachorowania na raka trzustki są przez cały czas niejasne. Istnieje jednak wiele czynników ryzyka, z czego część związana jest z dietą oraz stylem życia, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka trzustki. Możemy do nich zaliczyć m.in.:
- Wiek
Wraz z wiekiem rośnie zachorowalność na raka trzustki, z czego szczyt zachorowań przypada na 7. dekadę u mężczyzn oraz 8. dekadę życia u kobiet. Warto jednak pamiętać, iż do zachorowania może dojść także u osób młodszych, co może być związane z pozostałymi czynnikami ryzyka. Ok. 80% przypadków notuje się u osób powyżej 50 roku życia.
- Genetyka
Według badań, ok. 10% przypadków zachorowania na raka trzustki może być związane z predyspozycją genetyczną. Zarówno zespoły genetyczne (m.in. Peutza, Jeghersa czy polipowatość gruczolakowata), dziedziczne zapalenie trzustki czy występowanie raka trzustki w rodzinie, zwiększają od kilku do kilkudziesięciokrotnie ryzyko zachorowania.
- Palenie papierosów
Wraz ze wzrostem liczby wypalonych papierosów oraz okresu palenia, wzrasta ryzyko nowotworu. Palenie tytoniu to jedna z najczęściej wymienianych przyczyn powstawania raka trzustki. Uważa się, iż około 25% przypadków raka trzustki jest spowodowane paleniem. Jednak warto wspomnieć, iż po 15 latach od rzucenia nałogu, ryzyko zmniejsza się.
- Otyłość
Osoby o BMI powyżej 30 kg/m2 mają o 20% większe ryzyko zachorowania na raka trzustki. Inne dane wskazują zwiększenie ryzyka zachorowalności o ok. 10% przy zwiększeniu BMI o 5 kg/m2.
- Cukrzyca typu 1 oraz 2
Długotrwała cukrzyca zwiększa ryzyko raka trzustki ok. 1,5-2 krotnie.
- Przewlekłe zapalenie trzustki
Przewlekły stan zapalny trzustki często spowodowany jest długotrwałym spożywaniem alkoholu. Istnieje związek pomiędzy występowaniem przewlekłego zapalenia trzustki a rozwojem raka trzustki – ryzyko zachorowania zwiększa się trzykrotnie. Ryzyko raka trzustki u osób z rodzinnym zapaleniem trzustki jest również zwiększone.
SPRAWDŹ: objawy zapalenia trzustki
- Nieprawidłowe nawyki żywieniowe
Nadmierna konsumpcja czerwonego mięsa, żywności przetworzonej, zawierającej znaczne ilości tłuszczu nasyconego czy fruktozy, a także wspomniane już wcześniej spożywanie alkoholu, zwiększa ryzyko zachorowania. W przypadku alkoholu wpływ wzrasta szczególnie, gdy mowa wysokim spożyciu – co najmniej sześciu jednostek dziennie (1 jednostka to 10 ml/8 g czystego alkoholu).
- Zakażenia drobnoustrojami
Zakażenia bakterią H. pylori oraz wirusem zapalenia wątroby typu B i C (HBV, HCV) zwiększają ryzyko zachorowania na raka trzustki.
Mikrobiota jelitowa a rak trzustki
Wpływ mikrobioty jelitowej na dobrostan organizmu jest od lat badany. Wiadomo, iż dysbioza może przekładać się na powstawanie oraz rozwój licznych schorzeń, w tym otyłości, raka okrężnicy, chorób zapalnych jelit, alergii czy chorób neurodegeneracyjnych. Pojawiają się również dowody naukowe wskazujące na wpływ bakterii jelitowych na progresję raka trzustki oraz przeżywalność.
Liczne badania wskazują, iż mikrobiota odgrywa istotną rolę w rozwoju i progresji raka trzustki poprzez miejscowy i ogólnoustrojowy stan zapalny oraz reakcje immunologiczne. Brak równowagi w mikrobiomie jelitowym może zmienić normalne, fizjologiczne procesy metaboliczne, które powiązane są z powstawaniem nowotworów. Metabolity wytwarzane przez drobnoustroje jelitowe (np. TMAO, tlenek trimetyloaminy) mogą przenikać do narządu, wpływając na przewlekły stan zapalny. Zmiany w obrębie kompozycji jelitowej mogą również oddziaływać na mikrośrodowisko guza oraz układ odpornościowy. W konsekwencji może to się przekładać na skuteczność chemioterapii, w tym terapii ukierunkowanych na układ odpornościowy.
Zrozumienie roli mikrobiomu i leżących u jego podstaw mechanizmów może prowadzić do powstania zrewolucjonizowanych sposobów leczenia raka trzustki. Pozwoliłoby to również na stworzenie nowych biomarkerów, co dawałoby szansę na wprowadzenie rutynowych badań przesiewowych w celu wczesnego wykrycia choroby.
SPRAWDŹ BADANIE: NANOBIOME – badanie genetyczne mikroflory jelit
Rak trzustki – na co zwrócić uwagę?
Rak trzustki może przez długi czas nie dawać żadnych objawów lub mogą być one niespecyficzne – łatwe do przeoczenia lub zbagatelizowania. Dlatego zachęcamy do uważnego, regularnego przyglądania się swojemu organizmowi, a w razie jakichkolwiek objawów – konsultację z lekarzem rodzinnym czy specjalistą.
Często pierwszymi objawami raka trzustki jest osłabienie, dyskomfort górnej części brzucha oraz inne dolegliwości układu pokarmowego, takie jak zaburzenia apetytu, wzdęcia czy trudno spłukujący się stolec (co związane jest ze zwiększoną zawartością tłuszczu).
W zaawansowanym procesie chorobowym, u pacjentów obserwuje się żółtaczkę, bóle brzucha, nagły spadek masy ciała, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, a także wyniszczenie organizmu.
W związku z agresywnością tego nowotworu, warto wprowadzić zmiany stylu życia, by chociaż po części wyeliminować przyczyny powstawania raka trzustki. Należą do nich przede wszystkim: palenie tytoniu, spożycie alkoholu, nadmierna masa ciała oraz nieodpowiednia dieta. Warto również zadbać o stan swojej mikrobioty jelitowej, jako iż może mieć ona wpływ na rozwój nowotworu.
DIAGNOSTYKA DLA ZWROTNIKRAKA.PL
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Autor:
MSc Olga Wojciechowska – doktorantka Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, absolwentka Roehampton University w Londynie
Bibliografia:
Hu JX, Zhao CF, Chen WB, Liu QC, Li QW, Lin YY, Gao F. Pancreatic cancer: A review of epidemiology, trend, and risk factors. World J Gastroenterol. 2021 Jul 21;27(27):4298-4321. doi: 10.3748/wjg.v27.i27.4298.
Klein AP. Pancreatic cancer epidemiology: understanding the role of lifestyle and inherited risk factors. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2021 Jul;18(7):493-502. doi: 10.1038/s41575-021-00457-x.
Li Q, Jin M, Liu Y, Jin L. Gut Microbiota: Its Potential Roles in Pancreatic Cancer. Front Cell Infect Microbiol. 2020 Oct 7;10:572492. doi: 10.3389/fcimb.2020.572492.
Wei MY, Shi S, Liang C, Meng QC, Hua J, Zhang YY, Liu J, Zhang B, Xu J, Yu XJ. The microbiota and microbiome in pancreatic cancer: more influential than expected. Mol Cancer. 2019 May 20;18(1):97. doi: 10.1186/s12943-019-1008-0.
Zhang X, Liu Q, Liao Q, Zhao Y. Pancreatic Cancer, Gut Microbiota, and Therapeutic Efficacy. J Cancer. 2020 Feb 20;11(10):2749-2758. doi: 10.7150/jca.37445.
Zhao Z, Liu W. Pancreatic Cancer: A Review of Risk Factors, Diagnosis, and Treatment. Technol Cancer Res Treat. 2020 Jan-Dec;19:1533033820962117. doi: 10.1177/1533033820962117.
Post Przyczyny raka trzustki – omówmy je kompleksowo pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
