Artykuł sponsorowany.
Zapalenie oskrzeli to dość często występująca choroba. Może na nią zapaść osoba w każdym wieku. Warto wiedzieć, iż takie schorzenie występuje w postaci ostrej, podostrej i przewlekłej. Wyjaśniamy, na czym polega ostatnia z nich — co ją wywołuje, jak ją rozpoznać i jak wygląda leczenie.
Zapalenie oskrzeli to dość często występująca choroba. Może na nią zapaść osoba w każdym wieku. Warto wiedzieć, iż takie schorzenie występuje w postaci ostrej, podostrej i przewlekłej. Wyjaśniamy, na czym polega ostatnia z nich — co ją wywołuje, jak ją rozpoznać i jak wygląda leczenie.
Rodzaje zapalenia oskrzeli
W zależności od czasu trwania choroby zapalenie oskrzeli dzieli się na [1]:
- ostre (trwa poniżej 3 tygodni),
- podostre (trwa 3-8 tygodni),
- przewlekłe (utrzymuje się powyżej 8 tygodni).
Ostre zapalenie oskrzeli najczęściej jest wywołane zakażeniem wirusowym. Zapalenie podostre może być efektem nadreaktywności oskrzeli po przebytym zakażeniu albo infekcji krztuścem. Natomiast przewlekłe zapalenie oskrzeli jest wynikiem wpływu różnych szkodliwych czynników środowiskowych, najczęściej palenia tytoniu. Nie powodują go bakterie ani wirusy, dlatego leczenie antybiotykami bądź lekami przeciwwirusowymi nie jest skuteczne.
Klasyfikacja choroby na podstawie głównego objawu zapalenia oskrzeli obejmuje kaszel ostry trwający do 3 tygodni oraz kaszel przewlekły z dolną granicą czasu trwania od 3 do 12 tygodni. [1]
Przewlekłe zapalenie oskrzeli – przyczyny
Jakie są przyczyny przewlekłego zapalenia oskrzeli? Najczęstszą z nich, wywołującą zachorowanie na przewlekłe zapalenie oskrzeli, jest palenie tytoniu (co ważne — to może być zarówno palenie czynne, jak i bierne narażenie na dym tytoniowy). Wśród czynników ryzyka, które spotyka się zdecydowanie rzadziej, można wskazać m.in. [2]:
- zanieczyszczenia środowiska (np. smog),
- szkodliwe warunki pracy (wdychanie substancji toksycznych lub drażniących, pyłów, dymu, oparów),
- częste infekcje dróg oddechowych oraz zatok obocznych nosa,
- choroby uwarunkowane genetycznie (np. zespół Kartagenera),
- wady rozwojowe dróg oddechowych (tchawicy, oskrzeli, płuc),
- niedobory pokarmowe (zwłaszcza białka).
Powyższe przyczyny odróżniają tę chorobę od ostrego zapalenia oskrzeli, które zwykle jest wywoływane przez wirus grypy A lub B, paragrypy, RSV, koronawirusy (inne niż SARS-CoV-2), adenowirusy i rynowirusy. [1]
Mechanizm powstawania przewlekłego zapalenia oskrzeli
Jak powstaje przewlekły stan zapalny błony śluzowej oskrzeli? Toksyczne czynniki (np. dym papierosowy) stale i przez dłuższy czas podrażniają oskrzela, powodując napływ komórek zapalnych. Dochodzi wówczas do uszkodzenia tzw. nabłonka migawkowego oskrzeli wyposażonego w rzęski, których funkcją jest oczyszczanie dróg oddechowych. Następuje również obrzęk i skurcz oskrzeli oraz nadmierna produkcja śluzu, który ma funkcję ochronną. Blokuje on drogi oddechowe, a ponadto stanowi doskonałą pożywkę dla drobnoustrojów. [2]
Jak rozpoznać przewlekłe zapalenie oskrzeli?
Przy wystąpieniu przewlekłego zapalenia oskrzeli pacjent najczęściej zgłaszają następujące objawy [2]:
- przewlekły, długo utrzymujący się kaszel z odkrztuszaniem śluzowej, przezroczystej plwociny (w przypadku nadkażenia i infekcji – wydzieliny śluzowo-ropnej lub ropnej – żółto-zielonkawej, o nieprzyjemnym zapachu),
- kaszel nasilający się po przebudzeniu,
- trudności w oddychaniu, duszność (początkowo po wysiłku, później także w spoczynku),
- męczliwość, senność przez większość dnia,
- skłonność do infekcji.
Z kolei lekarz w badaniu może stwierdzić następujące objawy przewlekłego zapalenia oskrzeli [2]:
- świsty słyszalne nad polami płucnymi;
- nadmiernie jawny odgłos opukowy,
- wykładniki duszności (wciąganie międzyżebrzy, drżenie skrzydełek nosa itp.),
- obrzęki,
- palce pałeczkowate (pogrubienie paliczków dalszych, zmiana kształtu i uwypuklenie paznokci) – objaw niedotlenienia.
Kiedy jest konieczna wizyta u lekarza?
Kiedy stan zapalny oskrzeli trzeba konieczność skonsultować ze specjalistą? Należy udać się do lekarza, jeżeli [1]:
- pojawi się świszczący oddech i duszność,
- pojawi się silny ból w klatce piersiowej, nasilający się przy wdechu,
- gorączka utrzymuje się dłużej niż kilka dni,
- inne omówione wyżej objawy utrzymują się dłużej niż 7 dni.
W diagnostyce różnicowej (polegającej na odróżnieniu zapalenia oskrzeli od innych chorób) lekarz będzie dążył do wykluczenia [1]:
- przeziębienia,
- zapalenia płuc,
- zaostrzenia astmy,
- POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc),
- obturacji oskrzeli,
- wad układu oddechowego,
- aspiracji (przedostania się) ciała obcego do układu oddechowego.
Leczenie przewlekłego zapalenia płuc
Stosowanie leków przeciwkaszlowych zwykle nie jest zalecane przy tej chorobie. Dotyczy ono wyłącznie suchego uporczywego kaszlu bez wydzieliny. Można wówczas zastosować np. lewodropropizynę, butamirat, lub dekstrometorfan. U chorych z dusznością i lub nasilonym kaszlem lekarz może również zalecić leki rozkurczające oskrzela.
Ważne! Antybiotyki nie pomogą w ostrym zapaleniu oskrzeli i nie należy ich stosować. Obecność żółtej (ropnej) plwociny również nie świadczy o bakteryjnym podłożu zapalenia oskrzeli i nie jest wskazaniem do przyjmowania antybiotyku.
Warto wiedzieć, iż w razie zmiany typu odkrztuszanej wydzieliny na ropną, nasilenia kaszlu i duszności oraz pojawienia się gorączki, można podejrzewać, iż doszło do zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli. Dlatego omawianą chorobę zawsze trzeba skonsultować ze specjalistą, zastosować odpowiednią diagnostykę (gazometrię, spirometrię, RTG klatki piersiowej) i wdrożyć terapię. Nieleczone zapalenie oskrzeli może dawać groźne powikłania.
Artykuł we współpracy z marką Deflegmin
Źródła:
- Mejza F., Zapalenie oskrzeli: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna Praktyczna, Pulmonologia, 2022: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/68742,zapalenie-oskrzeli-przyczyny-objawy-i-leczenie
- Zaremba-Wilk A., Przewlekłe zapalenie oskrzeli – przyczyny, objawy, leczenie, Wylecz to, 2017: https://wylecz.to/uklad-oddechowy/przewlekle-zapalenie-oskrzeli/
