Założenia, cele i organizacja
Celem pilotażu była ocena organizacji, jakości i efektów opieki w sieci onkologicznej na terenie wybranych województw. W programie pilotażowym testowana i oceniana była zasadność oraz skuteczność funkcjonowania modelu, opartego na sieci ośrodków onkologicznych.
W skład sieci weszły: wojewódzki ośrodek koordynujący oraz ośrodki współpracujące I II poziomu referencyjności na terenie województw: dolnośląskiego, świętokrzyskiego, pomorskiego i podlaskiego oraz współpracujący uniwersytecki ośrodek kliniczny na terenie województwa podlaskiego. Zadaniem ośrodków było zapewnienie świadczeniobiorcy kompleksowej i skoordynowanej opieki onkologicznej w pięciu typach nowotworów złośliwych, o największej częstości zachorowań i zgonów w Polsce, tj. gruczołu krokowego, jajnika, jelita grubego, piersi lub płuca.
Zaproponowany w pilotażu system jednolitej sprawozdawczości onkologicznej został wprowadzony w Polsce po raz pierwszy i był stosowany, w toku realizacji pilotażu, poprzez narzędzie informatyczne – platformę danych, pozwalającą na gromadzenie informacji statystyczno-medycznych. Dla celów wyliczenia mierników jakości opieki onkologicznej wykorzystywano także dane rozliczeniowe. Stopniowe udostępnienie tej platformy pozwoliło na agregowanie danych i przekazywanie ich do ośrodków onkologicznych biorących udział pilotażu.
W pilotażu wprowadzono rozwiązania mające wystandaryzować postępowanie diagnostyczne, poprawić koordynację i jakość procesu diagnostyczno-terapeutycznego, poprzez wprowadzenie jednolitego systemu monitorowania jakości oraz oceny satysfakcji pacjenta.
Dane z systemu informatycznego NFZ
W podsumowaniu przedstawiono dane dotyczące liczby pacjentów, których objął program i kosztach pilotażu od początku jego realizacji, tj. od 1 lutego 2019 r. do 31 marca 2023 r. Łączna liczba pacjentów z unikatowym PESEL z wszystkich ośrodków biorących udział w pilotażu, dla których sprawozdano i rozliczono świadczenia, wynosi 35 860 osób, a łączna wartość rozliczonych świadczeń wynosi 660 004 899,44 zł.
Sumaryczna wartość rozliczonych świadczeń opieki zdrowotnej, które zostały udzielone pacjentom w ramach pilotażu od początku jego trwania, wyniosła w poszczególnych województwach: dolnośląskim – 317 340 005,98 zł, świętokrzyskim – 129 566 738,15 zł, pomorskim – 128 804 174,31 zł (realizacja pilotażu od 1 kwietnia 2020 r.), podlaskim – 84 293 981,00 zł.
Standaryzacje
Analiza przygotowania, wdrożenia i oceny wyników pilotażu wskazała, iż zastosowany model kompleksowej i koordynowanej opieki onkologicznej w Polsce pozwolił na wystandaryzowanie poszczególnych etapów i elementów ścieżki diagnostyczno-leczniczej pacjenta, tworząc podstawy do wdrożenia Krajowej Sieci Onkologicznej.
– Zastosowany model opieki onkologicznej należy ocenić pozytywnie pod kątem wystandaryzowania różnych etapów i elementów opieki nad pacjentem. Dla realizacji celów pilotażu wykorzystano następujące narzędzia: standaryzację rejestracji pacjenta na wizytę u onkologa, standaryzację raportowania klasyfikacji TNM (stopnia zaawansowania klinicznego), standaryzację koordynacji i roli koordynatora pacjenta onkologicznego, standaryzację raportów histopatologicznych, standaryzację raportów radiologicznych, uruchomienie systemu monitorowania jakości opartego na wskaźnikach i miernikach opieki onkologicznej, standaryzację wywiadu pod kątem czynników ryzyka zachorowania na nowotwory oraz repozytorium pierwszych objawów chorób nowotworowych – tzw. ankiety profilaktyczne, standaryzację oceny satysfakcji pacjenta – tzw. ankiety satysfakcji, standaryzację ścieżek pacjenta – czytamy w raporcie.
Jak zaznaczono, wypracowana w ramach pilotażu dokumentacja opierała się na polskich i międzynarodowych wytycznych, z uwzględnieniem specyfiki polskiego systemu opieki zdrowotnej, dzięki czemu ma charakter uniwersalny i umożliwia implementację w innych województwach.
Z przeprowadzonej analizy wynika – podkreślono w dokumencie – iż kluczowym czynnikiem powodzenia we wdrożeniu kompleksowej i koordynowanej opieki onkologicznej na obszarze danego regionu jest powołanie Ośrodka Koordynującego jako instytucji odpowiedzialnej za planowanie i zarządzanie strategiczne dla realizacji założonych celów.
Szczególna rola koordynatorów
Wśród pozytywnie ocenianych elementów pilotażu szczególną rolę należy nadać koordynatorom pacjentów onkologicznych, którzy – jak wynika z doświadczenia uczestników pilotażu – dzięki nowym, znacznie szerszym kompetencjom stanowią fundament koordynowanej opieki onkologicznej. Koordynator w ramach sieci onkologicznej zyskał znaczenie na dwóch poziomach koordynacji: poziomej – w ramach jednego podmiotu leczniczego, wspierając pacjenta już od etapu diagnostyki aż do obserwacji po leczeniu, i pionowej – w ramach całego województwa, wspierając pacjenta w realizacji diagnostyki i terapii w różnych podmiotach leczniczych realizujących różne etapy opieki.
W pilotażu uregulowano pracę konsyliów interdyscyplinarnych – zarówno w zakresie przygotowania niezbędnej dokumentacji, jak i w zakresie wsparcia ośrodków o niższej referencyjności w organizacji konsyliów w pełnym składzie. Należy podkreślić, iż z punktu widzenia pacjenta decyzja wielodyscyplinarna jest zawsze najlepsza i jest podstawą adekwatnej ścieżki terapeutycznej.
W ramach pilotażu opracowano koncepcję i wdrożono pierwszy w Polsce system monitorowania jakości opieki onkologicznej. Jest on jedynym tak szczegółowym rejestrem zawierającym dane o pięciu nowotworach włączonych do pilotażu, umożliwiającym analizę mierników i wskaźników jakości opieki onkologicznej. Należy podkreślić, iż mierniki wynikają ze ścieżek postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Są to swoiste „checkpointy” dla oceny jakości zarówno poszczególnych procedur wykonanych w ramach ścieżki, jak i całej ścieżki pacjenta onkologicznego. Dzięki opomiarowaniu ścieżek pacjenta można kontrolować przebieg leczenia u danego pacjenta oraz analizować przyczyny zdarzeń niepożądanych.
Bariery
Dzięki doświadczeniom zebranym podczas realizacji pilotażu określono również bariery w skutecznym wprowadzaniu nowego modelu opieki.
Należy do nich zaliczyć przede wszystkim: brak centralnych, wystandaryzowanych narzędzi do agregacji i zbierania danych, niezbędnych do wyliczenia mierników i wskaźników; zbyt ogólne sformułowanie mierników i wskaźników na poziomie rozporządzenia MZ (konieczne było samodzielne opracowanie przez WOK zasad ich wyliczania poprzez stworzenie kart mierników – definicji każdego licznika i mianownika; konieczność wytworzenia dodatkowych danych statystyczno-klinicznych w systemach HIS, które były niezbędne do wyliczenia mierników i wskaźników; wymagająca poprawy kooperacja ze strony wszystkich podmiotów uczestniczących w pilotażu, w szczególności w zakresie raportowania danych do wspólnego systemu monitorowania jakości.
W ocenie uczestników pilotażu ważnym wnioskiem, który powinien wpłynąć na organizację nowego systemu opieki onkologicznej, jest konieczność wprowadzania mierników stopniowo oraz różnicowanie ich liczby w zależności od poziomu referencyjnego ośrodka. Wdrożenie efektywnego ogólnopolskiego systemu monitorowania jakości opieki onkologicznej jest ogromnym przedsięwzięciem, a przede wszystkim nowym procesem, który wymaga dostosowania się wszystkich uczestników systemu opieki onkologicznej.
Wprowadzanie mierników i wskaźników jakości opieki onkologicznej etapami pozwoli na stopniowe przystosowywanie się placówek medycznych do raportowania danych, a także umożliwi Narodowemu Funduszowi Zdrowia sukcesywną analizę i ocenę spływających danych.
.
