ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) jest zaburzeniem neurorozwojowym, które w przeszłości diagnozowane było głównie u dzieci. Jednak coraz więcej dorosłych otrzymuje diagnozę ADHD dopiero w dojrzałym wieku. Często po latach trudności w życiu zawodowym, społecznym i osobistym, które nie były wcześniej rozpoznane jako wynik ADHD. Późna diagnoza ADHD niesie ze sobą specyficzne wyzwania, ale może również stanowić punkt wyjścia do zmiany i poprawy jakości życia.
Późna diagnoza ADHD
Diagnoza ADHD w dorosłości może przynieść zarówno ulgę, jak i wyzwania. Dla wielu osób jest to moment zrozumienia źródeł wieloletnich trudności, ale także czas intensywnej adaptacji do nowej rzeczywistości. Wsparcie terapeutyczne, edukacja oraz odpowiednie strategie zarządzania ADHD mogą znacząco poprawić jakość życia dorosłych z późną diagnozą ADHD, dając im narzędzia do radzenia sobie z objawami i budowania pozytywnych zmian w ich życiu.
Wyzwania dorosłych z późną diagnozą ADHD
Osoby dorosłe z późną diagnozą ADHD często zmagają się ze skutkami nieleczonego ADHD. Trudności, z którymi mierzyli się przez całe życie nie były bowiem adekwatnie interpretowane. Tymczasem negatywnie wpływały na ich funkcjonowanie. Wśród nich można wymienić:
• Trudności w organizacji codziennych obowiązków, skutkujące chaosem w pracy i życiu prywatnym.
• Problemy z utrzymaniem koncentracji na zadaniach, co prowadzi do niepowodzeń edukacyjnych lub zawodowych.
• Nadmierna impulsywność lub brak umiejętności regulacji emocji, co mogło wpływać na trudności w relacjach interpersonalnych.
Te wyzwania często skutkują uczuciem chronicznej frustracji, niską samooceną. Prowadzą choćby do depresji i lęku. Powodem są lata zmagania się z problemami bez zrozumienia ich przyczyn.
Stygmatyzacja i samospostrzeganie
Osoby dorosłe, które otrzymują rozpoznanie ADHD w późniejszym wieku, często mają trudności z akceptacją diagnozy. Długie lata funkcjonowania bez odpowiedniego wsparcia mogły wytworzyć u nich negatywne przekonania o własnych możliwościach. Poczucie „bycia innym” oraz poczucie winy za wcześniejsze niepowodzenia życiowe są częstym doświadczeniem w tej grupie.
ADHD a relacje interpersonalne
Brak wcześniejszej diagnozy mógł wpływać na problemy w relacjach z rodziną, współpracownikami czy partnerami. ADHD może bowiem prowadzić do konfliktów interpersonalnych. Wynikają one np. z impulsywności, trudności w słuchaniu lub niestabilności emocjonalnej. Późna diagnoza ADHD stawia osoby przed koniecznością wyjaśniania swojego wcześniejszego zachowania, co nie zawsze spotyka się z pełnym zrozumieniem otoczenia.
Czytaj także: Jak dobrze żyć z ADHD, czyli diagnoza ADHD i co dalej?
Późna diagnoza ADHD. Sposoby wsparcia w procesie adaptacji
Edukacja i samoświadomość.
Pierwszym krokiem w procesie adaptacji po diagnozie ADHD jest edukacja na temat zaburzenia. Zrozumienie, jak ADHD wpływa na funkcjonowanie mózgu i zachowania, może pomóc w lepszym pojmowaniu własnych reakcji i trudności. Edukacja ta obejmuje zarówno same osoby z ADHD, jak i ich bliskich. To wspiera rozwijanie zrozumienia i empatii w relacjach interpersonalnych.
Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) w ADHD
Terapia dialektyczno-behawioralna jest jedną z najbardziej efektywnych form wsparcia osób dorosłych z ADHD. DBT pomaga w pracy nad negatywnymi przekonaniami o sobie oraz nad wypracowaniem nowych, bardziej skutecznych wzorców zachowań. Obejmuję pracę nad umiejętnościami zarządzania czasem, priorytetami, a także emocjami, które są najważniejsze w poprawie codziennego funkcjonowania.
Coaching ADHD
Coaching ADHD to narzędzie, które wspiera osoby dorosłe w adaptacji do codziennych wyzwań. Coach pomaga w rozwijaniu praktycznych strategii radzenia sobie z trudnościami, takimi jak zarządzanie czasem, organizacja pracy, poprawa koncentracji i wyznaczanie celów. Dla dorosłych z późno zdiagnozowanym ADHD coaching jest szczególnie przydatny. Oferuje bowiem konkretne, dostosowane do ich potrzeb narzędzia pomocne w zarządzaniu objawami ADHD (Parker & Boutelle, 2009).
Farmakoterpia w ADHD
W wielu przypadkach farmakoterapia, w połączeniu z psychoterapią lub coachingiem, może być skutecznym sposobem łagodzenia objawów ADHD. Stymulanty, takie jak metylofenidat, mogą pomóc w poprawie koncentracji i zmniejszeniu impulsywności. To zaś ułatwia codzienne funkcjonowanie osób z ADHD. Decyzja o rozpoczęciu farmakoterapii powinna być podjęta wspólnie z lekarzem psychiatrią, biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby pacjenta.
ADHD a budowanie sieci wsparcia
Późna diagnoza ADHD wymaga szczególnego wsparcia ze strony otoczenia. Włączenie w proces leczenia rodziny, partnera czy przyjaciół może pomóc osobie z ADHD lepiej radzić sobie z trudnościami. Ponadto udział w grupach wsparcia dla osób dorosłych z ADHD to kolejny krok, który umożliwia wymianę doświadczeń i wzajemne wspieranie się w radzeniu sobie z wyzwaniami.
Rozwijanie nowych nawyków i strategii adaptacyjnych po diagnozie ADHD
Późna diagnoza ADHD może znacząco podnieść jakość życia pacjentów. Kluczem jest zrozumienie i zaopiekowanie się tym zaburzeniem. Kolejnym krokiem jest wprowadzenie nowych, praktycznych strategii. Stąd ważne są techniki zarządzania czasem, takie jak korzystanie z kalendarzy, ustawianie przypomnień czy praca w blokach czasowych (metoda Pomodoro). Dobrze jest również pracować nad rozwijaniem zdrowych nawyków. Jest to m.in. regularna aktywność fizyczna, która może poprawiać koncentrację i zmniejszać impulsywność.
