Poziomy świadomości Davida R. Hawkinsa – motywacja do rozwoju osobistego

Poziomy świadomości Davida R. Hawkinsa

Na drodze samodoskonalenia istotną wskazówką są poziomy świadomości Davida R. Hawkinsa. Znajomość tego tematu może nie tylko wpłynąć na własny rozwój, ale także wzbogacić warsztat coacha.

Poziom świadomości, zgodnie z teorią D.R. Hawkinsa (Hawkins, 2010), to zasób energii, jakim człowiek dysponuje w swoim życiu. Im wyższy poziom świadomości, tym wyższy poziom energii do działania i motywacji do rozwoju osobistego. Na opracowanej przez niego mapie świadomości zostały opisane emocje, jakie dominują na każdym poziomie energii. Emocje znajdujące się na niskich poziomach, takie jak rozpacz, strach, żal czy duma, zawierają w sobie niewielkie ilości energii i mocy do działania. Dlatego też twórczy rozwój na tych poziomach jest praktycznie niemożliwy: jednostka nie ma energii do zmian ani też odwagi, by je wprowadzić w życie. Dopiero na wyższych poziomach świadomości wzrasta energia, pojawia się motywacja do zmian oraz moc potrzebna, aby ich dokonać.

Poziomy świadomości – na którym jesteś?

Co sprawia, iż człowiek znajduje się na określonym poziomie świadomości? Głównym determinantem jest środowisko, które wyznacza pewien określony styl zachowania i odczuwania jednostki. Są to także nawyki oraz sposób myślenia. Przejście na kolejny poziom świadomości jest uwarunkowane uzyskaniem odpowiedniego poziomu energii. Istotą trudności rozwojowej jest to, iż energii tej człowiek na aktualnym poziomie świadomości nie posiada.

W jaki sposób odbywa się więc rozwój? Musi nastąpić zgromadzenie przez jednostkę potrzebnej energii z zewnątrz, na przykład poprzez pomoc innych. Albo czerpanie jej z bardziej rozwiniętego energetycznie środowiska lub zgromadzenie energii duchowej. Ponieważ funkcjonowanie na niższych poziomach świadomości jest przykre, to niekiedy sam ból egzystencjalny wystarcza, aby zmotywować człowieka do szukania ulgi, a więc do rozwoju. Jednakże przejście z jednego poziomu na drugi wymaga także pracy osobistej. Wiąże się ona ze zmianą perspektywy myślenia i postrzegania własnej rzeczywistości. Co więcej, według badań D.R. Hawkinsa zmiana nie odbywa się jedynie ku wyższym poziomom. Ludzie mogą zarówno wznieść się bardzo wysoko, jak i opaść na poziomy podstawowe. W takich momentach ich energia i moc podąża za przeżyciami: wzrasta lub opada.

Test kinezjologiczny do badania poziomów świadomości

Podstawowym narzędziem, którym posługiwał się D.R. Hawkins w swoich badaniach naukowych, był kinezjologiczny test mięśniowy. Podczas testu mięśniowego badany wyciąga ramię, a testujący popycha w dół jego nadgarstek, używając 2 palców i lekkiego nacisku. Testujący zadaje pytanie, na które odpowiedzią jest wyłącznie „tak” lub „nie”. Kiedy odpowiedź jest pozytywna ramię (mięsień) pozostaje silne, w przeciwnym wypadku ramię słabnie. Odpowiedź jest szybka i zwięzła. W swoich badaniach D.R. Hawkins odkrył dodatkowo, iż testujący musi być na poziomie świadomości powyżej 200, inaczej test może być sfałszowany poprzez negatywne nastawienie osoby testującej.

Mapa Świadomości

Poziomy świadomości w tym artykule zostały zaprezentowane w podziale na cztery główne obszary, stosownie do ich użyteczności w coachingu. Należy przy tym zaznaczyć, iż określenia niższy/wyższy dotyczy miejsca jednostki na skali świadomości D.R. Hawkinsa i nie jest tożsame z oceną samego człowieka. Rozwój świadomości jest zjawiskiem ewolucyjnym. Nie podlega on zatem wartościowaniu w tym sensie, iż niektóre jednostki czy społeczeństwa rozwijają się szybciej, inne wolniej z racji struktury czasu oraz ich miejsca w ewolucji, a nie dobrej lub złej woli. Jest to fundamentalne założenie zarówno z punktu widzenia badacza, jak i coacha, które warunkuje nie tylko etyczność prowadzenia badań czy pracy coachingowej, ale także adekwatny kinezjologicznie odczyt na skali.

Poziomy poniżej możliwości interwencji coachingowej

WSTYD – kalibracja 20 i poniżej

Poziom ten znajduje się blisko śmierci, która może zajść w wyniku niepodejmowania kroków koniecznych do zachowania życia, obojętności, lekkomyślności czy samobójstwa. Osobowość oparta na wstydzie cechuje nieśmiałość, introwertyzm i niskie poczucie własnej wartości. Poziom ten charakteryzuje się podatnością na tak traumatyczne doświadczenia jak wypadki, katastrofy, wykorzystanie seksualne lub emocjonalne. Jednocześnie D.R. Hawkins mówi, iż dramatyczne wydarzenia mogą być niezwykle istotnymi i koniecznymi elementami sprzyjającymi ewolucji duszy.

WINA – kalibracja 30

Jest to poziom powiązany z mocnym poczuciem winy i samopotępieniem się za bycie złym. Człowiek postrzega siebie jako bezwartościowego, nie zasługującego na miłość, znienawidzonego. Jest to poziom oceniania siebie jako kogoś, komu się nie przebacza, dla kogo nie ma nadziei ani odkupienia. Wina pojawić się może jako wybór bycia ofiarą, nienawiści do samego siebie, wymierzania sobie kary, negowania siebie oraz uzależnień. Ponieważ energetyczne powiązanie emocji ze świadomością jest zwykle pomieszane, człowiek może funkcjonować na różnych poziomach świadomości w różnych sferach życia. O ile wyrzuty sumienia czy żałowanie popełnionych błędów są do pewnego stopnia przejawem zdrowej osobowości i uczą pełnego współczucia stosunku do siebie, to jednak rezygnacja z poczucia winy we wszystkich obszarach życia, wydaje się dla rozwoju jednostki najlepszym i najdojrzalszym wyborem.

APATIA – kalibracja 50

To poziom zaniedbania, obojętności i bezradności. Jednostce brak jest nie tylko środków, ale przede wszystkim energii do zmiany, na przykład z powodu choroby lub wieku. Apatyczni ludzie są zależni od innych. Czują, iż stanowią brzemię dla otoczenia. Apatia pojawia się w życiu niemal każdego człowieka jako tymczasowe i przejściowe zjawisko. Dotyka ona zwykle sfer życia, które były zaniedbane, budziły opór, za które jednostka nie chciała ponosić odpowiedzialności. Poczucie winy oraz Apatia są formami autoagresji i nienawiści do samego siebie. Odwrotną stroną tego mechanizmu jest obarczanie innych winą za swoje błędy poprzez skierowanie nienawiści na zewnątrz. Wyjściu ze stanów beznadziejności sprzyja udział w grupach wzajemnego wsparcia oraz pomaganie innym.

ŻAL – kalibracja 75

Większość ludzi doświadczyła żalu w jakimś okresie swojego życia. Poziom ten oznacza opłakiwanie, żałobę i wyrzuty sumienia związane z przeszłością. Poziom ten zabarwia na czarno całą wizję życia danego człowieka. Żal wiąże się ze stratą, a strata zakłada uprzednie posiadanie czegoś i pewien szczególny związek z daną rzeczą lub człowiekiem. Z punktu widzenia rozwoju osobistego przywiązanie do stanów, rzeczy i ludzi jest jedną z wielkich życiowych lekcji. Ale strata może przekierować uwagę jednostki na poszukiwanie szczęścia wewnątrz, nie na zewnątrz siebie. Z tym wiąże się akceptacja zmienności losu. Ta z kolei może być pretekstem do głębokiej refleksji i osobistej ewolucji.

STRACH – kalibracja 100

Strach jest podstawowym mechanizmem przetrwania, który wytwarza na tyle wysoki poziom energii, iż umożliwia działanie. I o ile poprzednie poziomy, takie jak wina, wstyd czy żal odzwierciedlają przeszłość, o tyle strach jest pierwszym poziomem, który dotyczy przyszłości. Strach przed zagrożeniem, wrogami, starością, śmiercią czy odrzuceniem jest wciąż głównym czynnikiem motywującym ludzi. Przejawia się on w różnorodny sposób:

• od zamykania drzwi na klucz i zakładania alarmów (strach przed ludźmi)
• poprzez dbanie o zdrowe nawyki żywieniowe (strach przed chorobą i śmiercią)
• po dbanie o finanse (strach przed utratą kontroli).

Strach jest on głównym tematem w mediach i na nim opierają się najważniejsze wiadomości. Warto też pamiętać, iż ogranicza wzrost osobowości, jest on poważną przeszkodą w rozwijaniu zdolności adaptacyjnych. Strach przed porażką skutkuje zahamowaniem i osłabia pewność siebie. Natomiast strach przed dezaprobatą społeczną prowadzi do wycofania się z działań publicznych. Osoby bojaźliwe potrzebują archetypu bohatera, który zwyciężył z własnym strachem i który może być modelem i obietnicą ich przyszłego zwycięstwa.

POŻĄDANIE – kalibracja 125

Jest ono motywacją dla wielu obszarów ludzkiej aktywności. Pragnienie pieniędzy, prestiżu czy władzy popycha ludzi do zrobienia ogromnego wysiłku w drodze do celu i napędza życie wielu ludzi. Jest ono jednym z głównych filarów gospodarki. Ciemną stroną pożądania jest zazdrość i zawiść. Na poziomie pożądania ludzie dysponują już stosunkowo wysoką energią do działania. Umysł ludzki kreuje wrażenie, iż potrzeby są motywacją konieczną do osiągania celów. Przekonanie to jest związane z biologiczną potrzebą nagrody-przyjemności. Potrzeba może stać się trampoliną do wyższych poziomów świadomości, gdyż zapoczątkowuje drogę jednostki do osiągnięć. Z tym jednak, iż powyżej poziomu świadomości 200 cele osiąga się już nie dzięki nieuświadomionym potrzebom, ale dzięki świadomym decyzjom i zaangażowanemu działaniu.

ZŁOŚĆ – kalibracja 150

Na tym poziomie zaczyna w ogóle czegoś chcieć. Niezaspokojone potrzeby i pożądanie prowadzi do frustracji, która z kolei doprowadza do złości. Jest to punkt zwrotny. Złość na poziomie społecznym prowadzi do masowych ruchów i zmian w strukturze politycznej. Złość na poziomie jednostki ujawnia się jako wybuchowy charakter, skłonność do agresji i kłótni. Postawami kompensującymi złość, o znacznie większym ładunku energii, są: oddanie, rozsądek, pokora, wdzięczność i tolerancja. Wyjściu poza ten obszar świadomości służy edukacja, praktyki rozwoju osobistego, a także posiadanie archetypowego modelu do naśladowania.

DUMA – kalibracja 175

Duma, choć jako pierwszy z poziomów ma pozytywne konotacje, daje początek podziałom i niezgodzie, co przynosi tragiczne i kosztowne skutki. Wojny religijne, terroryzm i fanatyzm są ceną, jaką społeczeństwo płaci za dumę i nienawiść. Główną cechą Dumy jest zaprzeczenie, które blokuje rozwój. Jednostka na tym poziomie zaprzecza istnieniu problemów emocjonalnych czy wad charakteru, przez co uniemożliwia uzyskanie pomocy. Przeciwwagą dla dumy jest pokora przynosząca takie postawy, jak rezygnacja z potrzeby bycia ważnym, posiadania racji, poklasku czy poczucia winy. To uznanie potrzeby pomocy lub wsparcia z zewnątrz, które w konsekwencji przynosi przejście na kolejny poziom stanowiący kolejny próg świadomości.

Poziomy świadomości – przekraczanie kolejnych progów

Przekroczenie poziomu 200 jest najbardziej przełomowym krokiem w ewolucji ludzkiej świadomości. Wcześniej głównym motywatorem była korzyść, teraz głównym powodem do działania jest prawda, postrzegana jako wartość, a nie zagrożenie. Zestrojenie z prawdą, zamiast z korzyścią, przynosi siłę i szacunek do siebie. Dzięki zestrojeniu się z uczciwością następuje akceptacja ułomności charakteru, na które patrzy się jak na wyzwanie ku samodoskonaleniu. Ułomności charakteru przestają być wymówkami dla poczucia winy, litowania się nad sobą czy też pielęgnowania urazy. Na poziomie 200 cele są wybierane przez wzgląd na wartości, a ich osiągnięcie jest realistyczne i wykonalne.

ODWAGA – kalibracja 200

Jak wspomniano wyżej, na tym poziomie zaczyna się pozytywne oddziaływanie jednostki na otoczenie. Dzieje się tak, ponieważ oddaje ona światu tyle samo energii, ile z niego pobiera. Decydującym krokiem rozwojowym jest zaakceptowanie odpowiedzialności za własne decyzje i działania. Człowiek na tym poziomie odważa się działać, a sukcesy, które osiąga, przynoszą pozytywną reakcję zwrotną w postaci wzrostu poczucia własnej wartości. Pojawia się energia do:

• zdobycia nowych kwalifikacji zawodowych
• zmierzenia się z obawami i wadami charakteru
• pracy nad nimi.

Przeszkody będące wcześniej nie do pokonania, na poziomie odwagi stają się bodźcami do dalszego rozwoju. Jest to także graniczny obszar coachowalności klienta (ang. coachable – gotowość klienta na coaching). Poniżej tego poziomu klienci nie będą postrzegali coachingu jako szansy na własny rozwój. Coaching będzie on dla nich zjawiskiem niezrozumiałym lub wręcz niewidocznym. Dopiero wzięcie odpowiedzialności za własne lekcje, cele i wyzwania życiowe, co jest możliwe dopiero od poziomu Odwagi, powoduje zainteresowanie coachingiem.

NEUTRALNOŚĆ – kalibracja 250

Świat na tym poziomie nie jest postrzegany w kategoriach dobra i zła, bieli i czerni, ale złożonych systemów i paradoksów, wśród których człowiek uczy się nawigować i żeglować przez życie. Ostre, kategoryczne opinie i postawy charakterystyczne dla poprzednich poziomów, są zastępowane elastycznością i nieosądzającą oceną problemów. Neutralność jest poziomem poczucia bezpieczeństwa i tworzenia się wewnętrznej mocy. Z ludźmi będącymi na tym poziomie łatwo się porozumieć i współpracować. Nie interesują ich konflikty czy współzawodnictwo.

Z punktu widzenia ewolucji świadomości wiele osób, po doświadczeniach bólu egzystencjalnego i udręki, decyduje się spędzić wiele lat na tym poziomie odbudowy i wewnętrznego uzdrowienia. Jest to poziom wolności od przymusu i powinności, od bycia zwycięzcą, potrzeby sukcesu, robienia czegoś, posiadania racji. Ostatecznie jednak świadomość ewoluuje dalej i pobudzana już inspiracją, a nie desperacją, rozwija się ku wyższym poziomom, znajdując wyższy, bardziej podnoszący na duchu cel.

Ku wyższym poziomom świadomości

OCHOTA jako poziom skalibrowany na 310

Na tym poziomie człowiek przekroczył wewnętrzny opór wobec życia, zdecydował się w nim współuczestniczyć i nabiera ochoty do działania. Poniżej poziomu 200 ludzie boją się zmian i nowych idei, powyżej poziomu 310 otwierają się na szerokie horyzonty. Ochota jest wesoła pomocna i dobro- wolna. Ludzie stają się autentycznie przyjaźni, a sukcesy w różnych sferach życia zdają się wydarzać automatycznie. Ponieważ zarówno energia do działania, jak i motywy są bardzo wysokie, pojawia się chęć pomocy innym. Rozwija się działalność humanitarna i wolontariat. Ludzie na poziomie ochoty gwałtownie się uczą. Są również chętni do rozwoju i nie mają oporów przed zmierzeniem się z problemami zarówno pochodzącymi z wewnątrz, jak i z zewnątrz. Pewnym zagrożeniem na tym poziomie może stać się przekonanie, iż jednostka (jako ego) sama źródłem własnego sukcesu i rozwoju.

Coaching na tym poziomie wychodzi poza doskonalenie umiejętności czy osiąganie materialnych wyników i celów. Jednostka zwykle pracuje tutaj nad szeroko rozumianym rozwojem osobistym, wspieraniem innych czy też poszukuje wyższego sensu w życiu i swojej pracy zawodowej.

AKCEPTACJA z poziomem kalibracji 350

Przyjęcie i zaakceptowanie tej odpowiedzialności powoduje potężną transformację świadomości w postaci ostatecznego odejścia od emocjonalnie zabarwionych osądów w kierunku całkowitej akceptacji wszelkich sił życia. Poniżej poziomu 200 człowiek postrzega siebie jako ofiarę sił zewnętrznych znajdującą się na łasce życia. Na poziomie Akceptacji odkrywa, iż poprzez perspektywę, którą przyjmuje, sama jest źródłem zarówno własnych problemów, jak i sukcesów. Jednocześnie poprzez uspokojenie emocji przychodzi zrozumienie, iż sama jest źródłem własnego szczęścia i miłości, której zaspokojenie znajduje w sobie. Na poziomie społecznym Akceptacja tworzy społeczeństwa pozbawione dualistycznych podziałów i dyskryminacji.

ROZSĄDEK – kalibracja 400

Jednostka na tym poziomie jest w stanie posługiwać się złożonymi ilościami danych oraz, na ich podstawie, podejmować błyskawiczne decyzje. Potrafi dostrzec paradoksy, zrozumieć abstrakcyjne koncepcje oraz wykorzystać symbole do opisania istoty rzeczy i wydobycia znaczeń. Inteligencja rozumie znaczenie hierarchicznych klasyfikacji, dostrzega funkcje i procesy. Jest to poziom noblistów, wielkich badaczy, mędrców i sędziów. Charakterystycznym zjawiskiem dla tego poziomu jest mentalizacja – przetwarzanie danych, symboli i słów, które nazywamy myśleniem. Najczęściej ma ona charakter losowy, jest łańcuchem opinii, racjonalizacji, oceniania i wartościowania.

W coachingu klient znajdujący się intelektualnie na tym poziomie zwykle pracuje nad zmianą nawyków mentalnych nad zdyscyplinowaniem własnego umysłu. Obserwacja meandrów własnego umysłu i jego dyscyplinowanie bez pomocy z zewnątrz jest dość dużym wyzwaniem. Technikami pomocnymi w tym procesie są znane od tysięcy lat wizualizacja, nauka koncentracji, wsłuchiwanie się w ciszę oraz medytacja.

Słabą stroną tego poziomu jest łatwość zagubienia się nieprzebranym morzu idei. Wtedy łatwo jest o stracenie z oczu sedna fundamentalnego, ontologicznego pytania o znaczenie i sens rzeczywistości.

Przekraczanie poziomu 500

MIŁOŚĆ – kalibracja 500

Jest to pole bezwarunkowe, niezmienne i stałe. Nie podlega zmianom, ponieważ jego źródło nie zależy od czynników zewnętrznych. Miłość jest sposobem bycia i odnoszenia się do świata. Nie jest czymś intelektualnym, nie pochodzi z umysłu, ale z serca. Na tym poziomie, dzięki czystości intencji, człowiek posiada zdolność autentycznego wspierania innych. Potrafi dzięki intuicji, omijając meandry umysłu, w prosty sposób rozwiązywać skomplikowane problemy. Miłość skupia się na wszystkim, co dobre, i nasila to, co pozytywne. Na poziomie miłości świat jest łagodniejszy, istnieje tu wysokie poczucie bezpieczeństwa oraz troska o dobro i szczęście innych. Na poziomie 500 miłość jest bezwarunkowa.

Jak pokazują wyniki badań D.R. Hawkinsa, pomimo tego, iż świat jest zafascynowany miłością, rzadko kto osiąga poziom 500. Przejście na poziom 200 jest przez cały czas głównym wyzwaniem rozwojowym dla większości ludzi (80% populacji znajduje się poniżej tego poziomu). Natomiast świadomość powyżej 500 jest spotykana niezwykle rzadko (tylko u 4% populacji).

RADOŚĆ – kalibracja 540

W miarę jak miłość staje się coraz bardziej bezwarunkowa, zaczyna się jej doświadczać w formie wewnętrznej radości. Nie jest to nagła euforia z powodu korzystnego obrotu wydarzeń, ale stały czynnik towarzyszący wszelkim działaniom. euforia pochodzi z każdej chwili istnienia, a nie z zewnętrznego źródła. Cierpliwość i pozytywna postawa w obliczu trudności życiowych to cechy tego poziomu. Ludzie, którzy go osiągnęli, mają ogromnie pozytywny wpływ na innych. Pojawia się w nich pragnienie, aby wykorzystać swój stan świadomości dla dobra samego życia, a nie tylko pojedynczych osób. Na tym poziomie świat jest doskonały i przepełniony pięknem.

POKÓJ – kalibracja 600

Ten poziom zamyka powszechnie współcześnie dostępne poziomy świadomości. Można go scharakteryzować jako błogość, transcendencję czy iluminację. Badania D.R. Hawkinsa wskazywały, iż istnieje jedynie 6 osób na ziemi, które posiadają ten i wyższe poziomy.

OŚWIECENIE – kalibracja 700–1000

To poziom mędrców i wielkich nauczycieli. Jest to poziom potężnej inspiracji. Na nim nie istnieje już doświadczenie indywidualnej osobowej jaźni, ale utożsamienie się z boskością. Poczucie własnego istnienia przekracza wszelki czas i indywidualność. Człowiek nie utożsamia się z ciałem fizycznym, postrzega się je jako narzędzie dla świadomości. Jest to poziom całkowitej jedności. Osoby, które osiągnęły poziom oświecenia – to między innymi Kriszna, Budda i Jezus.

Poziomy świadomości – zastosowanie w coachingu

Można postawić pytanie o przyczynę braku akceptacji coachingu jako metody rozwoju osobistego przez niektórych ludzi. A także: dlaczego niektórym osobom w pewnych okresach tak trudno jest przyjąć pełną odpowiedzialność za sytuację we własnym życiu i spowodować korzystną zmianę? Wyjaśnienia tego zjawiska można dopatrywać się w zróżnicowaniu poziomów świadomości. W związku z tym nasuwają się następujące refleksje:

Po pierwsze:

pracując z ludźmi, należy mieć świadomość, iż różnią się oni nie tylko pod względem osobowościowym, społecznym czy kulturowym. Mają oni także zróżnicowany poziom świadomości, a co za tym idzie, odpowiadający tej świadomości poziom energii do zmiany. Dopiero przekraczając poziom Odwagi, ludzie są w stanie stworzyć pozytywną wizję swojego życia, pracować nad przyszłymi celami, nad własnym rozwojem.

Po drugie:

nie zawsze rozwój polega na przekraczaniu określonego poziomu świadomości. Może on odbywać się w ramach jednego poziomu. Poza tym, przejście do niektórych poziomów jest znacznie łatwiejsze niż do innych. Dwa momenty krytyczne zasługują na szczególną uwagę: przekroczenie poziomu odwagi oraz przejście z poziomu rozsądku na poziom miłości. W pierwszym przypadku wiąże się ono z odwagą w zaakceptowaniu prawdy o samym sobie oraz wybór bardziej konstruktywnej perspektywy myślenia. Zadaniem coacha jest tu między innymi przygotowanie klienta na przyjmowanie informacji zwrotnej, wspieranie w pracy z własnym cieniem, oraz w stałym przeramowywaniu sytuacji problemowej na konstruktywne wyzwania. W drugim przypadku przejście wiąże się ze zmianą paradygmatu, odejściem od linearnego postrzegania świata.

W pracy coachingowej z wykształconymi ludźmi na poziomie rozsądku coach może m.in. towarzyszyć klientowi w zrozumieniu teorii i modeli służących jego rozwojowi. Może też wskazywać na wyniki badań empirycznych i zachęcać do refleksji nad złożonymi paradoksami świadomości. Jednakże, aby klient przekroczył ten poziom, ostateczne musi zaakceptować wielowymiarową rzeczywistość świata.

Po trzecie:

Po trzecie, pracując z klientami na różnych poziomach świadomości, coach powinien mieć świadomość, iż na każdym z nich jednostka ma inne motywy do działania i inny sposób myślenia. Motywacją do rozwoju na poziomie Odwagi będzie, na przykład, poprawienie warunków życia, rozwiązanie problemów czy zmiana nawyków. Na poziomie akceptacji człowieka motywuje współdziałanie z innymi i poszukiwanie metod kreowania większego dobra. Na poziomie Miłości motywacją może być wspieranie innych oraz działania służące poszerzaniu globalnej świadomości.

Poziomy świadomości a dobrostan coacha

Warto też zwrócić uwagę na dodatkową kwestię związaną z energetyką pracy coacha. Ponieważ poziom świadomości jednostki jest związany z jej poziomem energii życiowej, coach, który zdecydował się wspierać w rozwoju ludzi poniżej poziomu Ochoty, ma przed sobą dodatkowe zadanie w postaci uzupełniania ubytków energii własnej. Osoby znajdujące się poniżej poziomu 200 wciąż pobierają z otoczenia więcej energii, niż jej oddają, stąd praca z nimi może być energetycznie wyczerpująca (podobnie jak praca terapeutów, pielęgniarek czy pracowników socjalnych). Coach powinien więc pamiętać o własnym dobrostanie, systematycznie szacować poziom osobistej energii i uzupełniać jej ubytki poprzez odpoczynek, sport, ulubione zajęcia, kontakt z inspirującymi ludźmi oraz modlitwę czy medytację.

COACHING REVIEW – Poziomy świadomości Davida R. Hawkinsa