Federacja Przedsiębiorców Polskich, kontynuując zainicjowane w 2022 roku działania w ramach projektu „Wprost o prostacie”, rozszerza swoje zaangażowanie w obszar uroonkologii. Podczas zorganizowanej przez FPP debaty o nowoczesnej uroonkologii eksperci podkreślili, iż główne przyczyny braku poprawy wyników terapeutycznych – to opóźniona diagnostyka i bariery w dostępie do leczenia. Federacja wraz z klinicystami i przedstawicielami pacjentów przygotuje rekomendacje systemowe dla decydentów, mające na celu optymalizację ścieżki leczenia pacjenta z nowotworem układu urologicznego.
Uczestnicy debaty „Nowoczesna uroonkologia: interdyscyplinarne perspektywy” zorganizowanej przez Federację Przedsiębiorców Polskich zauważyli, iż nowotwory urologiczne często dotykają osób aktywnych zawodowo (50–60 latków). Statystyki pokazują także, iż aż co drugi pacjent z rakiem pęcherza trafia do urologa za późno. Prof. Piotr Chłosta, kierownik Oddziału Klinicznego Urologii i Urologii Onkologicznej w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie zwrócił uwagę, iż najważniejszy jest czas od wystąpienia pierwszego krwiomoczu do momentu pierwszego rozpoznania. Nie powinien on trwać dłużej niż sześć miesięcy. Niestety, u wielu chorych okres ten jest wydłużony, co drastycznie pogarsza wyniki leczenia. “Gdyby przyszli wcześniej, to moglibyśmy im pomóc skutecznie, często w sposób minimalnie inwazyjny i to bez następstw dramatycznych. Ale nie przychodzą, bo w dalszym ciągu to wstydliwe, to nic takiego, to przejdzie samo. Boją się diagnozy. Urolog jest dla wielu tym samym, kim kiedyś, w latach 80-tych był dentysta. Idziesz dopiero wtedy, kiedy nie możesz wytrzymać. A w uroonkologii to jest zdecydowanie za późno” – powiedział prof. Chłosta.
Jednym ze wskazywanych powodów zbyt późnej diagnozy jest wymóg posiadania skierowania do urologa. Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej oraz wiceprezes Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej określiła ten wymóg mianem “progu hamulcowego”- “Jest to próg hamulcowy do tego, żeby trzeba było iść jeszcze do kogoś po skierowanie. Jest to z mojej perspektywy również – być może jestem w błędzie – wytrych dla lekarza POZ, żeby nie zlecić dobrej diagnostyki wstępnej i przygotować pacjenta, tylko wypisze skierowanie do urologa i ma pacjenta z głowy. Nie musi się wgłębiać w jego problemy, bo oddaje go i deleguje go do specjalisty, niech specjalista się zajmie. Więc być może wówczas zbyt wielu pacjentów w tej kolejce do urologa czeka, a część z nich mogłaby być w pewien sposób już przeprowadzona przez diagnostykę wcześniej, na poziomie POZ.” I dodaŁa – “Na końcu tej kaskady oczywiście są terapie lekowe i wprowadzanie ich jak najszybciej i w pierwszych liniach, i jak najwcześniej do refundacji, tak żeby po całej tej kaskadzie pozytywnych zdarzeń, ostatecznie efekt kliniczny był najlepszy, zachowujący również jakość życia człowieka.”
Przełomem w leczeniu raka pęcherza moczowego, zwłaszcza w stadium choroby przerzutowej, są terapie skojarzone. Zastosowane w pierwszej linii leczenia u chorych przynoszą lepszy efekt kliniczny i lepszą jakość życia. Wiedza na temat optymalnego leczenia jest ogólnodostępna – dla lekarzy zawarta w wytycznych klinicznych (krajowych i międzynarodowych), a dla pacjentów głównie poprzez modele sztucznej inteligencji. Jednak obecny kształt programu lekowego odstaje w pewnym zakresie od rekomendowanych standardów postępowania.
“To, co widzimy w kwestii leczenia systemowego, czyli wdrożenie aktualnej linii leczenia pierwszego rzutu enfortumabu wedotyny razem z pembrolizumabem podwaja przeżycie naszych pacjentów, medianę przeżycia. To jest ogromna różnica, bo to jest różnica między: żyć rok z kawałkiem, a żyć prawie trzy lata z rakiem pęcherza moczowego w stadium rozsiewu bez pogorszenia jakości życia. Stąd wydaje mi się, iż jeżeli ogólnodostępna jest w chwili obecnej wiedza poprzez Chat GPT, Gemini i inne modele, to o ile onkolog kliniczny mówi swojemu pacjentowi, iż może go leczyć w sposób suboptymalny, to traci zaufanie tego pacjenta i bardzo ciężko mu jest odzyskać to zaufanie” – powiedział dr hab. Łukasz Kuncman, z Wojewódzkiego Wielospecjalistycznego Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi.
Eksperci podkreślili także ogromny postęp technologiczny w obszarze leczenia zabiegowego, który dokonał się w ostatnich kilku latach. Przypomnieli wprowadzenie minimalnie inwazyjnej cystoskopii giętkiej oraz upowszechnianie się operacji z wykorzystaniem robota chirurgicznego, co znacząco poprawiła wyniki czynnościowe pacjentów. Podczas dyskusji zaznaczono także rolę rozwoju metod obliczeniowych i sztucznej inteligencji (AI), dzięki czemu radioterapia adaptacyjna stała się klinicznie wykonalna. Polega ona na dostosowywaniu planu leczenia do warunków anatomicznych pęcherza każdego dnia, co pozwala na precyzyjne celowanie i oszczędzanie zdrowych tkanek.
Jako przełomów ostatnich lat w organizacji leczenia wskazywana jest także kooperacja interdyscyplinarna. Łukasz Kuncman opisał obecny etap leczenia uuroonkologicznego, zwłaszcza w kontekście zespołów wielodyscyplinarnych (MDT), jako transformację – “Mam wrażenie, iż jesteśmy na takim etapie, iż brzydkie kaczątko zmienia w tej chwili upierzenie. Mamy szansę zrobić coś wielkiego, iż ten łabędź nam wreszcie pofrunie. I jesteśmy w stanie w tej chwili robić to, robimy to razem, robimy to dzięki doskonałej woli całego środowiska.”
Federacja Przedsiębiorców Polskich zamierza aktywnie wspierać wysiłki na rzecz poprawy systemu opieki zdrowotnej w uroonkologii. W tym celu, na podstawie zgłaszanych potrzeb środowisk medycznych i pacjentów, opracowany zostanie dokument z rekomendacjami działań w obszarze uroonkologii.
Najpilniejsze rozwiązania systemowe wskazywane przez ekspertów, które mają poprawić sytuację pacjentów z nowotworami urologicznymi to między innymi:
- Zniesienie wymogu skierowania do urologa.
- Usprawnienie dostępu do nowoczesnych terapii systemowych – szybkie wdrażanie leczenia zgodnego z międzynarodowymi wytycznymi (m.in. NCCN i ESMO), od pierwszej linii leczenia, co ma szansę znacząco wydłużyć życie pacjentów (np. refundacja terapii skojarzonej w I linii, optymalizacja dostępu do immunoterapii w leczeniu okołooperacyjnym).
- Wdrożenie wysokospecjalistycznych unitów (ośrodków referencyjnych) – leczenie zaawansowanych postaci nowotworów pęcherza powinno odbywać się w ośrodkach z doświadczeniem i zapleczem wielospecjalistycznym.
- Poprawa koordynacji i diagnostyki – zapewnienie kompletności diagnostyki (w tym rezonansu magnetycznego, którego terminy często przekraczają 30–40 dni), stosowanie checklist diagnostycznych oraz poprawa jakości konsyliów wielodyscyplinarnych (MDT), które są ustawowym obowiązkiem, choć ich jakość jest nierównomierna.
