Funkcjonowanie domów pomocy społecznej było jednym z tematów posiedzenia sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w dniu 8 lipca. Przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przedstawili m.in. szczegółowe informacje dotyczące liczby placówek, dostępnych miejsc i kosztów pobytu. Zapowiedzieli także, jakie zmiany planują wprowadzić w ich finansowaniu.
DPS-y w Polsce – są wolne miejsca
Jak poinformowała na posiedzeniu Beata Karlińska, dyrektor Departamentu Polityki Społecznej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, na koniec 2024 r. w Polsce funkcjonowały 824 domy pomocy społecznej. Łącznie oferowały 80 324 miejsca, a liczba przebywających w nich osób wyniosła 78 323. Ponad połowa z nich to seniorzy. Aż 49 338 mieszkańców DPS-ów przekroczyło 60. rok życia, a niemal co 5. pensjonariusz (16 789 osób) przebywa w DPS-ie od ponad 20 lat.
DPS-y w Polsce różnią się od siebie pod względem profilu działania. Najwięcej placówek – 175 – jest przeznaczonych dla osób przewlekle psychicznie chorych. Na kolejnym miejscu są domy pomocy społecznej dla przewlekle somatycznie chorych (139) oraz dla osób w podeszłym wieku i somatycznie chorych (121). Co ciekawe, w całym kraju jest tylko jeden DPS dla osób uzależnionych od alkoholu, mimo iż rozwiązanie prawne umożliwiające tworzenie takich domów wprowadzono jeszcze w 2013 r. nowelizacją ustawy o pomocy społecznej.
Koszty pobytu w DPS
Na posiedzeniu dyrektor Beata Karlińska przedstawiła także informacje o kosztach pobytu w domu pomocy społecznej, które, na dzień 31 marca 2025 r., wynosiły średnio 7023,74 zł. W podziale na województwa, najniższe średnie koszty pobytu odnotowano w województwie świętokrzyskim – nieco ponad 5 tys. zł miesięcznie. Najdrożej jest w województwie lubuskim, gdzie średni koszt przekracza 8 150 złotych.
– Państwo widzą jaki jest rozstrzał. Bo to są średnie z województw, a jaka jest duża różnica w tych kosztach – powiedziała Beata Karlińska.
Koszty pobytu w DPS pokrywają przede wszystkim pensjonariusze. Zgodnie z prawem, na finansowanie pobytu przeznacza się 70 proc. dochodów mieszkańca. W dalszej kolejności do pokrycia kosztów zobowiązane są osoby bliskie lub gminy. Jednak, jak wynika z danych ministerialnych, tylko w przypadku niespełna 10 proc. mieszkańców DPS-ów w całym kraju, osoby bliskie faktycznie były obciążane odpłatnością. Najczęściej koszt ten ponosiły gminy.
Podsekretarz tanu w resorcie rodziny i Katarzyna Nowakowska zapowiedziała wprowadzenie pewnych zmian w tym obszarze, m.in. rozszerzenie katalogu osób zobowiązanych do odpłatności za pobyt bliskich w DPS-ach o osoby związane umową dożywocia, obdarowane nieruchomością.
– To jest przede wszystkim zabezpieczenie interesów osób, które do domów pomocy społecznej trafiają w wyniku choćby oszustwa, bo to też się zdarza i musimy tutaj zabezpieczyć prawa tych osób. Tutaj jest również obligatoryjne zwolnienie członka rodziny z odpłatności. Już teraz jest to możliwe, natomiast wymaga długiej procedury – powiedziała wiceministra.
Nie tylko domy pomocy społecznej
W Polsce funkcjonują różne typy placówek, które sprawują opiekę nad osobami potrzebującymi. Oprócz DPS-ów są też np. zakłady opiekuńczo-lecznicze lub pielęgnacyjno-opiekuńcze, przeznaczone dla osób wymagających wzmożonej opieki medycznej. Ponadto są także inne placówki, które zapewniają całodobową opiekę. W całym kraju funkcjonuje ich 730 z czego 630 jest prowadzonych w ramach działalności gospodarczej, a 100 prowadzonych przez różnego rodzaju organizacje pozarządowe w ramach działalności statutowej. Łącznie w tych placówkach jest 29 710 miejsc, z czego nieco ponad 25 tysięcy zajętych.
Pomimo ponad 2 tysięcy wolnych miejsc w domach pomocy społecznej i 4 tysięcy w innych placówkach, wciąż wiele osób znajduje się na liście oczekujących. Raport poświęcony tej grupie przygotował portal Seniore.pl, który na podstawie ponad 2,2 tysiąca zgłoszeń opracował dane dostarczające cennych informacji na temat potrzeb tych osób.
– Mniej więcej 2/3 oczekujących na miejsce w placówce opiekuńczej w skali ogólnopolskiej to kobiety. Spośród poszczególnych grup wiekowych, najliczniej reprezentowane są osoby w 9. dekadzie życia. Stanowią ponad 40 proc. seniorów zarejestrowanych w naszej bazie. Z naszych danych wynika też, iż aż 8 na 10 oczekujących walczy z chorobami przewlekłymi. Najczęstsze z nich to nadciśnienie, demencja i cukrzyca. Pod względem codziennego funkcjonowania największym wyzwaniem dla seniorów jest higiena osobista. Jedynie 41,5 proc. jest pod tym względem samodzielna – powiedział Paweł Moczulski, założyciel portalu Seniore.pl. – Sytuacja demograficzna Polski sprawia, iż potrzeby w zakresie dostępu do opieki długoterminowej, domów pomocy społecznej i specjalistycznych usług dla seniorów będą nieustannie rosły – dodaje.
Więcej informacji na temat stanu zdrowia, poziomu sprawności seniorów, zakresu ich samodzielności, miejsca zamieszkania i odległości od domu, w jakiej poszukują domu opieki, można znaleźć w bezpłatnym „Raporcie o demografii i kondycji osób poszukujących miejsca w domach opieki” opracowanym przez zespół portalu Seniore.pl.
pr/, fot. pexels.com
Data publikacji: 10.07.2025 r.
