Półpasiec – objawy, przyczyny i nowoczesne metody leczenia

Półpasiec – co to za choroba?

Produkty wspomagające w stosowaniu diety

Sprawdź produkty wspomagające stosowanie diety:

Odchudzanie i oczyszczanie

Preparaty wapnia

Półpasiec jest wirusową chorobą zakaźną, która jest wywoływana przez infekcję wirusem Varicella zoster virus (VZV), czyli tym samym, który przyczynia się do wystąpienia objawów ospy wietrznej. Choroba ma charakterystyczny przebieg i towarzyszą jej zmiany skórne umiejscowione po jednej stronie ciała.

Na półpasiec chorują najczęściej osoby dorosłe o osłabionej odporności, chociaż schorzenie w sprzyjających warunkach może wystąpić również u dzieci – zagrożone zachorowaniem na półpaśca są w zasadzie wszystkie osoby, które przeszły już ospę wietrzną w przeszłości. Choć półpaśca wywołuje ten sam wirus, co w przypadku ospy wietrznej, objawy i przebieg obu tych chorób różnią się. Objawów półpaśca nie należy lekceważyć, gdyż choroba może się wiązać z wystąpieniem groźnych powikłań. Zachorowaniu na półpaśca sprzyja osłabienie odporności oraz obciążające organizm choroby współtowarzyszące bądź przyjmowane leki immunosupresyjne. Co jeszcze należy wiedzieć o półpaścu? Jak objawia się choroba i jak się ją leczy? Więcej informacji można znaleźć w poniższym artykule.

Czym jest półpasiec? Przyczyny choroby

Półpasiec jest chorobą zakaźną pochodzenia wirusowego, której objawy dotyczą przede wszystkim powierzchni skóry pacjenta. Przyczyną choroby jest infekcja wirusem Varicella zoster virus (VZV), czyli tym samym patogenem, który przyczynia się do wystąpienia objawów ospy wietrznej. Czy półpasiec jest zaraźliwy? Owszem, jest to choroba zakaźna, jednak zaraźliwość półpaśca jest znacznie mniejsza niż w przypadku ospy wietrznej. Osoby, które nie przechodziły jeszcze ospy, po kontakcie z osobą chorą na półpasiec mogą zachorować na ospę wietrzną. Osoba chora zaraża wyłącznie w momencie występowania u niej nieprzyschniętej wysypki pęcherzykowej. Powinna wówczas zakrywać wysypkę odzieżą, by zminimalizować zakaźność dla otoczenia, a także unikać kontaktu z osobami z grupy ryzyka ciężkiego przechorowania ospy, w tym z kobietami ciężarnymi, wcześniakami oraz pacjentami z zaburzeniami odporności.

Jak dochodzi do rozwoju półpaśca? By wytłumaczyć dokładnie patogenezę choroby, należy wrócić do momentu, gdy pacjent zaraża się VZV i zaczyna chorować na ospę wietrzną. Rozwój półpaśca jest bowiem ściśle powiązany z wcześniejszym przechorowaniem ospy. Okazuje się, iż po wyleczeniu ospy wietrznej, wirus nie jest całkowicie eliminowany z organizmu, tylko pozostaje w nim w postaci utajonej. Znajduje się on w grzbietowych zwojach nerwowych i pozostaje przez bardzo długi czas nieaktywny (uśpiony), co określa się mianem latencji wirusa. W sprzyjających warunkach wirus się uaktywnia, a u pacjenta pojawiają się objawy półpaśca. Za sprzyjające prawdopodobnie uaktywnieniu wirusa warunki uważa się spadek swoistej odporności typu komórkowego. Do osłabienia wspomnianej odporności naturalnie dochodzi z wiekiem (dlatego czynnikiem ryzyka rozwoju półpaśca jest m.in. wiek), poza tym mogą za nie odpowiadać wyniszczające organizm choroby współistniejące czy przyjmowane przez pacjenta leki immunosupresyjne. Jednorazowe przechorowanie półpaśca nie chroni przed ponownym zachorowaniem.

Czy półpasiec jest groźny dla człowieka?

Osoby o silnym organizmie i prawidłowo funkcjonującym układzie odpornościowym zwykle przechodzą półpaśca łagodnie i bez powikłań. Na ciężki przebieg choroby i jej powikłania są narażone jednak osoby starsze, chorujące ciężko oraz przyjmujące leki immunosupresyjne. To właśnie te osoby powinny zwrócić szczególną uwagę na działania profilaktyczne.

Jakie są pierwsze objawy półpaśca?

Przebieg półpaśca i ospy różni się, mimo iż obie te choroby są wywoływane przez tego samego wirusa. W przypadku półpaśca u pacjenta można zaobserwować charakterystyczne objawy skórne. Mają one postać bolesnych pęcherzyków, które lokalizują się w obszarach skóry unerwionych jednym korzeniem rdzeniowym. Charakterystyczne w przypadku półpaśca jest to, iż zmiany skórne występują wyłącznie po jednej stronie ciała i nie przekraczają linii środkowej ciała. Najczęściej objawy półpaśca lokalizują się w okolicy nerwów międzyżebrowych, jednak wysypka niekiedy może się pojawiać też w innych miejscach skóry.

Zanim pojawią się u pacjenta charakterystyczne dla półpaśca zmiany skórne, mogą wystąpić tzw. objawy zwiastunowe, czyli dolegliwości bólowe w obszarze skóry, na którym później pojawią się pęcherze. Ból w tym przypadku może być bardzo nieprzyjemny, chociaż pacjenci jego charakter opisują różnorodnie. Niektórzy zamiast bólu odczuwają świąd, uczucie mrowienia, pieczenie, kłucie czy inne dolegliwości. Niektórzy pacjenci mogą mieć również stan podgorączkowy, a także bóle głowy i złe samopoczucie.

Jak wygląda wysypka przy półpaścu? Objawy skórne

Wysypka przy półpaścu jest najczęściej bolesna lub swędząca i – jak wcześniej podkreślono – jest zlokalizowana jednostronnie w obrębie obszaru skóry unerwionego jednym korzeniem rdzeniowym. Wysypka nie przekracza linii środkowej ciała. Początkowo wysypka ma charakter rumieniowo-plamisty, by potem zamienić się w pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, a następnie krosty, które pękają, pozostawiając po sobie bardzo bolesne nadżerki i owrzodzenia. Te z czasem następnie pokrywają się strupami, które potem odpadają, niejednokrotnie pozostawiając po sobie przebarwienia lub blizny. Wysypce mogą również towarzyszyć takie objawy jak złe samopoczucie, gorączka czy ból głowy.

Diagnostyka półpaśca – jak rozpoznać chorobę?

Półpaśca można łatwo rozpoznać na podstawie wywiadu lekarskiego i charakterystycznych zmian skórnych występujących na ciele pacjenta. Warto zgłosić się z podejrzeniem półpaśca do lekarza jak najszybciej, by odpowiednio wcześnie wdrożyć adekwatne leczenie przeciwwirusowe.

Leczenie półpaśca – czy półpasiec sam przejdzie?

W leczeniu półpaśca stosuje się leki przeciwwirusowe. Bardzo ważne jest, aby pacjent jak najszybciej rozpoczął ich przyjmowanie – wówczas mogą zmniejszyć nasilenie wysypki oraz ograniczyć czas utrzymywania się objawów choroby. Przy półpaścu stosuje się np. acyklowir, walacyklowir bądź famcyklowir. Do walki z uciążliwymi dolegliwościami bólowymi towarzyszącymi półpaścowi można natomiast wykorzystać leki przeciwbólowe takie jak paracetamol, ibuprofen czy ketoprofen.

W przypadku silniejszego bólu lekarz może przepisać mocniejsze leki przeciwbólowe dostępne na receptę.

Powikłania nieleczonego półpaśca

Do powikłań półpaśca u osób o silnym i nieobciążonym chorobowo/lekami organizmie dochodzi rzadko. Osoby o słabej odporności, schorowane czy przyjmujące leki immunosupresyjne są jednak bardziej narażone na wystąpienie powikłań półpaśca. Jednym z groźnych powikłań półpaśca jest neuralgia popółpaścowa, czyli przewlekły ból zlokalizowany w miejscu występowania zmian skórnych. Dolegliwości bólowe utrzymują się choćby po ustąpieniu wysypki i mogą trwać od kilku miesięcy do choćby kilku lat, wpływając poważnie na jakość życia i codzienne funkcjonowanie. Neuralgia popółpaścowa jest bólem wyniszczającym, który przez pacjentów jest opisywany jako znacznie bardziej dokuczliwy niż choćby ten towarzyszący chorobom nowotworowym. Ryzyko wystąpienia poważnych powikłań półpaśca, w tym wspomnianej neuralgii popółpaścowej, rośnie wraz z wiekiem, podobnie jak ryzyko zachorowania na wspomnianą chorobę.

Do innych możliwych powikłań półpaśca można zaliczyć np.:

• bakteryjne nadkażenia zmian skórnych,
• porażenia nerwów zajętych procesem chorobowych,
• rozwój wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,
• rozwój zapalenia mózgu,
• upośledzenie słuchu i zapalenie ucha,
• uszkodzenie rogówki i upośledzenie wzroku.

Półpasiec może również stać się przyczyną powikłań sercowo-naczyniowych, dlatego nie należy go lekceważyć.

Półpasiec – profilaktyka

By ograniczyć ryzyko zachorowania na półpaśca i wystąpienia jego powikłań, można postawić na szczepienia ochronne. Już szczepienia przeciwko ospie wietrznej redukują ryzyko wystąpienia u pacjenta półpaśca, a dodatkowo osoby, które przebyły ospę wietrzną, mogą się zaszczepić przeciw samemu półpaścowi. Szczepienie jest rekomendowane szczególnie osobom starszym oraz osobom z czynnikami ryzyka wystąpienia półpaśca i jego powikłań. Oczywiście profilaktyka obejmuje również dbanie o swój organizm i odporność, a także prawidłowe leczenie chorób przewlekłych, by nie stanowiły tak dużego obciążenia dla organizmu.

Bibliografia:

• https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/158210,polpasiec-objawy-przyczyny-powiklania-leczenie [dostęp online 11.2024]
• https://www.termedia.pl/mz/Nowe-mozliwosci-profilaktyki-polpasca,52375.html [dostęp online 11.2024]
• https://www.nhs.uk/conditions/shingles/ [dostęp online 11.2024]
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/shingles/symptoms-causes/syc-20353054 [dostęp online 11.2024]
• https://podyplomie.pl/medycyna/27083,polpasiec-i-nerwobol-popolpascowy?srsltid=AfmBOoqipu60CHHfJKYFYU7r_DH6-ovzWxLA0UHWi98ZLrOCkkPhImhu [dostęp online 11.2024]
• https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/polpasiec/ [dostęp online 11.2024]