Od stycznia do lipca 2025 r. wystawiono 16,4 mln zwolnień lekarskich, które łącznie obejmowały 171 mln dni absencji w pracy. To o 5 proc. więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Nie wszystkie zwolnienia budzą wątpliwości, ale część z nich została wykorzystana w sposób niezgodny z prawem.
Kontrole ZUS w sprawie L4
W pierwszym półroczu 2025 r. ZUS przeprowadził 227 tys. kontroli zwolnień lekarskich. Oto efekty:
wstrzymano wypłatę 14,8 tys. zasiłków chorobowych, co przyniosło 22,2 mln zł oszczędności,
obniżono świadczenia po ustaniu zatrudnienia o 128,3 mln zł,
łącznie odzyskano 150,5 mln zł.
Dla porównania, w całym 2024 roku odzyskano 117,5 mln zł. ZUS przypomina, iż czas zwolnienia lekarskiego nie jest czasem, którym ubezpieczony może swobodnie dysponować, tak jak np. urlopem wypoczynkowym. Zwolnienia lekarskie to jest czas na odzyskanie umiejętności pracy, a nie na wykonywanie dodatkowej pracy czy wyjazd na wakacje.
ZUS odzyskał 150 mln złotych
W pierwszym półroczu 2025 r. przeprowadzono 69,1 tys. takich kontroli. W ich wyniku wykryto 8,1 tys. przypadków nadużyć, co pozwoliło wstrzymać zasiłki o wartości 16,6 mln zł. Kontrolerzy ZUS ujawnili wiele przypadków nieprawidłowego wykorzystywania L4. Wśród nich wskazano:
wyjazdy zagraniczne w czasie zwolnienia,
świadczenie usług fryzjerskich lub kosmetycznych,
praca zarobkowa jako kierowca,
handel internetowy prowadzony na dużą skalę,
łączenie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku z pracą dla zleceniodawcy.
Jeżeli ZUS stwierdzi nieprawidłowości, może odmówić prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres zwolnienia, w którym doszło do naruszenia zasad. W przypadku korekty orzeczenia lekarskiego przez orzecznika, pierwotne zwolnienie traci ważność, a ZUS wydaje decyzję o braku prawa do świadczenia za wskazany okres.
ZUS prowadzi dwa rodzaje kontroli związanych ze zwolnieniami lekarskimi. Pierwszy z nich dotyczy samego orzekania o niezdolności do pracy. Odpowiada za to lekarz orzecznik ZUS, który sprawdza, czy stan zdrowia pacjenta rzeczywiście uzasadniał wystawienie L4.
Może on wezwać chorego na dodatkowe badanie, skierować go do konsultanta specjalisty, poprosić o dokumentację medyczną od lekarza wystawiającego zwolnienie, a choćby zlecić badania pomocnicze. o ile okaże się, iż pacjent mógł wrócić do pracy wcześniej, niż przewidywało pierwotne zaświadczenie, orzecznik wystawia tzw. zaświadczenie korygujące.
W pierwszej połowie 2025 r. przeprowadzono blisko 158 tys. takich kontroli. W ponad 6,7 tys. przypadków zwolnienia skrócono, co pozwoliło ZUS-owi zaoszczędzić około 5,6 mln zł.
Drugim obszarem jest kontrola schematy wykorzystania zwolnień lekarskich. Tu inspektorzy sprawdzają, czy ubezpieczony rzeczywiście przeznacza czas chorobowego na leczenie i regenerację, czy też nadużywa go, podejmując niedozwolone aktywności np. pracując zarobkowo, wyjeżdżając na wakacje albo prowadząc działalność gospodarczą.
Jeśli kontrola wykaże nieprawidłowości, ZUS ma prawo wstrzymać wypłatę zasiłku, a o ile pieniądze zostały już wypłacone, zażądać ich zwrotu. Takie kontrole prowadzą nie tylko pracownicy Zakładu, ale także niektórzy pracodawcy. Chodzi o tych, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób.
