POChP jest najczęstszą, ale również rzadko diagnozowaną chorobą układu oddechowego, która charakteryzuje się postępującym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe i w konsekwencji prowadzącym do trudności w oddychaniu. Główne jej objawy to duszność (szczególnie podczas aktywności fizycznej), kaszel, odkrztuszanie nadmiernie wydzielanej plwociny. Do powstania POChP przyczynia się przede wszystkim palenie papierosów, ale mogą ją również powodować nawracające, nieleczone zapalenia oskrzeli oraz zanieczyszczenie powietrza czy praca w szkodliwych warunkach (np. pył w powietrzu).
Podczas konferencji „Oddychanie to życie! Czas na zwiększenie świadomości na temat chorób płuc” zorganizowanej przez Polską Koalicję Zdrowe Płuca z okazji Światowego Dnia POChP, który przypada w tym roku 15 listopada, dr Nina Berdzuli, przedstawicielka Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na Polskę powiedziała, iż w europejskim rejonie WHO, który obejmuje 53 kraje, choroby niezakaźne odpowiadają za 85 proc. zgonów. POChP jest w tej liczbie jedną z głównych przyczyn zarówno zgonów, jak i obciążenia zachorowalnością.
Jak podała dr Berdzuli, tylko w roku 2019 wśród Polaków aż 39 proc., a wśród mieszkańców całej UE aż 36 proc. chorych, zgłosiło jedną, przewlekłą chorobę płuc. To oznacza znaczące koszty ekonomiczne i większe wydatki w opiece zdrowotnej. – Najwięksi winowajcy, jeżeli chodzi o przyczyny zachorowania, to palenie tytoniu i zanieczyszczenie powietrza. w tej chwili co czwarty dorosły i co ósmy nastolatek korzysta z wyrobów tytoniowych, a Polska jest na czele tej smutnej statystyki. I chociaż sytuacja w Polsce nieco się poprawiła, to niestety, na rynku pojawiły się e-papierosy – powiedziała dr Berdzuli.
Przedstawicielka WHO podkreśliła, iż celem działań podejmowanych przez reprezentowaną przez nią organizację jest Europa wolna od zachorowalności i śmierci spowodowanej POChP.
– W Polsce rząd musi twardą ręką wprowadzić regulacje prawne dotyczące innowacyjnych wyrobów tytoniowych. Producenci stosują marketingowe sztuczki, takie jak twierdzenie, iż papierosy typu slim są mniej szkodliwe od tradycyjnych papierosów. To nie jest prawda. Tak samo szkodzą i nie ma znaczenia, do jak pięknego pudełka je włożą – zaznaczyła dr Berdzuli.
Dr Małgorzata Czajkowska-Malinowska, prezes Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, powiedziała, iż POChP jest drugą po nadciśnieniu tętniczym najczęstszą przewlekłą chorobą w Polsce pod względem liczby osób chorych, ale jest chorobą lekceważoną i zbyt późno rozpoznaną. Zaledwie 60 proc. chorych jest zdiagnozowanych, czyli w polskim systemie opieki zdrowotnej jest ponad milion trzysta tysięcy osób chorych na POChP. Przyczyną tego jest zbyt rzadkie wykonywanie spirometrii z próbą rozkurczową, która jest podstawowym badaniem umożliwiającym rozpoznanie POChP.
Zdaniem ekspertki drugą przyczyną jest niska świadomość objawów POChP. Kaszel, który jest pierwszym symptomem choroby, kojarzony jest jako naturalny objaw palenia, a więc osoba paląca nie łączy go z tą chorobą. Podobnie, kiedy pojawia się kaszel z odkrztuszaniem plwociny, palacz papierosów także nie zgłasza się do lekarza.
– choćby zmniejszona tolerancja wysiłku, duszność podczas wejścia na trzecie, czwarte piętro nie budzi niepokoju, a traktowana jest jako proces starzenia. Pacjent zwraca się do nas dopiero wtedy, kiedy duszność pojawia się podczas wejścia na pierwsze piętro, a niekiedy choćby podczas czynności życiowych, wtedy już połowa rezerw wentylacyjnych płuc jest utracona, a nasze możliwości terapeutyczne są ograniczone – wskazała dr Małgorzata Czajkowska-Malinowska.
Prof. Mateusz Jankowski, przewodniczący Sekcji Antytytoniowej Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, stwierdził, iż dane epidemiologiczne dotyczące palenia tytoniu w Polsce są bardzo niepokojące.
– 28 proc. dorosłych mieszkańców Polski regularnie sięgało po wyroby tytoniowe, wśród dzieci jest to 12 proc. Obniża się wiek inicjacji nikotynowej, około dwunastego–trzynastego roku życia młodzież sięga po pierwszego papierosa czy e-papierosa. Po te ostatnie regularnie sięga mniej więcej 24 proc. nastolatków – dodał prof. Jankowski.
Prof. Adam Antczak, przewodniczący rady naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych, zaznaczył, iż nikotynizm jest bardzo ciężkim uzależnieniem, a nikotyna podana w jakiejkolwiek formie – czy to z tradycyjnych papierosów, czy e-papierosów albo podgrzewaczy – jest szkodliwa.
– Lęk przed śmiercią, kiedy zdiagnozowany zostaje nowotwór płuca, bywa momentem, kiedy palacz rzuca palenie, ale nie zawsze. Trzeba jednak pamiętać, iż odpowiednie leczenie onkologiczne jest o wiele skuteczniejsze, jeżeli chory rzuci palenie. Ktoś, kto rozstaje się z nałogiem palenia papierosów, ma szansę na lepsze i dłuższe życie. Palenie można rzucić zawsze. Nowoczesne leczenie składa się z dwóch grup: leczenia niefarmakologicznego i farmakologicznego – powiedział.
Profesor dodał, iż POChP jest jednym z najważniejszych wskazań do szczepień przeciw grypie, COVID-19, pneumokokom, półpaścowi i RSV.
Prof. Joanna Chorostowska-Wynimko, wiceprezydent Europejskiego Towarzystwa Chorób Płuc, podała, iż w polskim systemie opieki zdrowotnej nakłady na opiekę nad chorymi na POChP sięgają ponad 16 mld zł rocznie.
– Powinniśmy pójść w kierunku holistycznej opieki nad chorym, bez niej nie będziemy mówili o sukcesie w opiece nad chorymi – zaznaczyła.
Dr Piotr Dąbrowiecki, prezes Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP, zauważył, iż konieczne jest rozwiązanie problemu zanieczyszczenia powietrza w polskich miastach.
– Wszyscy „palimy" przez pół roku, w okresie grzewczym mamy potężny problem zanieczyszczonego powietrza. Wśród niektórych decydentów panuje opinia, iż nie da się tego zmienić. A można. Popatrzmy na Kraków, gdzie obowiązuje uchwała antysmogowa – dodał.
Na zakończenie konferencji przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP, Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych oraz Polskiego Stowarzyszenia Osób Chorych na LAM podpisali akces do Polskiej Koalicji Zdrowe Płuca.
