Po zgłoszeniu - jak wygląda pomoc dla dzieci i rodzin w sytuacji podejrzenia wykorzystania seksualnego?

Droga, którą przechodzi dziecko od momentu pojawienia się podejrzenia wykorzystania seksualnego aż do rozpoczęcia terapii, jest złożonym procesem składającym się z wielu etapów, z których każdy ma odmienny cel i charakter. Pierwszym krokiem jest złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa we adekwatnej miejscowo Prokuraturze Rejonowej. Wraz z tym działaniem rozpoczyna się ścieżka karna, w ramach której Prokuratura i Policja prowadzą postępowanie przygotowawcze, obejmujące przesłuchania osoby podejrzanej, świadków oraz gromadzenie wszelkich dostępnych dowodów.Jednym z kluczowych elementów tego etapu jest przesłuchanie dziecka z udziałem biegłego psychologa, które odbywa się w przyjaznym pokoju przesłuchań. Czynność tę prowadzi sędzia wraz z biegłym, a pozostałe osoby – takie jak prokurator, pełnomocnicy stron i protokolant – przebywają w sąsiednim pomieszczeniu, skąd dzięki narzędzi teleinformatycznych mogą obserwować przebieg przesłuchania oraz zadawać pytania za pośrednictwem sędziego. Taki sposób organizacji ma na celu ograniczenie liczby osób w bezpośrednim kontakcie z dzieckiem, co zmniejsza stres i ryzyko dodatkowego obciążenia emocjonalnego. Przesłuchanie jest rejestrowane cyfrowo, a jego założeniem jest jednorazowość, ponieważ każde kolejne przesłuchanie mogłoby stanowić dla dziecka wtórną traumę.
REKLAMA


Dziecko powinno zostać do takiego przesłuchania odpowiednio przygotowane. Rodzic lub opiekun prawny ma za zadanie porozmawiać z dzieckiem, wyjaśnić mu sens tej czynności oraz omówić jej przebieg i prawa, jakie mu przysługują. o ile opiekun nie wie, jak to zrobić lub czuje brak pewności, może skorzystać z materiałów edukacyjnych przygotowanych przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę lub zgłosić się z dzieckiem do psychologa w Komitecie Ochrony Praw Dziecka, gdzie specjalista przygotuje dziecko do uczestnictwa w przesłuchaniu.W sytuacji, gdy przesłuchanie nie dostarcza wystarczających informacji, dziecko jest zbyt małe, aby w nim uczestniczyć lub jego poziom rozwoju nie pozwala na złożenie zeznań, Prokuratura może zlecić przeprowadzenie badania psychologiczno-seksuologicznego. Realizuje je biegły psycholog lub zespół biegłych – psycholog i seksuolog. Badanie to jest procesem rozłożonym w czasie, obejmującym od trzech do dwunastu spotkań diagnostycznych odbywających się raz w tygodniu, poprzedzonych szczegółowym wywiadem z każdym z rodziców lub opiekunem prawnym. Ten sposób pracy daje dziecku czas na zbudowanie relacji opartej na poczuciu bezpieczeństwa i zaufaniu, co zwiększa szansę na ujawnienie istotnych informacji i umożliwia rzetelną ocenę sytuacji.Po zgromadzeniu niezbędnych dowodów Prokuratura kieruje akt oskarżenia do Sądu Rejonowego, co oznacza, iż osoba dotychczas podejrzana staje się osobą oskarżoną, a sprawa trafia na wokandę. W trakcie postępowania niezwykle ważne jest ustanowienie przez Sąd reprezentanta dziecka – adwokata lub radcy prawnego – który dba o jego interesy. Ma to szczególne znaczenie, gdy osobą podejrzaną, a następnie oskarżoną, jest rodzic dziecka.Równolegle do ścieżki karnej powinna zostać uruchomiona ścieżka rodzinna, której celem jest zagwarantowanie dziecku bezpieczeństwa i odpowiednich warunków opiekuńczo-wychowawczych. Sąd Rejonowy Wydział Rodzinny i Nieletnich adekwatny dla miejsca zamieszkania dziecka dokonuje oceny sytuacji rodzinnej na podstawie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora. Kurator, będąc „oczami Sądu", odwiedza rodzinę, rozpoznaje sytuację dziecka i przedstawia Sądowi wnioski niezbędne do podjęcia decyzji zabezpieczających jego dobro.


Terapia dziecka może zostać rozpoczęta dopiero po zakończeniu diagnozy psychologiczno-seksuologicznej i wydaniu przez biegłych opinii. Jest to istotne, ponieważ diagnoza i terapia pełnią odmienne funkcje. Zadaniem diagnozy jest ocena objawów i ewentualnych następstw wykorzystania seksualnego, natomiast terapia koncentruje się na łagodzeniu skutków doświadczenia przemocy oraz wspieraniu dziecka w procesie zdrowienia. Praca terapeutyczna polega na stopniowej integracji trudnego doświadczenia z historią życia dziecka oraz odbudowie jego poczucia bezpieczeństwa, co prowadzi do poprawy funkcjonowania emocjonalnego i społecznego.W sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa dziecka lub podejrzenia przemocy warto znać miejsca, w których można uzyskać wsparcie i profesjonalną pomoc. Poniżej znajdują się najważniejsze instytucje działające na rzecz ochrony dzieci.Państwowa Komisja do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15Telefon: 22 699 60 52


czynny od poniedziałku do piątku w godz. 8:15–16:15Kontakt dla zgłaszających: [email protected]: www.pkdp.gov.plRzecznik Praw Dziecka


Telefon: 22 583 66 00czynny od poniedziałku do piątku w godz. 8:15–16:15Bezpłatny, całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania: 800 12 12 12Czat: 800121212.pl


Strona: www.brpd.gov.plFundacja Dajemy Dzieciom SiłęTelefon: 22 616 02 68Bezpłatny, całodobowy Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111


Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci: 800 100 100Czat: www.116111.plStrona: www.fdds.plKomitet Ochrony Praw Dziecka (KOPD)


Telefon: 22 626 94 19E-mail: [email protected]: www.kopd.plAdres biura głównego: ul. Oleandrów 6, 00-629 Warszawa


„Niebieska Linia" Instytut Psychologii ZdrowiaTelefon: 22 824 25 01czynny od poniedziałku do piątku w godz. 8:00–20:00,sobota 9:00–14:00


Całodobowa poradnia telefoniczna: 116 123 lub 22 668 70 00Strona: www.niebieskalinia.plFundacja Świętego Józefa Konferencji Episkopatu PolskiTelefon: 504 795 357


czynny od poniedziałku do piątku w godz. 8:30–16:30(Pomoc dla osób wykorzystanych seksualnie w Kościele)Strona: www.fsj.org.plNumer alarmowy


112 – w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia.Autorki: Karolina Budzik i Patrycja Kurowska-Kowalczyk, psycholożki pracujące w dwuosobowym zespole psychologiczno-seksuologicznym zajmującym się diagnozą dzieci z podejrzeniem wykorzystania seksualnego w Komitecie Ochrony Praw Dziecka w WarszawieReklama: PKDP