Październik jest miesiącem od lat uznawanym za miesiąc świadomości raka piersi. Jego symbolem jest różowa wstążka. W tym miesiącu szczególnie promuje się profilaktykę i edukację na temat tego niebezpiecznego nowotworu.
Podstawowe informacje dotyczące raka piersi
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet na świecie (25 proc.) i najczęstszą przyczyną zgonu (14 proc.). Chore na raka piersi stanowią 36 proc. kobiet żyjących z nowotworami. Szacuje się, iż co roku raka piersi rozpoznaje się u blisko 1,7 miliona kobiet. Ponad 500 tysięcy umiera z tego powodu. To choroba niejednorodna, w której wyróżniamy różne podtypy.
Największą zachorowalność na raka sutka notuje się krajach uprzemysłowionych (Belgia, Dania, Holandia, Niemcy, Wielka Brytania). Najmniej zachorowań występuje w krajach Afryki i Azji Południowo-Wschodniej. Region geograficzny jest czynnikiem istotnie modyfikującym ryzyko zachorowania na raka piersi.
W Polsce rak piersi w ostatnim stuleciu stał się jednym z największych zagrożeń przedwczesnej umieralności kobiet. Rak piersi występuje również u mężczyzn, ale bardzo rzadko. Szacuje się, iż jeden na stop przypadków nowotworów złośliwych sutka, to właśnie rak piersi u mężczyzn.
Czynniki ryzyka rozwoju choroby są złożone. najważniejszy wpływ wydają się mieć czynniki związane ze stanem hormonalnym kobiety (czynniki reprodukcyjne, wiek pokwitania i przekwitania, stosowanie preparatów hormonalnych). Częstość występowania raka piersi wzrasta z wiekiem. Wśród kobiet przed 45 rokiem życia nowotwór występuje rzadko. Większość zachorowań dotyczy kobiet po 50. roku życia (w Polsce 80 proc. pacjentek).
Czynnikiem, który znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na raka sutka, jest obecność u danej osoby mutacji genu BRCA1 lub genu BRCA2. Szacuje się, iż 4-8 proc. raków piersi może być wynikiem dziedzicznych mutacji. Pozostałe przypadki są następstwem sporadycznych mutacji w komórkach somatycznych. Decydujące znaczenie w kontekście profilaktyki i zapobiegania rozwojowi zaawansowanego nowotworu piersi ma jego diagnostyka i wczesne wykrycie (wtórna profilaktyka). Jest ona oparta na regularnie przeprowadzanych badaniach mammograficznych (skrining).
Profilaktyka pierwotna i wtórna raka piersi
Szacuje się, iż ograniczając lub eliminując znane czynniki ryzyka zachorowania oraz korzystając z zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, można zapobiec choćby połowie wszystkich przypadków nowotworów. Szczegółowa etiologia raka piersi pozostaje niewyjaśniona. Istnieje jednak związek z wiekiem kobiety podczas pierwszego porodu, a liczbą urodzonych dzieci, karmieniem piersią, wiekiem menarche i menopauzy oraz stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej. Jednym z powszechnych czynników zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi jest spożywanie alkoholu. Czynnikiem ochronnym zaś w jest systematyczna aktywność fizyczna. Ważne też jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Warto podkreślić rolę populacyjnych badań przesiewowych w kierunku wykrycia raka piersi. Dzięki nim udało się obniżyć współczynnik umieralności na tę chorobą. Populacyjny program wykrywania raka piersi skierowany jest do kobiet zdrowych i bez objawów tego nowotworu, u których nie stwierdzono rodzinnego występowania choroby i mutacji zwiększających ryzyko zachorowania.
Regularne badanie pozwala wykrywać zmiany nowotworowe na wczesnym etapie zaawansowania, a w konsekwencji zastosować skuteczne leczenie. W Polsce populacyjny program badań przesiewowych w kierunku raka piersi z wykorzystaniem mammografii został wprowadzony w 2006 roku. W skriningu mammograficznym raka piersi uczestniczą kobiety, które są w wieku 50-69 lat i w ciągu 2 lat nie miały wykonywanej mammografii (od 1 listopada 2023 badania mammograficzne obejmą w Polsce kobiety w wieku 45-74 lat). Skrining mammograficzny składa się z dwóch etapów: podstawowego i w przypadku wykrycia niepokojących zmian – etapu pogłębionego. Badanie w ramach programu można wykonać bezpłatnie. W krajach, które wprowadziły skrining raka piersi w połowie lat 80., w ciągu ostatnich trzech dekad nastąpił blisko 25 proc. spadek umieralności oraz poprawa przeżywalności pacjentek z rakiem piersi.
Leczenie raka piersi
Obecnie stosuje tzw. wielodyscyplinarne leczenie skojarzone. Uwzględnia ono metody postępowania miejscowego (chirurgia i napromienianie) oraz systemowego (chemioterapia, hormonoterapia, terapia celowana molekularnie, immunoterapia, koniugaty). Rak piersi jest zróżnicowany, występują 3 główne typy biologiczne. Typ biologiczny raka piersi określa się na podstawie ekspresji receptorów oznaczonych z materiału pobranego podczas biopsji gruboigłowej raka piersi. Wybór odpowiedniej strategii leczenia zależy od wielu czynników rokowniczych i predykcyjnych.
Najważniejsze z nich to: stopnień zaawansowania klinicznego, obecności przerzutów, typ histologiczny, podtyp biologiczny, wyniki badań molekularnych. Podstawowym sposobem leczenia raka piersi jest leczenie chirurgiczne. W chirurgii nowotworów piersi wyróżnia się zabiegi diagnostyczne, lecznicze, paliatywne i rekonstrukcyjne. Po leczeniu chirurgicznym możliwe jest zastosowanie leczenia uzupełniającego (radioterapia, leczenie systemowe). W Polsce poprawia się dostęp do nowoczesnych i skutecznych terapii. W raku piersi – w porównaniu do innych nowotworów – odsetek wyleczeń jest wysoki. Największe szanse na wyleczenie mają osoby, u których nowotwór wykryto we wczesnym stadium zaawansowania. W przypadku raka piersi ważne jest, aby leczyć się w ośrodku, w którym pracuje doświadczony personel lub najlepiej w ramach w tzw. Breast Cancer Unit – szpitala specjalizującego się w skoordynowanym i kompleksowym leczeniu raka piersi.
źródło: Zwrotnik Raka
