64 polskich ekspertów – naukowców i doświadczonych praktyków, uczestników Systemu Opieki Zdrowia (SOZ) w Polsce w ramach projektu „Polskie Zdrowie 2.0” – przygotowało 14 ekspertyz dotyczących wybranych aspektów systemu zdrowia w Polsce, na lata 2023–2027.
Szczególnym zainteresowaniem objęto zakres zdrowia publicznego, jego powiązania z medycyną naprawczą, otoczeniem społecznym i gospodarką. Ekspertyzy, przygotowane w formie krótkich opracowań typu policy brief, przedstawiają zwięzłe opisy problemów i najważniejsze scenariusze potrzebnych zmian. Krótkie rekomendacje płynące z programu przedstawili 18 września eksperci PAN na konferencji podsumowującej projekt.
Ważna zarówno profilaktyka, jak i działania naprawcze
W rekomendacjach naukowcy podkreślili, iż współczesna ochrona zdrowia koncentruje się na profilaktyce zdrowotnej, działaniach naprawczych, opiekuńczych oraz promocji zdrowia. Dla sprawnego planowania i wdrażania polityki zdrowotnej niezbędna jest koordynacja działań podejmowanych na różnych poziomach władzy państwowej i samorządowej. Istotne jest, aby elementy władzy publicznej nie przeszkadzały sobie, tylko się wspomagały. Sprawna koordynacja działań w różnych sferach polityki zdrowotnej wymaga odpowiedniego podziału ról oraz adekwatnego uregulowania prawnego.
Jak wskazał prof. Wojciech Hanke, przewodniczący Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi, dla efektu wspomnianych działań niezbędne jest zbudowanie realnego przywództwa i zaufania dla polityki zdrowotnej państwa poprzez rzetelne informowanie, a także realizowany – a nie tylko deklarowany – priorytet zdrowia oraz odejście od korzyści politycznych władzy.
Epidemia chorób odtytoniowych oraz odalkoholowych
Eksperci Polskiej Akademii Nauk przypomnieli, iż w Polsce każdego dnia pali prawie 30 proc. dorosłych Polaków. Tymczasem palenie papierosów jest najważniejszą przyczyną zgonów polskich mężczyzn (26,6 proc. wszystkich zgonów w 2019 r.) oraz drugą co do częstości przyczyną zgonów kobiet w Polsce (13,7 proc. wszystkich zgonów w 2019 r.).
W trosce o zdrowie Polaków oraz aby zmniejszyć ogromne obciążenie dla systemu opieki zdrowia poprzez używanie tytoniu, eksperci przygotowali wiele rekomendacji. Wśród najważniejszych znajdują się m.in.: ograniczenie konsumpcji produktów nikotynowych poprzez efektywne zastosowanie polityki podatkowej; ograniczenie dostępności produktów nikotynowych, wyeliminowanie reklamy produktów nikotynowych; wprowadzenie skutecznej edukacji zdrowotnej; uruchomienie kompleksowych programów pomocy osobom uzależnionym od nikotyny; ograniczenie wpływów branży tytoniowej na procesy decyzyjne (redukcja szkód – harm reduction).
– W latach 2002–2019 zanotowano wielokrotny wzrost umieralności wynikającej ze wzrostu spożycia alkoholu, w tym także z powodu alkoholowej marskości wątroby, u obu płci i we wszystkich dorosłych grupach wiekowych. Aby poprawić sytuację, trzeba zmienić politykę cenową wobec alkoholu, podnieść cenę produktu, zwiększyć wysokość akcyzy oraz skutecznie edukować społeczeństwo – przypomnieli.
Innowacje w medycynie
Jednym z istotnych elementów rozwoju systemu ochrony zdrowia jest zapewnienie społeczeństwu możliwie szerokiego i szybkiego dostępu do innowacyjnych technologii zdrowotnych lekowych i nielekowych. Jest to ważne szczególnie w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w których długość życia mieszkańców jest o cztery lata krótsza, a przedwczesna umieralność mężczyzn z przyczyn sercowo-naczyniowych choćby trzykrotnie większa niż w krajach tzw. starej Unii (Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy).
Eksperci wskazali, iż korzyści z wprowadzenia innowacji w medycynie to dokładniejsza i szybsza diagnostyka wielu chorób, personalizacja terapii (skuteczniejsze leczenie), kontrola chorób przewlekłych i przekształcenie niektórych nieuleczalnych nowotworów w choroby przewlekłe oraz poprawa jakości życia.
– Potrzeba jest liderów we wprowadzeniu innowacji i upowszechnianiu standardów leczenia – zaznaczył prof. Grzegorz Opolski, członek korespondent PAN, z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
– Aby to nastąpiło, konieczne jest zwiększenie finansowania i zdefiniowanie systemu wprowadzania innowacji oraz wypracowanie mechanizmów tworzenia, wdrażania, monitorowania i ewaluacji standardów leczenia – dodał.
Specjaliści podkreślili również, iż aby adekwatnie stworzyć i zarządzić polskim systemem, konieczna jest koncentracja na priorytetowych obszarach, w tym na zdrowiu publicznym. Przez ostatnie dekady kwestie zdrowia i opieki zdrowotnej podnoszone przez polityków odnosiły się przede wszystkim do cząstkowych obszarów publikowanych w mediach, przedstawionych fragmentarycznie i oderwanych od szerszego kontekstu.
– Wśród najważniejszych wyzwań jest opracowanie akceptowanego przez główny siły polityczne długofalowego planu rozwoju opieki zdrowotnej i zdrowia publicznego w Polsce – mówił dr Daniel Śliż z Komitetu Zdrowia Publicznego PAN.
O projekcie „Polskie Zdrowie 2.0”
Projekt powstał w 2022 r. z inicjatywy Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, który działa przy Wydziale V Nauk Medycznych PAN.
Jak zaznaczył prof. Tomasz Zdrojewski z Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, celem projektu jest edukacja i upowszechnianie nauki.
– Naszą grupą docelową są polscy politycy, dziennikarze i wszyscy profesjonaliści zajmujący się zdrowiem. Zależy nam także na dotarciu do szerokiej opinii publicznej. Sama inicjatywa realizowana jest w okresie przedwyborczego przygotowywania programów dotyczących systemu ochrony zdrowia w Polsce przez główne podmioty polityczne. Liczymy na wykorzystanie rekomendacji w programach dotyczących polityki zdrowotnej kraju – zaznaczył.
Pełny tytuł projektu „Polskie Zdrowie 2.0” brzmi: „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów”.
Konferencja została sfinansowana ze środków PAN w ramach działalności upowszechniającej naukę, a grant edukacyjny dla projektu został udzielony przez Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA.
