Mimo zapowiedzi sprzed ponad dwóch lat, osoby z niepełnosprawnościami przez cały czas napotykają bariery w dostępie do służby wojskowej w Polsce. Posłanki Paulina Matysiak i Joanna Wicha w swojej interpelacji poselskiej zwracają uwagę na rozbieżność między deklaracjami Ministerstwa Obrony Narodowej a rzeczywistymi możliwościami służby dla tej grupy obywateli.
Obietnice bez pokrycia
W 2022 roku MON publicznie ogłosiło, iż osoby z niepełnosprawnościami będą mogły pełnić służbę wojskową w wybranych specjalnościach. Stworzono choćby specjalną klasyfikację — specjalność wojskową 99Z10. Jednak po ponad dwóch latach od tej deklaracji sytuacja nie uległa znaczącej poprawie.
Jak podkreślają posłanki w interpelacji, „nie wprowadzono dostosowanych procedur rekrutacyjnych dla osób z niepełnosprawnościami, a komisje lekarskie wciąż nie mają szczegółowych wytycznych uwzględniających specyfikę tej grupy kandydatów”. Co więcej, do tej pory nie utworzono żadnego stanowiska związanego ze specjalnością 99Z10.
Bariery w dostępie do służby
Procedury rekrutacyjne w praktyce wykluczają osoby z ograniczeniami fizycznymi poprzez wymóg zdania standardowych testów sprawnościowych. W efekcie kandydaci z niepełnosprawnościami są de facto wykluczani z możliwości składania przysięgi wojskowej, co uniemożliwia ich dalszy rozwój w strukturach wojskowych.
Szczególnie niepokojący jest fakt, iż dotyczy to również obszarów, w których sprawność fizyczna nie jest kluczowa dla efektywnego wykonywania obowiązków, jak np. Wojska Obrony Cyberprzestrzeni. Osoby z niepełnosprawnościami mogłyby wnosić unikatowe kompetencje właśnie w tego typu formacjach.
Odpowiedź resortu obrony
W odpowiedzi na interpelację poselską, Sekretarz Stanu w MON Paweł Bejda podkreślił, iż „wojskowe komisje lekarskie, orzekając o umiejętności pełnienia zawodowej służby wojskowej, zobowiązane są do ścisłego przestrzegania przepisów prawa”. Zaznaczył również, iż temat służby osób z niepełnosprawnościami jest złożony i nie można go sprowadzać jedynie do zmiany przepisów.
„Służba wojskowa ze względu na swoją specyfikę, jak i wysokie wymagania stawiane żołnierzom podczas jej pełnienia, musi mieć precyzyjnie określone zasady doboru kandydatów w procesie kwalifikacji, w szczególności pod kątem zdolności psychicznej i fizycznej” – napisał Bejda.
Jednocześnie stwierdził, iż „obowiązujący stan prawny umożliwia tworzenie stanowisk dla osób z niepełnosprawnościami stosownie do rzeczywistych potrzeb uzupełnieniowych jednostek wojskowych, określonych przez dysponentów środków etatowych”.
Potencjał do wykorzystania
Posłanki w swojej interpelacji zwracają uwagę, iż niewykorzystanie potencjału osób z niepełnosprawnościami w wojsku może naruszać zasady równego traktowania. Podkreślają również, iż w dobie wojny hybrydowej i zagrożeń w cyberprzestrzeni, armia może korzystać z unikatowych umiejętności tej grupy obywateli.
Wśród pytań skierowanych do ministerstwa znalazły się kwestie dotyczące planowanych zmian w zakresie wymagań zdrowotnych i testów sprawnościowych, przyszłych działań mających na celu eliminację barier w dostępie do służby oraz możliwości przeprowadzenia kampanii informacyjnej zwiększającej świadomość na temat możliwości służby wojskowej osób z niepełnosprawnościami.
Pomiędzy teorią a praktyką
W swojej odpowiedzi ministerstwo zapewnia, iż „Siły Zbrojne RP nie tworzą barier ograniczających dostęp do pełnienia służby wojskowej, ale w trosce o zdolność bojową i bezpieczeństwo osób powołanych do służby, w pełni respektują przepisy odnoszące się do stanu zdrowia tych osób”.
Jednak posłanki wskazują na rozbieżność między informacjami podawanymi przez MON oraz Sztab Generalny Wojska Polskiego, co wprowadza w błąd osoby zainteresowane pełnieniem służby wojskowej.
Na tę chwilę, pomimo zapewnień o możliwości służby, osoby z niepełnosprawnościami wciąż czekają na realne działania, które pozwoliłyby im służyć ojczyźnie w ramach Sił Zbrojnych RP.
