Dawanie prezentów kojarzy się z radością, bliskością i troską o drugą osobę. Jednak badania pokazują, iż osoby z niektórymi zaburzeniami osobowości cechują się tym, iż dając prezenty, chcą osiągnąć jakiś cel. Dlaczego ludzie z osobowością narcystyczną dają prezenty? Jakie mają z tego korzyści?
Najnowsze badanie opublikowane w Journal of Personality przybliża, jak dwa różne wymiary osobowości narcystycznej wpływają na skłonność do dawania prezentów oraz motywacje za tym stojące. Dlaczego ludzie z osobowością narcystyczną dają prezenty? Jakie mają z tego korzyści?
Po co osobowości narcystyczne dają prezenty?
Dawanie prezentów przez osoby narcystyczne często jest narzędziem autopromocji lub manipulacji, a nie wyrazem prawdziwego zainteresowania potrzebami i preferencjami innych. Wyniki pokazują, iż osoby cechujące się wysokim poziomem narcystycznego podziwu częściej decydują się na obdarowywanie innych. Kierują się chęcią budowania więzi społecznych i kreowania swojego wizerunku jako idealnych partnerów. Mogą traktować prezenty jako sposób na podkreślenie własnej wyjątkowości lub wywieranie wpływu na obdarowanego.
Zamiast skupić się na tym, czego naprawdę pragnie druga osoba, wybierają prezenty, które mają na celu zrealizować ich własną korzyść, np. budowanie pozytywnego wizerunku w oczach innych. Co więcej, badania podkreślają, iż narcystyczni darczyńcy są bardziej skłonni wybierać drogie lub ekstrawaganckie przedmioty, które mają przyciągać uwagę, ale niekoniecznie są praktyczne lub dostosowane do potrzeb odbiorcy.
Z kolei osoby z narcystycznym nastawieniem rywalizacyjnym zwykle unikają dawania prezentów. Zwłaszcza w bliskich relacjach, co wynika z poczucia zagrożenia i braku zaangażowania w pielęgnowanie relacji międzyludzkich. Z większym prawdopodobieństwem obdarują kogoś obcego (mając w typ pewien cel) niż własną żonę czy męża. Ludzie, którzy mają wyższy poziom narcystycznej rywalizacji, próbują się dowartościować, poniżając innych. Są to różne strategie osiągania tego samego celu – przypominania innym, jak są wspaniali.
Czytaj więcej:
Osobowość narcystyczna w ADHD.
Co mówią badania o motywach narcyzmu w dawaniu prezentów?
Z przeprowadzonych badań wynika, iż podejście do dawania prezentów osobowości narcystycznej jest silnie związane z potrzebą kontroli i dominacji. Dla osób narcystycznych ważniejsze od zadowolenia obdarowanego jest to, jak sam dar wygląda w oczach innych i jakie przynosi korzyści wizerunkowe. W praktyce oznacza to, że:
Prezenty mogą być elementem kontroli
Narcystyczni darczyńcy wybierają prezenty, które w ich oczach wymagają od obdarowanego wdzięczności lub poczucia obowiązku wobec nich. Przykładem mogą być kosztowne przedmioty, które trudno odrzucić, ponieważ wywołują presję psychiczną na odbiorcy.
Prezenty jako autopromocja
Osoby narcystyczne często wybierają prezenty mające na celu podkreślenie ich bogactwa, stylu życia lub statusu społecznego. Dla takich darczyńców liczy się bardziej, jak prezent wygląda w oczach innych, niż czy faktycznie sprawia przyjemność obdarowanemu.
Przejaw ignorowania potrzeb odbiorcy
Narcystyczni darczyńcy często nie przejmują się autentycznymi preferencjami osoby, którą obdarowują. Zamiast tego, skupiają się na tym, co dla nich samych wydaje się imponujące lub wartościowe.
Jak rozpoznać narcystyczne dawanie prezentów?
Eksperci sugerują, iż podejście osobowości narcystycznej do obdarowywania prezentami można rozpoznać po kilku charakterystycznych cechach. Oto niektóre z nich:
- Niepraktyczne prezenty – prezenty, które nie są dostosowane do stylu życia czy zainteresowań obdarowanego, ale mają wzbudzać podziw otoczenia.
- Podkreślanie własnej roli – darczyńca często przypomina, jak dużo kosztował prezent, ile wysiłku włożył w jego zakup lub jak wyjątkowy jest ten podarunek.
- Oczekiwanie wdzięczności – osoby narcystyczne mogą otwarcie lub subtelnie oczekiwać wdzięczności, pochwał i uwagi w związku z wręczonym prezentem.
Jak radzić sobie z otrzymywaniem prezentów od narcyza?
Zrozumienie motywacji narcystycznego dawcy może pomóc w uniknięciu negatywnych emocji związanych z otrzymaniem takich prezentów. Oto kilka wskazówek.
- Zachowaj zdrowy dystans – warto pamiętać, iż to, co ktoś daje, nie powinno obarczać nas poczuciem winy ani zobowiązaniami, które nie są zgodne z naszymi potrzebami.
- Komunikuj swoje oczekiwania – jeżeli zauważasz, iż prezenty nie odpowiadają Twoim preferencjom, możesz delikatnie zasugerować, co sprawiłoby Ci radość.
- Nie ulegaj presji – świadomość, iż nie musisz spełniać oczekiwań narcyza, może pomóc w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami.
Oczywiście nie należy popadać w przesadną podejrzliwość i zakładać, iż każdy, kto daje nam prezent bez wyraźnej okazji, ma ukryte lub nieuczciwe motywy. Warto jednak zwrócić uwagę na intencje, jakie mogą kryć się za takim gestem.
Jednocześnie warto przypomnieć sobie, jak ostatnio zareagowaliśmy na otrzymany prezent – czy wpłynęło to na naszą relację z darczyńcą? A jeżeli chodzi o sytuacje zawodowe, jakie skutki miała hojność szefa wobec innych pracowników. Przemyślenie tego tematu może nam pomóc dbać o swoje granice.
Sprawdź także: Prezenty dla dorosłych z ADHD
Osobowość narcystyczna w dawaniu prezentów zaspakaja swoje potrzeby, a nie obdarowanego
Narcystyczne dawanie prezentów to zjawisko, które ujawnia ukryte intencje stojące za gestami darczyńców. Zamiast autentycznej troski darczyńcy z osobowością narcystyczną skupiają się na budowaniu swojego wizerunku, kontrolowaniu innych lub osiąganiu korzyści społecznych. Rozpoznanie tych mechanizmów może pomóc w lepszym radzeniu sobie z relacjami, w których takie zachowania się pojawiają.
Prezent powinien być wyrazem szczerej chęci sprawienia radości, a nie narzędziem do osiągania egoistycznych celów. Świadome podejście do takich sytuacji pozwoli lepiej dbać o swoje potrzeby i granice w relacjach międzyludzkich.
