Odruchy niemowlęce – co powinniśmy o nich wiedzieć?

Zdjęcie: Odruchy niemowlęce – co powinniśmy o nich wiedzieć?

Wraz z przyjściem dziecka na świat następuje bardzo gwałtowna zmiana środowiska jego życia. Ogrom bodźców, które docierają do nowo narodzonego człowieka sprawia, iż nie zawsze jest ono wstanie poprawnie je zinterpretować, ze względu na jeszcze niedojrzały układ nerwowy. Zmiana pozycji, nagły dźwięk, zmiana temperatury i światła, samodzielne pobieranie pokarmu, częste czynności pielęgnacyjne to tylko parę z wielu nowych rzeczy, które czeka na malucha po drugiej stronie brzucha. Aby przeżyć, przystosować się do nowego otoczenia i zdobyć najważniejsze umiejętności rozwoju pojawiają się odruchy pierwotne.

Odruchy niemowlęce są to automatyczne, niezależne od umysłu i woli reakcje na bodźce. Są one ważnym wskaźnikiem rozwoju układu nerwowego, dlatego są sprawdzane zaraz po porodzie oraz przy kolejnych wizytach lekarskich przez pediatrów. Wraz z rozwojem dziecka i jego układu nerwowego, odruchy przestają być potrzebne i stopniowo zanikają, dlatego warto wiedzieć podstawowe informacje o chociażby niektórych odruchach, aby sprawnie zareagować w sytuacji, gdy w ogóle się nie pojawią, lub gdy zbyt długo się utrzymują, nie wyciszając się.
Oto krótka charakterystyka wybranych odruchów niemowlęcych:

Odruch ssania

Odruch ten wykształca się jeszcze w życiu płodowym i warunkuje, iż maluszek ssie nie tylko pierś mamy, aby zaspokoić głód, ale wszystko co znajdzie się w jego buzi: smoczek, palec mamy czy pieluszkę. Odruch ssania zanika około trzeciego miesiąca życia i od tego momentu dziecko ssie już tylko wtedy kiedy jest głodne, przestraszone lub zmęczone.

Odruch szukania

Pojawia się w około 30 tygodniu życia płodowego i zanika między trzecim, a czwartym miesiącem życia dziecka. Ujawnia się, gdy okolica kącika ust zostaje podrażniona, na co dziecko powinno zareagować odwróceniem głowy w stronę bodźcowaną, otworzeniem buźki i wysunięciem języka, tak aby mogło chwycić pierś lub butelkę.

Odruch Moro

Odruch ten jest aktywny od urodzenia do około czwartego miesiąca życia. Pojawia się podczas gwałtownej zmiany pozycji dziecka lub podczas przestraszenia go nagłym hałasem np. upuszczając coś na podłogę. Niemowlę na tak intensywny bodziec reaguje energicznym wyprostowaniem kończyn górnych i dolnych, wygięciem pleców w łuk i odchyleniem głowy do tyłu, po czym zaciska pięści, a odrzuconymi wcześniej na boki rękami wykonuje powolny ruch objęcia klatki piersiowej.

Odruch chodu automatycznego

Pojawia się w około czwartej dobie życia dziecka i zanika do trzeciego miesiąca życia. Odruch uwidacznia się gdy chwyci się malucha pod pachy i trzyma się pionowo nad podłożem, tak by stopy znalazły podparcie. Dziecko na taki bodziec reaguje rytmicznym poruszaniem nóżkami, jakby chodziło.

Odruch chwytny

Odruch pojawia się od 11 tygodnia życia płodowego, natomiast wygasza się po 4 miesiącach życia w przypadku dłoni, a w przypadku stóp po 12 miesiącach życia. Kiedy podrażnimy stronę dłoniową ręki lub przyłożymy palec, niemowlę powinno zareagować zaciśnięciem rączki. W przypadku stóp, drażnienie podeszwowej strony nóżki powoduje,
że dziecko zgina paluszki.

Odruch Babińskiego

Odruch zanika w około 1 – 2 roku życia. Dziecko prostuje paluszki i kieruje stopę na siebie w odpowiedzi na przeciągnięcie dłonią po wewnętrznej części stopy od pięty ku górze do palców.

Odruch Galanta

Odruch ten powinien zaniknąć do 4 miesiąca życia. Wywołujemy go u dziecka leżącego na brzuchu drażniąc skórę pleców przykręgosłupowo. Dziecko powinno zareagować zgięciem grzbietu w stronę bodźca oraz zgięciem biodra po drażnionej stronie wraz z delikatnym uniesieniem pośladków.

Asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS)

Występuje do 6 miesiąca życia. U dziecka leżącego na plecach skręca się głowę w bok co warunkuje wyprost kończyny górnej i dolnej po stronie w którą zwrócona jest twarz i zgięcie kończyn po stronie, w którą zwrócona jest potylica.

Symetryczny toniczny odruch szyjny (STOS)

Wycisza się w około 10 miesiącu życia dziecka. U malucha ułożonego na brzuchu odgina się głowę do tyłu, co warunkuje wyprostowanie kończyn górnych z jednoczesnym zgięciem kończyn dolnych. Natomiast przy zgięciu głowy w przód obserwuje się zgięcie kończyn górnych i wyprost kończyn dolnych.