Długo utrzymujące się niskie temperatury narażają nasze ciało na powstawanie odmrożeń – apeluje Narodowy Fundusz Zdrowia. Urazy te mogą doprowadzić do nieodwracalnych skutków, takich jak martwica czy amputacja fragmentów obumarłych tkanek. Co robić w przypadku odmrożenia i jak mu zapobiegać?
Na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia pojawił się Poradnik Pacjenta, w którym wskazano w jaki sposób podejmować odpowiednie środki by chronić siebie i innych przed skutkami niskich temperatur, a także co robić w przypadku wystąpienia odmrożenia.
Odmrożenia powstają nie tylko w minusowych temperaturach
Powstawaniu odrmożeń nie sprzyja wyłącznie niska temperatura poniżej 0 stopni Celsjusza, ale także wiatr i wilgoć, które sprawiają, iż oziębienie tkanek następuje bardzo szybko, choćby o ile temperatura jest dodatnia. Powstawaniu odmrożeń sprzyja również głód, przebywanie na dużej wysokości, osłabienie, zmęczenie, odwodnienie, a także cukrzyca. Na odmrożenia szczególnie narażone są dzieci i osoby w starszym wieku, ze względu na szybszą utratę ciepła. Ponadto spożywanie alkoholu podczas bardzo zimnych temperatur może zwiększać ryzyko odmrożeń, ponieważ alkohol powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co może prowadzić do złudnego poczucia ciepła. W rzeczywistości jednak alkohol obniża temperaturę ciała, a rozszerzenie naczyń krwionośnych powoduje utratę ciepła przez skórę.
– Najbardziej narażone na odmrożenia są palce rąk i stóp, nos oraz małżowiny uszne. Pod wpływem zimna naczynia krwionośne obkurczają się, a tkanki narażone są na niedotlenienie. Przy długim czasie ekspozycji na działanie zimna skutki niedokrwienia i niedotlenienia tkanek mogą być nieodwracalne – w skrajnych przypadkach dochodzi choćby do martwicy i amputacji fragmentów obumarłych tkanek – ostrzega dr n. med. Agnieszka Kardynał, dermatolog.
Jak uniknąć odmrożenia?
Odmrożeniom można zapobiegać, dlatego należy odpowiednio zabezpieczyć się przed zimnem. NFZ poleca stosować się do kilku zasad:
- Zawsze ubieraj się ciepło
Noś warstwy ubrań, najlepiej z materiałów izolujących ciepło, takich jak wełna. Nie zapominaj o czapce, szaliku i rękawiczkach, które chronią najbardziej wrażliwe na zimno miejsca, czyli głowę, szyję i ręce.
- Bądź aktywny
Poruszanie się pomaga utrzymać ciepło ciała. jeżeli masz zamiar długo przebywać na zimnie, spędź ten czas aktywnie. Ruch powoduje lepsze krążenie krwi, dzięki czemu ciepło rozprowadza się po całym ciele.
- Unikaj wilgoci
Jeśli Twoje ubrania stają się mokre, znacznie łatwiej możesz doprowadzić do odmrożenia. Wybieraj ubrania, które chronią przed deszczem i śniegiem. Pamiętaj też o odpowiednim obuwiu, które izoluje stopy od zimna i wilgoci.
- Uważaj na wiatr
Chłodny wiatr sprawia, iż odczuwalna temperatura jest dużo niższa. Dlatego, gdy mocno wieje, zakrywaj twarz i uszy, a także staraj się trzymać zacisznych miejsc.
- Słuchaj swojego ciała
Jeśli zaczynasz odczuwać zimno, poszukaj schronienia i ogrzej się stopniowo, np. wkładając ręce do ciepłej, ale nie gorącej wody, gdyż grozi to szokiem termicznym.
Odmrożenia – jak udzielić pierwszej pomocy?
W praktyce klinicznej wyróżnia się 4 stopnie odmrożeń. W zależności od zaawansowania urazu, może pojawić się ból, obrzęk i pieczenie naskórka. W wyższych stopniach z kolei pojawia się martwica, która obejmuje coraz głębsze warstwy i może prowadzić do samoistnej amputacji odmrożonych części ciała.
W przypadku odmrożeń ważne jest stopniowe ogrzewanie wyziębionego miejsca – tak, jak w przypadku oparzeń, które należy ochładzać etapowo. Dlatego nie należy od razu traktować urazu gorącą wodą, by nie doprowadzić do szoku termicznego. Lepiej zanurzyć jest wyziębione miejsce w letniej wodzie, stopniowo podnosząc jej temperaturę do ok. 40 stopni Celsjusza.
Odmrożona skóra po przywróceniu normalnej temperatury otoczenia i pobudzeniu krążenia, zwykle gwałtownie wraca do normy. Może pojawić się zaczerwienienie i bolesność, natomiast poprawa stanu powinna być wyraźnie widoczna. Jeżeli skóra, mimo stopniowego ogrzewania, przez cały czas jest bardzo fioletowa lub dochodzi do utraty czucia, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Najgroźniejsza w przypadku odrmożeń jest martwica, która charakteryzuje się utratą czucia, dlatego bardzo ważna jest w tym przypadku interwencja medyczna.
– W przypadku odmrożeń I i II stopnia rokowanie jest dobre, a skóra regeneruje się bez pozostawienia blizn. Postępowanie terapeutyczne obejmuje stosowanie łagodnych preparatów do pielęgnacji skóry na bazie wazeliny, parafiny, gliceryny, pantenolu. Skórę należy ogrzewać stopniowo, unikając szoku termicznego. Należy zdjąć wilgotną odzież oraz pierścionki. W przypadku obecności pęcherzy, poza jałowym opatrunkiem wskazane jest stosowanie preparatów do dezynfekcji skóry, np. zawierających oktenidynę (…). Odmrożenia III i IV stopnia zawsze wymagają pilnej interwencji lekarskiej. Najczęstszym objawem jest przetrwałe zasinienie skóry, nie ustępujące przy próbach ogrzania tkanek, obecność owrzodzeń i brak czucia, w tym czucia bólu. Szybkie zgłoszenie się do lekarza i zastosowanie zaleconych leków poprawiających mikrokrążenie obwodowe może ocalić zagrożoną kończynę – podkreśla Agnieszka Kardynał.
Odmrożenia u dzieci
Bardzo ważne jest również, by opiekunowie i rodzice wiedzieli w jaki sposób zapobiegać odmrożeniom u dzieci. Najmłodsi powinni nosić czapkę, szalik i rękawiczki, by chronić najbardziej narażone na odmrożenia części ciała. Buty powinny być nieprzemakalne i termoizolowane z grubą podeszwą. Oprócz tego na stopy warto założyć grube skarpety, które posłużą jako dodatkowa ochrona przed mrozem. Dzieci należy także ubierać w dodatkową podkoszulkę, a także dodatkowe rajstopy lub kalesony. Nie powinno się otulać buzi dziecka szalikiem. Para wodna z ust dziecka osiada na nim, zamarza i tworzy niewielkie odmrożenia. Około 10 minut przed wyjściem można posmarować twarz dziecka tłustym kremem, a szalik szczelnie owinąć wokół jego szyi.
Warto również pamiętać, iż ruch zapobiega odmrożeniom, dlatego warto zapewnić dzieciom możliwość wybiegania się. o ile na zewnątrz panuje natomiast temperatura około -10 stopni Celsjusza, wskazane jest, by zrezygnować z dłuższej wyprawy z najmłodszymi.
Przemarznięcie a odmrożenie u dziecka
W okresie zimowym u dzieci znacznie częściej pojawia się przemarznięcie, dlatego warto wiedzieć, jak odróżnić je od odmrożenia. Przede wszystkim przemarznięcie charakteryzuje odczuwanie zimna na dłoniach, stopach i twarzy, a także uczucie lekkiego odrętwienia i zaczerwienienie przemarzniętych części ciała. Z kolei przy odmrożeniu pojawia się ból w odmrożonych częściach ciała, skóra staje się sucha i opuchnięta, a z barwy czerwonej zmienia kolor na fioletowy. Ponadto skóra jest blada i mogą pojawić się pęcherze.
Oba stany wymagają natychmiastowej reakcji i leczenia, by zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym. O tym, gdzie znaleźć pomoc medyczną w czasie ferii zimowych przeczytasz na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.
Źródło: nfz.gov.pl
