Oddawanie krwi to bezinteresowny akt, który może poprawić zdrowie pacjentów, a choćby uratować komuś życie. Krwi nie da się zastąpić żadnym zamiennikiem. Jest to „życiodajny płyn” niezbędny w wielu stanach zagrożenia życia (np. masywne krwotoki, urazy, wypadki), jak również w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej wielu chorobom, w tym nowotworowym. Dawcą krwi może zostać zdrowa, pełnoletnia osoba w wieku od 18 do 65 lat, której waga przekracza 50 kilogramów i nie ma przeciwwskazań do oddawania krwi. Aby jednak zapewnić bezpieczeństwo i dobre samopoczucie dawców, najważniejsze jest zrozumienie znaczenia ograniczenia aktywności fizycznej przed i po oddaniu krwi.
Jeśli chodzi o osoby potrzebujące krwi, można je podzielić na dwie główne grupy: osoby poszkodowane w wypadkach oraz osoby chorujące na poszczególne schorzenia. Pacjenci, w zależności od tego, do której grupy należą, otrzymują określone składniki krwi. Trzeba podkreślić, iż bardzo rzadko wykorzystuje się krew pełną
Czy powinniśmy ograniczyć aktywność fizyczną przed oddaniem krwi?
Na minimum dobę przed zaplanowanym oddaniem krwi powinniśmy przede wszystkim zadbać o odpoczynek. W tym czasie zaleca się unikanie treningów oraz wszelkich intensywnych aktywności fizycznych. Powinniśmy się dobrze nawadniać oraz spożywać lekkostrawne posiłki z małą ilością tłuszczów (jednak nie należy rygorystycznie zmieniać dotychczasowej diety). Przed oddaniem krwi powinniśmy się dobrze wyspać, a na samo pobranie przyjść wypoczęci. Te środki ostrożności pomogą zapewnić bezpieczeństwo oraz dobrze przygotować organizm do oddania tego życiodajnego płynu.
Co należy zrobić przed oddaniem krwi:
- Przede wszystkim należy sprawdzić, czy możesz zostać dawcą. Pełną listę przeciwskazań znajdziesz na stronie krwiodawcy.org. o ile już wiesz, iż możesz oddać krew, to sprawdź gdzie, w jakie dni i w jakich godzinach jest czynny punkt pobrań;
- Wybierz dzień, przed którym będziesz mógł wypocząć i się wyspać. Unikaj nadmiernej aktywności fizycznej i nie wykonuj treningów. Zarezerwuj sobie około 2 godziny w swoim grafiku;
- Pamiętaj, żeby przed oddaniem krwi bardzo dobrze się nawadniać.
- Jeśli wybierasz się po raz pierwszy, zabierz ze sobą kogoś do towarzystwa – poczujesz się pewniej, a przede wszystkim bezpieczniej.
- Weź dowód tożsamości (lub inny dokument) i o ile posiadasz legitymację honorowego dawcy krwi.
Jak długo unikać treningów po oddaniu krwi?
Jednorazowo oddaje się 450ml krwi. Wiele osób aktywnych fizycznie, w tym biegaczy, zastanawia się, jak oddanie krwi wpłynie na ich plan treningowy i formę oraz czy nie wpłynie na zaplanowane starty. jeżeli chodzi o powrót do treningów, po oddaniu krwi powinniśmy unikać intensywnych ćwiczeń przez minimum 24 godziny, choć zaleca się choćby 48-godzinną przerwę. Jest to okres, kiedy twoje ciało uzupełnia płyny oraz składniki, które oddałeś. Wykonanie treningów w tym przedziale czasowym może być niebezpieczne dla twojego zdrowia, dodatkowo obciążyć organizm oraz znacznie wydłużyć proces regeneracji.
Jak w wielu aspektach życia, tak i po oddaniu krwi należy przede wszystkim słuchać swojego organizmu. Każdy z nas inaczej reaguje na proces oddania krwi, więc u niektórych osób okres rekonwalescencji może być wydłużony. Ważne jest, aby słuchać swojego ciała i odpowiednio dostosowywać dalsze plany ćwiczeń. jeżeli czujesz nadmierne zmęczenie oraz osłabienie, poświęć więcej czasu w odpoczynek. Niech pierwsze treningi po oddaniu krwi nie będą zbyt intensywne i długie – zacznij spokojnie i obserwuj, jak reaguje twój organizm.
O czym warto pamiętać po oddaniu krwi:
- Zastosuj się do poleceń personelu. Nie wykonuj gwałtownych ruchów, daj sobie kilka lub kilkanaście minut na odpoczynek;
- Nawadniaj się i zjedz coś po pobraniu (zapewne dostaniesz na miejscu sok oraz czekoladę);
- Po oddaniu krwi przysługuje ci dzień wolny od pracy – skorzystaj z niego i zregeneruj się. Unikaj wzmożonej aktywności fizycznej i wszelkich treningów;
- Jedz regularnie posiłki po oddaniu krwi. Pozwól sobie na dania bogatsze w węglowodany;
- Przede wszystkim dużo odpoczywaj, unikaj wszelakiego wysiłku fizycznego!
Powrót do pełnych sił po oddaniu krwi
Oddawanie krwi, płytek krwi i osocza to prosty i skuteczny sposób na wywarcie nieocenionego wpływu na zdrowie i życie innych ludzi. Wiadomo już, iż po oddaniu krwi należy unikać treningów oraz wszelkiego wysiłku fizycznego przez minimum 24 godziny, choć zaleca się wydłużenie tego czasu do 48 godzin. Niezastosowanie się do tych zaleceń może spowodować m.in. zwiększone ryzyko krwawienia z miejsca wkłucia igły, omdlenia lub uczucia osłabienia.
Warto jednak zauważyć, iż w przypadku biegaczy, którzy są w trakcie realizacji konkretnego planu treningowego i przygotowują się do udziału w ważnych zawodach, zaleca się oddanie krwi nie później niż 3 do 6 tygodni przed startem. Istnieją również źródła, które wydłużają zalecany czas do około 2 miesięcy. Najlepszym rozwiązaniem będzie zaplanowanie oddawania krwi poza sezonem lub na początku realizacji planu treningowego, kiedy od wystrzału startera dzielą nas ponad 2-3 miesiące.
Na ten temat przeprowadzono kilka badań naukowych. Jedno z nich, „Time course for recovery of peak aerobic power after blood donation” przeprowadzone przez Tylera B. Judda oraz współautorów, sugeruje, iż oddanie krwi powoduje istotny spadek VO2 max przez okres od 2 do 3 tygodni. Praktyczne zastosowanie tego badania polega na tym, iż moc tlenowa u osób o przeciętnej sprawności fizycznej będzie zmniejszona do 3 tygodni po oddaniu krwi.
Julie Meurrens oraz współautorzy badania „Effect of Repeated Whole Blood Donations on Aerobic Capacity and Hemoglobin Mass in Moderately Trained Male Subjects: A Randomized Controlled Trial” wskazują, iż maksymalna moc wyjściowa, szczytowe zużycie tlenu i masa hemoglobiny zmniejszyły się do 4 tygodni po pojedynczej donacji krwi, przy maksymalnym spadku odpowiednio o 4%, 10% i 7%. Hematokryt, stężenie hemoglobiny, ferrytyna i liczba czerwonych krwinek, wszystkie najważniejsze parametry hematologiczne dla transportu tlenu, zostały obniżone przez pojedynczą donację, a powtarzanie donacji kumulacyjnie wpływa na te wskaźniki. To jednoznacznie wskazuje, iż maksymalna moc wyjściowa i VO2 max były obniżone przez okres do czterech tygodni po jednorazowym oddaniu krwi, a transport tlenu był osłabiony po jednorazowym oddaniu krwi i pogarszał się jeszcze bardziej po wielokrotnych donacjach.
W badaniu „Cardiopulmonary exercise testing before and after blood donation” przeprowadzonym przez Dominica Dellwegę i współautorów wykazano, iż próg beztlenowy wystąpił na poziomie 81,2% i 71,5% maksymalnego poboru tlenu przed i po oddaniu krwi. Osoby uprawiające rekreacyjne sporty wytrzymałościowe wydają się być bardziej dotknięte utratą wytrzymałości. […] Maksymalna sprawność fizyczna jest obniżona po oddaniu krwi. Spadek hemoglobiny odpowiada za zmniejszone pobieranie tlenu. W konsekwencji próg beztlenowy następuje wcześniej. Osoby nieuczestniczące w regularnej aktywności sportowej nie doświadczyły spadku swojej wydolności.
Podsumowanie
Powyższy artykuł wskazuje, iż już po upływie 24-48 godzin po oddaniu krwi można powrócić do regularnej aktywności fizycznej. Warto jednak słuchać swojego organizmu, bo każdy z nas może reagować inaczej. Ogólnie najlepszym momentem na oddanie krwi w przypadku biegaczy będzie okres regeneracji po sezonie, kiedy to organizm nie jest poddawany ciągłym wyzwaniom związanym z treningiem, udziałem w zawodach i realizacją planu treningowego. Twoja wydolność i forma fizyczna mogą się znacznie pogorszyć, jednak badania wskazują, iż organizm wraca do normy po około 3-4 tygodniach. Dlatego nie powinieneś planować żadnych startów na około 2 miesiące po oddaniu krwi, aby w pełni się zregenerować i przygotować.
Samo oddanie krwi powinno odbywać się w dniu wolnym, kiedy jesteś wypoczęty, nawodniony i zdrowy. Pierwsze treningi po powrocie do biegania powinny być łatwiejsze i krótsze, aby organizm mógł się w pełni zregenerować.
