Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) przenoszony jest drogą płciową. Przyczynia się do powstawania wielu nowotworów zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Najbardziej znanym i niebezpiecznym z nich jest rak szyjki macicy. Jednak wirus ten powoduje również inne typy nowotworów, takie jak rak odbytu, pochwy, sromu, prącia, a także głowy i szyi. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) około 80% osób zostanie zakażonych jednym lub kilkoma typami wirusa HPV przenoszonymi drogą płciową. Najwyższe wskaźniki zakażeń wirusem odnotowuje się u osób aktywnych seksualnie w wieku do 25 lat.
Polska na tle Europy
W Polsce codziennie 6 Polek dowiaduje się, iż ma raka szyjki macicy, a 4 Polki umierają z powodu tej choroby. W 2021 roku odnotowano 4 008 nowych przypadków raka szyjki macicy i 2 188 zgonów. Polska ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników zachorowalności 19,8/100 000 i umieralności 5,9/100 000 z powodu raka szyjki macicy!
W Polsce od 1 czerwca 2023 roku realizowany jest powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030. Zgodnie z jej założeniami, do końca 2028 roku zaszczepionych powinno zostać przynajmniej 60% dzieci w wieku dojrzewania przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego. Początkowo program skierowany był do dziewczynek i chłopców w wieku 12 i 13 lat, a aktualnie programem objęte są dzieci po ukończeniu 9 roku życia do ukończenia 14 lat.
- Czytaj również: Liczba szczepień przeciw HPV będzie się zwiększać
– Zmiany, które weszły w życie wraz z początkiem września, rozszerzą uprawnienia wiekowe do bezpłatnych szczepień, w schemacie dwudawkowym. Z programu będą mogły skorzystać dzieci od ukończenia 9 roku życia do ukończenia 14 roku życia. To istotny krok w walce z wirusem, ponieważ tylko powszechne szczepienia, niezależnie od płci, dają realną szansę na jego skuteczną eliminację ze społeczeństwa – tłumaczy prof. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.
HPV w liczbach
W obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2024 r. doprecyzowano również szczepienia osób urodzonych w 2010 roku, dla których szczepienie musi być rozpoczęte do ukończenia 14 roku życia i może być zakończone po ukończeniu 14 roku życia (z zachowaniem dwudawkowego schematu szczepienia). W ramach programu powszechnych bezpłatnych szczepień przeciw HPV dostępne są dwie szczepionki:
- Szczepionka 2-walentna przeciw typom HPV16 i HPV18
- Szczepionka 9-walentna skierowana przeciw typom HPV6, HPV11, HPV16, HPV18, HPV31, HPV33, HPV45, HPV52, HPV58
– w tej chwili mamy dostępne dwie szczepionki przeciw HPV, które różnią się walentnością, dlatego też bardzo istotne jest wybieranie szczepionki o jak najszerszym zastosowaniu. Decyzję o wyborze szczepionki podejmuje rodzic dziecka wraz z lekarzem – zaznacza prof. Antczak.
Według statystyk do końca roku 2023 z bezpłatnych szczepień w ramach programu skorzystało zaledwie ok. 20% populacji docelowej – dzieci z dwóch roczników, które on obejmuje. Ponadto, ok. 15% placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) przystąpiło do realizacji programu.
Zmiany od 1 września 2024 r.
W związku z powyższym, Ministerstwo Zdrowia wprowadziło kolejne działania, które mają na celu usprawnienie programu szczepień m.in.:
- uproszczenie procesu rozliczania w placówkach medycznych;
- wszystkie placówki podstawowej opieki zdrowotnej mają oferować bezpłatny program szczepień przeciw HPV;
- dane dotyczące wykonywanych szczepień będą dostępne publicznie;
- wprowadzenie szczepień bezpośrednio w placówkach szkolnych;
- włączenie do programu młodszych roczników od 9 r. ż.
– Niezwykle istotne jest poszerzanie świadomości na temat wirusa i chorobach przez niego wywoływanych oraz upraszczanie dostępu do szczepień. Zwiększenie zaangażowania szkół w realizacji programu szczepień skróci ścieżkę pacjenta do profilaktyki, wpłynie na zwiększanie odsetka zaszczepionej młodzieży oraz poprawi realizację Narodowej Strategii Onkologicznej – podkreśla, prof. Teresa Jackowska, Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Kierownik Kliniki Pediatrii.
Eksperci zwracają uwagę, iż przeprowadzenie szczepień dzieci w szkołach na początku roku szkolnego może być trudny do zrealizowania. Proces ten wymaga odpowiednich przygotowań, takich jak uzyskanie zgód rodziców oraz zapewnienie odpowiedniej kadry medycznej.
Więcej informacji na temat realizacji szczepień w szkołach znajduje się na stronie Ministerstwa Zdrowia: https://www.gov.pl/web/zdrowie/dla-szkol.
Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych doceniają dotychczasowe zmiany wprowadzone przez resort zdrowia, a w szczególności poszerzenie programu szczepień przeciw HPV. Jest to krok w stronę zmniejszenia jego negatywnych skutków występujących w społeczeństwie. Dzięki sukcesowi rozszerzenia programu szczepień, Polska jest krajem w którym program ten rozwija się najszybciej na świecie. Liczymy, iż te zmiany zwiększą poziom wyszczepialności wśród nastolatków.
Źródło: OPZCI
