Objawy raka może dostrzec stomatolog. Sygnały, których nie wolno ignorować

Im wcześniej wykryte, tym większe szanse na przeżycie – z tym stwierdzeniem zgodzi się każdy onkolog. Choroby nowotworowe nie zawsze jednak dają jednoznaczne objawy lub są one trudne do dostrzeżenia dla przeciętnej osoby. Bywa, iż całkiem przypadkiem specjalista z innej dziedziny zobaczy coś, co wzbudzi jego niepokój. O takich sygnałach opowiada dr n. med. Agnieszka Laskus, specjalista periodontologii i stomatologii ogólnej.

68-letnia Patricia Bolle, z Haslett w stanie Michigan, chce odświeżyć fryzurę. W trakcie wykonywania zabiegu fryzjerka zauważa na skórze jej głowy dziwną plamkę wielkości monety. Skóra w tym miejscu jest przesuszona i przypomina oparzenie. Patricia nie wiedziała o jej istnieniu, przecież nie widząc skóry na głowie, nie odczuwała nic niepokojącego. Co więcej, kilka lat wcześniej wygrała walkę z rakiem, regularnie się badała. Zaalarmowana przez fryzjerkę udała się do lekarza, następnie wykonano u niej biopsję. Wynik? Zmiana nowotworowa. O jej historii pisały kilka lat temu światowe media.

Jest rok 2019. Amerykańska tenisistka Nicole Gibbs odwołuje udział w wielkoszlemowym Rolandzie Garrosie. Przyczyną jest zaplanowana operacja. Dentysta, podczas rutynowej kontroli, zauważył u niej zmianę w jamie ustnej i skierował do specjalisty. Badania wykazały nowotwór ślinianki. „Kobieta miała bardzo dużo szczęścia, a jej przypadek pokazuje, jak duże znaczenie mają wszelkie rutynowe badania i wizyty kontrolne. Bywa, iż specjalista zauważy coś, czego pacjent nie potrafi dostrzec sam” – mówi dr n. med. Agnieszka Laskus, specjalista periodontologii i stomatologii ogólnej oraz współzałożycielka Fundacji Dr Laskus, zajmującej się propagowaniem prozdrowotnych zachowań i edukacji w zakresie higieny jamy ustnej.

Nowotwory jamy ustnej – czy zawsze dają objawy?

Jak podaje pacjent.gov.pl, serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, nowotwory głowy i szyi diagnozuje się u około 11 tys. osób rocznie. Nowotwory z tej grupy występują najczęściej u osób po 45. roku życia. Mężczyźni chorują aż 5 razy częściej niż kobiety. Eksperci biją na alarm – liczba chorych wzrasta z roku na roku. W opublikowanym w 2022 roku raporcie „State of Mouth Cancer UK 2022” czytamy, iż „tylko w 2021 roku nowotwory jamy ustnej zdiagnozowano u 8 864 osób. To o 36% więcej niż przed 10 laty. W ciągu roku 3034 osoby zmarły z powodu tego nowotworu. Oznacza to wzrost liczby zgonów o 40% w ciągu ostatniej dekady i 20% w ciągu ostatnich 5 lat”.

W pierwszym stadium choroby szanse na wyleczenie wynoszą choćby 95%, dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie i wdrożenie leczenia. Co powinno zaniepokoić? „Takich objawów jest kilka. Wymienić należy wszelkie, niegojące się owrzodzenia w obrębie błony śluzowej jamy ustnej (na policzkach, wargach, dziąsłach, podniebieniu czy języku lub w gardle), ból i pieczenie, problemy z przełykaniem, wydzielaniem śliny, fonacją (przewlekła chrypka) niepokojące przebarwienia (zmiana koloru). To, co może także zobaczyć stomatolog w trakcie rutynowej kontroli to na przykład niegojące się owrzodzenia w jamie ustnej, zmiany rozrostowe (rozpulchnienia, wygórowania, guzowatość) powiększone węzły chłonne, zmieniony kształt i konsystencja struktur tkankowych np. dziąseł, czerwone lub białe naloty w jamie ustnej, zmiana koloru przebarwień” – wylicza dr Laskus. Zaalarmować powinna również jednostronna niedrożność nosa lub krwawy wyciek z nosa. Lekarz POZ skieruje nas do laryngologa na dalsze badania. jeżeli obawy się potwierdzą, zostaniemy skierowani do onkologa.

Nie tylko rak jamy ustnej – co jeszcze może zaniepokoić dentystę?

„W czasie wizyty stomatologicznej lekarz przez dłuższy czas ma okazję przyglądać się twarzy pacjenta. Zdarza nam się zauważać niepokojące zmiany na skórze twarzy czy wargach oraz w obrębie błony śluzowej jamy ustnej ( zmiana konsystencji, koloru , kształtu) W przypadku stałych pacjentów, których widujemy regularnie, zmiana może pojawić się między jedną a drugą wizytą. Sugestię, by bliżej przyjrzeć się zmianie, pacjent powinien potraktować priorytetowo” – podkreśla dr Laskus.

Ekspertka zwraca uwagę także na rolę wywiadu stomatologicznego, a nawet… zwykłej pogawędki z pacjentem. „Wiemy, iż wizyta u dentysty jest dla wielu osób niekomfortowa, dlatego robimy wiele, by pacjent poczuł się bezpiecznie. Rozmowa dużo daje, a czasem może… uratować życie. Ze zwykłego pytania o ogólne samopoczucie możemy się dowiedzieć, iż pacjent ma problemy ze strony układu pokarmowego, np. zaparcia i biegunki. Gdy pytam o dietę, by ocenić ją pod kątem ryzyka chorób jamy ustnej, może się okazać, iż pacjent unika niektórych produktów lub posiłków w określonej konsystencji z powodu np. dyskomfortu w żołądku czy jelitach, trudności z przełykaniem. To sygnały alarmowe, wymagające diagnostyki” – tłumaczy dr n. med. Agnieszka Laskus.

Ignorowanie niepokojących objawów nie zawsze jest intencjonalne. Pacjent, oglądając samego siebie codziennie przed lustrem, nie musi zauważać pewnych zmian – szczególnie, jeżeli choroba rozwija się powoli. Mamy tendencję do adaptacji do pewnych zmian. „Mnie może zaniepokoić zażółcenie skóry czy spojówek pacjenta, a objaw ten może wskazywać na problemy z wątrobą. Innym przykładem będzie znaczna utrata masy ciała. Szczególnie, jeżeli dotyczy pacjenta, którego leczę dłuższy czas, a który od ostatniej wizyty sporo schudł. W takich przypadkach dentysta powinien dopytać, czy pacjent stosował specjalną dietę, a jeżeli okaże się, iż nie, warto zasugerować wizytę u specjalisty i dalszą diagnostykę” – mówi ekspertka.

Jak uniknąć zachorowania na nowotwór głowy i szyi?

Jak podaje serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, „około 90 procent chorych na nowotwory głowy i szyi przyznaje w wywiadzie, iż pali tytoń, fajki lub cygara. Ryzyko raka gardła środkowego i krtani wzrasta dziesięciokrotnie w przypadku osób palących”. Do innych czynników ryzyka należy zaliczyć między innymi picie alkoholu, złą higienę jamy ustnej oraz zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV.

Więcej informacji na temat zdrowych zębów znaleźć można na stronie https://drlaskus.com/

Raport Fundacji Dr Laskus – Badanie typu Omnibus, zostało zrealizowane 6-12 maja 2021 roku na 1005 osobowej losowej próbie reprezentatywnej dla ogółu ludności Polski w wieku 15-70 i więcej lat. Badanie zostało zrealizowane przez Kantar Public.

***

Fundacja Dr Laskus została założona w 2012 roku. Pomysłodawcami i fundatorami są dr n. med. Agnieszka Laskus, specjalista periodontologii, stomatologii ogólnej z tytułem naukowym M.Sc. z implantologii oraz Jacek Nitecki – doświadczony międzynarodowy menadżer i twórca wielu organizacji. Misją Fundacji Dr Laskus jest promocja i ochrona zdrowia jamy ustnej. Misja ta jest realizowana poprzez cykliczne projekty edukacji społeczeństwa w tym obszarze.

Agencja Pełka i Partnerzy