Lek przeciwcukrzycowy – metformina – może zmniejszać ból związany z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego (OA) u pacjentów z nadwagą lub otyłością – wynika z najnowszych badań.
Wyniki randomizowanego badania kontrolowanego placebo zostały przedstawione na dorocznym spotkaniu Światowego Kongresu Choroby Zwyrodnieniowej stawów (OARSI).
W badaniu z podwójnie ślepą próbą, które zostało jednocześnie opublikowane 24 kwietnia 2025 r. w „JAMA”, wzięło udział 107 pacjentów z objawową radiologiczną chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego i wskaźnikiem masy ciała >25, którzy zostali losowo przydzieleni do otrzymywania metforminy w dawce 2000 mg/dobę lub placebo przez 6 miesięcy.
Leczenie to wiązało się ze średnią zmianą wizualnej skali analogowej dla bólu wynoszącą –31,3 mm w grupie leczonej w porównaniu z –18,9 mm w grupie placebo po 6 miesiącach, co stanowiło istotną skorygowaną różnicę między grupami wynoszącą −11,4 mm (P = 0,01).
Chociaż nie udało się osiągnąć minimalnej klinicznie istotnej różnicy wynoszącej 15 mm, dr Flavia Cicuttini, reumatolog z Alfred Hospital i Monash University w Melbourne w Australii, wskazała na wielkość efektu metforminy wynoszącą 0,43 jako umiarkowaną.
Korzystanie działanie metforminy w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego
Badanie wykazało również znaczące różnice na korzyść metforminy w drugorzędowych wynikach poprawy wyników wskaźnika zapalenia stawów Western Ontario i McMaster Universities w zakresie bólu (–113,9 w przypadku metforminy w porównaniu z –68,2 w przypadku placebo), sztywności (–56,9 w porównaniu z –26,7) i funkcji (–426,1 w porównaniu z –221,7). W analizach tych wykorzystano dane imputacyjne w celu rozwiązania problemu brakujących pierwszorzędowych i drugorzędowych punktów końcowych dla 18 proc. pacjentów w badaniu, którzy nie dostarczyli danych po 6 miesiącach.
Wcześniejszy przegląd systematyczny, którego dr Cicuttini była współautorem, znalazł spójne dowody przedkliniczne i kliniczne sugerujące, iż metformina ma działanie chondroprotekcyjne, immunomodulujące i zmniejszające ból w chorobie zwyrodnieniowej stawu kolanowego.
– Metformina ma wiele różnych zastosowań lub korzyści na chrząstkę stawową, na stan zapalny o niskim stopniu nasilenia, na metabolizm – skomentowała dr Cicuttini w rozmowie z „Medscape Medical News”. Jak dodała, to, co jest również ważne w metforminie, to fakt, iż nie powoduje hipoglikemii.
Badania wykazały, iż w obu grupach nastąpiła pewna utrata masy ciała (średnia zmiana –1,8 kg w grupie metforminy i –1,2 kg w grupie placebo), ale dr Cicuttini zwróciła uwagę, iż wpływ na objawy choroby zwyrodnieniowej stawów był niezależny od utraty wagi. Wskazała, iż w niektórych pacjentów wystąpiły zdarzenia niepożądane, przy czym 15 proc. osób z grupy przyjmującej metforminę zgłosiło biegunkę w porównaniu z 8 proc. w grupie placebo, ale poziom przestrzegania zaleceń lekarskich był wysoki.
Na drodze do zrozumienia fenotypu choroby
Reumatolog dr Anita Wluka z Alfred Hospital i Monash University, współautorka badania, podkreśliła, iż „metformina spełnia wszystkie wymagania metaboliczne”.
Komentując wyniki, fizjoterapeutka dr Brooke Patterson z Uniwersytetu La Trobe w Melbourne w Australii zaznaczyła, iż istnieje wiele badań mających na celu znalezienie farmakoterapii, która mogłyby pomóc w chorobie zwyrodnieniowej stawów, jednak jest to trudne ze względu na specyfikę choroby.
– Wśród 50 uczestników, którzy otrzymują interwencję medyczną, są różne podgrupy, ale tylko niewielka część z nich może zareagować na daną terapię – powiedziała ekspertka.
