Nowe normy lipidogramu. Jak czytać lipidogram i co trzeba o nim wiedzieć?

Zdjęcie: INTERIA.PL


To jedno z najczęściej wykonywanych badań, tuż obok morfologii. Lipidogram, bo o nim mowa, przynajmniej raz w życiu widział na swoich wynikach chyba każdy z nas. Niektórzy będą zaskoczeni faktem obniżenia wartości referencyjnych dla oznaczeń w tym badaniu. Jeszcze niedawno "dobry cholesterol" mieścił się w granicach 250 mg/dl, a jak jest teraz? Jakie normy obowiązują przy oznaczaniu lipidogramu i dlaczego są istotne? Jak czytać wyniki lipidogramu? Wyjaśniamy. Czym są lipidy i dlaczego są nam niezbędne? Cholesterol i trójglicerydy to substancje niezbędne naszym organizmom. Razem wchodzą w skład lipidów: substancji, których głównymi funkcjami są budowa błon komórkowych, dostarczanie energii do organizmu oraz udział w przesyłaniu sygnałów, np. w układzie nerwowym. Cholesterol należy do grupy steroli. Jest organicznym związkiem chemicznym, którego pochodne wchodzą w skład błon komórkowych. Potocznie cholesterolem nazywamy cząstki pokrewnych substancji lipidowych - lipoprotein - krążące wraz z osoczem krwi. Z kolei trójglicerydy to wydajne źródło energii dla naszego organizmu. Inaczej nazywa się je triacyloglicerolami. Są to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych. One również krążą w naszych żyłach wraz z osoczem krwi. Wszystkie lipidy są dostarczane do naszych organizmów wraz z pożywieniem bądź syntezowane w wątrobie.Reklama Lipidy są nam niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, choć zyskały raczej złą sławę z powodu swojego powiązania z ryzykiem miażdżycy. Właśnie z tego powodu - ryzyka miażdżycy i innych chorób sercowo - naczyniowych - ważne jest kontrolowanie poziomu lipoprotein i trójglicerydów we krwi. Udowodniono bowiem, iż im wyższe stężenie cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, tym bardziej wzrasta ryzyko sercowo -naczyniowe, czyli prawdopodobieństwo zachorowania na choroby serca i krążenia. Badaniem, które pozwala się dowiedzieć, ile lipoprotein i trójglicerydów krąży w naszych żyłach, jest lipidogram. Czym jest lipidogram? Lipidogram to badanie, które ocenia ilość krążącego cholesterolu całkowitego, jego poszczególnych frakcji i trójglicerydów. W badaniu tym znajdziemy takie oznaczenia jak: TC - cholesterol całkowity,HDL - cholesterol o wysokiej gęstości, nazywany potocznie "dobrym",LDL - cholesterol o niskiej gęstości, potocznie "zły",cholesterol nie - HDL - suma wszystkich frakcji cholesterolu, które nie wchodzą w skład HDL,TG - trójglicerydy. W połowie 2024 roku Polskie Towarzystwo Diagnostyki Laboratoryjnej oraz Polskie Towarzystwo Lipidologiczne zmieniło wytyczne, dotyczące diagnozowania zaburzeń lipidowych i przestały obowiązywać dotychczasowe wartości referencyjne cholesterolu i TG. Nowe wytyczne lipidogramu w tej chwili obowiązujące zakresy norm przedstawiają się następująco: cholesterol całkowity - 45 mg/dl (> 1,2 mmol/l); mężczyźni > 40 mg/dl (> 1 mmol/l)LDL - w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego: ekstremalne < 40 mg/dl (< 1 mmol/l);bardzo duże < 55 mg/dl (< 1,4 mmol/l);duże < 70 mg/dl (< 1,8 mmol/l);umiarkowane < 100 mg/dl (< 2,6 mmol/l);małe < 115 mg/dl (< 3 mmol/l) cholesterol nie-HDL - w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego: ekstremalne < 70 mg/dl (< 1,8 mmol/l);bardzo duże < 85 mg/dl (< 2,2 mmol/l);duże < 100 mg/dl (< 2,6 mmol/l);umiarkowane < 130 mg/dl (< 3,4 mmol/l). trójglicerydy - na czczo < 100 mg/dl (< 1,1 mmol/l); nie na czczo < 125 mg/dl (1,4 mmol/l). Dotychczasowe zakresy norm wynosiły dla cholesterolu całkowitego < 250 mg/dl, dla trójglicerydów z kolei < 150 mg/dl. Dlaczego w ogóle zmieniły się zakresy wartości referencyjnych? Oceniono, iż dla utrzymania się w najniższym możliwym ryzyku sercowo - naczyniowym, należy obniżyć normy cholesterolu, ale również trójglicerydów, w stosunku do norm, które obowiązywały jeszcze niedawno. Takie wartości graniczne pochodzą z analizy przypadków klinicznych, w oparciu o najnowszą wiedzę medyczną, bazującą na dowodach (evidence based medicine). Ostateczna norma jest ustalana w oparciu o wiele wskaźników, m. in. rozpiętość pomiarów u osób zdrowych czy zachorowalność i zgon z powodu chorób naczyniowo - sercowych u osób z grupy wysokich wartości cholesterolu i trójglicerydów. Jak czytać wyniki lipidogramu? Do każdego wyniku badania lipidogramu dołączony jest opis, z którego dowiemy się ile powinny wynosić wartości docelowe lub zakresy norm dla danego parametru. Tym, co powinno nas najbardziej interesować, jest wartość cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, gdyż to m. in. od nich zależy nasze ryzyko sercowo naczyniowe (poza tym, w grę wchodzi jeszcze: ciśnienie skurczowe krwi, wiek, płeć i palenie tytoniu). Np. jeżeli wartość cholesterolu całkowitego wynosi 200 mg/dl czy 11.1 mmol/l oznacza to, iż jest ona za wysoka i należy podjąć działania, prowadzące do obniżenia tej wartości (dieta, ruch, leki). Podobnie jeżeli chodzi o trójglicerydy: wartość badana nie powinna przekroczyć 100 mg/dl lub w innych jednostkach 1.1 mmol/l. Następnie przyglądamy się wartościom LDL i nie - HDL: to wszystkie cząsteczki "złego cholesterolu", czyli takiego, który sprzyja ryzyku miażdżycy i chorób sercowo naczyniowych. Tu, w zależności od tego, do jakiej grupy ryzyka należymy, czytamy wynik w odniesieniu do danej grupy. Lekarz powinien pomóc nam oszacować, w której grupie ryzyka się znajdujemy. Na koniec spoglądamy na HDL, czyli dobry cholesterol, którego powinniśmy mieć >45 lub >40 mg/dl, w zależności od płci. W kompletnej ocenie lipidogramu powinien nam towarzyszyć lekarz, który oszacuje nasze ryzyko sercowo - naczyniowe i powie, jakie podjąć działania, aby je obniżyć lub zachować na dobrym poziomie. Kto szczególnie powinien regularnie badać lipidogram? Oznaczenie lipidogramu powinno być wykonywane raz do roku (dla ogólnej populacji) lub częściej, zgodnie ze wskazaniami lekarza, w następujących grupach: osoby z grup wysokiego ryzyka sercowo - naczyniowego,osoby z nadwagą/ otyłością,osoby z chorobami przewlekłymi, zwłaszcza wpływającymi na poziom lipidów w organizmie,osoby z wysokim ciśnieniem,palacze,osoby z dziedzicznymi zaburzeniami w metabolizmie lipidów. Źródła: https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogramDembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002. CZYTAJ TAKŻE:Wskazują, iż powinniśmy ograniczyć spożycie masła. Podali powody