Osoby z późnym chronotypem mogą być narażone na zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 (T2D), poza ryzykiem wynikającym z niezdrowego stylu życia – sugerują badania przedstawione na dorocznym spotkaniu Europejskiego Towarzystwa Badań nad Cukrzycą (EASD).
W badaniu nocne marki były prawie o 50 proc. bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 niż osoby, które wcześniej kładły się spać.
– Skala tego ryzyka była większa, niż się spodziewałem, chociaż mogło dojść do pewnego zamieszania – przyznał dr Jeroen van der Velde z Leiden University Medical Center w Lejdzie w Holandii, który przedstawił badanie. – Późny chronotyp był wcześniej kojarzony z niezdrowym stylem życia i nadwagą lub otyłością, a następnie chorobami kardiometabolicznymi – powiedział w rozmowie z „Medscape Medical News”, dodając, iż choć obecne badanie wykazało, iż osoby z późnym chronotypem rzeczywiście miały większe talie i więcej trzewnej tkanki tłuszczowej, w ocenie badaczy, „styl życia nie może w pełni wyjaśnić związku między późnym chronotypem a zaburzeniami metabolicznymi”.
Naukowiec zauważył, iż w wcześniejszych badaniach, w których zaobserwowano, iż późny chronotyp jest związany z nadwagą lub otyłością, koncentrowano się głównie na wskaźniku masy ciała. Jednak samo BMI nie dostarcza dokładnych informacji na temat rozmieszczenia tłuszczu w organizmie. Osoby z podobnym wskaźnikiem mogą mieć różny rozkład tkanki tłuszczowej, co może być bardziej istotne niż BMI dla ryzyka metabolicznego.
Związek między chronotypem a BMI
Naukowcy zbadali powiązania między chronotypem a BMI, obwodem talii, tłuszczem trzewnym, tłuszczem wątrobowym i ryzykiem cukrzycy typu 2 w populacji w średnim wieku z badania Holenderskiej Epidemiologii Otyłości. Wśród 5026 uczestników średni wiek wynosił 56 lat, 54 proc. stanowiły kobiety, a średnie BMI wynosiło 30.
Korzystając z danych z badania, badacze obliczyli punkt środkowy snu (MPS) i podzielili uczestników na trzy chronotypy: Wczesny MPS <2,30 (20 proc. uczestników); średnio zaawansowany MPS 2,30–4,00 (kategoria referencyjna; 60 proc. uczestników); i późne MPS ≥4,00 (20 proc. uczestników). BMI i obwód talii mierzono u wszystkich uczestników, a tłuszcz trzewny i tłuszcz wątrobowy mierzono u 1576 uczestników dzięki skanów MRI i spektroskopii MR.
Podczas mediany okresu obserwacji wynoszącej 6,6 roku u 225 uczestników zdiagnozowano cukrzycę typu 2. Po dostosowaniu do wieku, płci, wykształcenia, aktywności fizycznej, palenia tytoniu, spożycia alkoholu, jakości diety, jakości i czasu trwania snu oraz całkowitej tkanki tłuszczowej uczestnicy z późnym chronotypem mieli o 46 proc. zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2.
Co więcej, osoby z późnym chronotypem miały o 0,7 cm wyższe BMI, o 1,9 cm większy obwód talii, o 7 cm2 więcej tłuszczu trzewnego i o 14 proc. więcej tłuszczu wątrobowego.
Zegar biologiczny nie jest zsynchronizowany?
Zdaniem naukowców późny chronotyp wiązał się ze zwiększonym ektopowym poziomem tkanki tłuszczowej i zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2 niezależnie od czynników stylu życia i jest pojawiającym się czynnikiem ryzyka chorób metabolicznych.
– Prawdopodobnym wyjaśnieniem jest to, iż rytm okołodobowy lub zegar biologiczny w późnych chronotypach nie jest zsynchronizowany z harmonogramem pracy i życia społecznego przestrzeganym przez społeczeństwo – zasugerował dr van der Velde. Jego zdaniem, może to prowadzić do nieprawidłowego ustawienia okołodobowego, co, jak wiemy, może prowadzić do zaburzeń metabolicznych i ostatecznie do cukrzycy typu 2.
Pytanie, czy próba dostosowania chronotypu we wcześniejszym okresie życia może mieć wpływ na ryzyko?
– Chronotyp, mierzony dzięki punktu środkowego snu, bardzo się zmienia w ciągu pierwszych 30 lat życia. Potem wydaje się, iż sytuacja się stabilizuje. Przypuszczam, iż jeżeli dostosujesz pośredni lub wczesny chronotyp w wieku około 30 lat, pomoże to utrzymać wcześniejszy chronotyp w późniejszym życiu, chociaż nie możemy odpowiedzieć na to pytanie w naszym badaniu. Niemniej jednak, jeżeli chodzi o ryzyko cukrzycy typu 2, chronotyp jest prawdopodobnie tylko częścią układanki – zauważył ekspert.
– Osoby z późnym chronotypem zwykle jedzą późnym wieczorem, co również wiąże się z niekorzystnymi skutkami metabolicznymi. Na tym etapie nie wiemy, czy jeżeli dana osoba zmieni swój chronotyp, to doprowadzi to również do poprawy metabolicznej. Potrzebne są dalsze badania, zanim będziemy mogli sformułować zalecenia dotyczące chronotypu i czasu innych zachowań związanych ze stylem życia – wskazał naukowiec.
Zauważył również, iż „późny sen może być związany z nocnymi napadami, które mogą powodować przyrost masy ciała i ostatecznie otyłość, co dodatkowo zwiększa ryzyko cukrzycy”.
Przeczytaj także: „W jaki sposób żywność pochodzenia roślinnego zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2?”
