Niska samoocena to złożone zjawisko psychologiczne, które wykracza daleko poza chwilowe wahania nastroju czy poczucie niepewności. To trwałe przekonanie o swojej niskiej wartości, które wpływa na wszystkie aspekty życia: relacje, rozwój zawodowy i osobiste szczęście. Jak pomóc osobie z niską samooceną? Zrozumienie przyczyn i objawów pozwala nie tylko lepiej sobie radzić z tym wyzwaniem, ale także krok po kroku wprowadzać trwałe zmiany w codziennym życiu. W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać objawy niskiej samooceny i jak dotrzeć do jej źródeł. Niezależnie od tego, czy szukasz pomocy dla siebie, czy dla bliskiej Ci osoby, ten tekst dostarczy cennych wskazówek.
Co to znaczy, iż ktoś ma niską samoocenę?
Niska samoocena to długotrwałe, wewnętrzne przekonanie o niskiej wartości. Warto zdawać sobie sprawę, iż nie jest to w żadnym wypadku wyłącznie chwilowa reakcja na stresujące sytuacje. Nie jest to nieśmiałość, czy skromność. Nie jest to też perfekcjonizm. Z psychologicznego punktu widzenia, niska samoocena u dzieci i dorosłych oznacza utrwalone negatywne przekonania na temat własnej wartości i kompetencji. Bardzo niska samoocena to postrzeganie siebie w sposób krytyczny, często nieadekwatny do rzeczywistości. Skutkuje to najczęściej poczuciem niższości i niepewnością w kontaktach z innymi. Takie osoby często przypisują swoje sukcesy przypadkowi, a porażki traktują jako potwierdzenie własnej niewystarczalności. W relacjach międzyludzkich mogą być nadmiernie uległe lub wycofane, obawiając się krytyki lub odrzucenia. Źródeł niskiej samooceny często można szukać w doświadczeniach z dzieciństwa, takich jak nadmierna krytyka lub brak wsparcia emocjonalnego. Wszystko to kształtuje schematy myślowe towarzyszące danej osobie w dorosłym życiu.
Sprawdź nasz poradnik: wewnętrzny krytyk – jak sobie z nim radzić?
Niska samoocena – objawy
Jak zachowuje się osoba o niskiej samoocenie? Przede wszystkim często myśli o sobie w sposób negatywny, skupiając się na swoich słabościach, błędach i wszelkich, choćby drobnych niedociągnięciach. Może przyjmować wewnętrzny dialog, w którym nieustannie krytykuje swoje działania, wygląd czy kompetencje. Osoby z niską samooceną często poszukują zewnętrznej aprobaty, aby potwierdzić swoją wartość. Ich poczucie wartości może być uzależnione od opinii innych ludzi, dlatego robią wszystko, aby zyskać akceptację otoczenia. Mogą też być nadmiernie uległe, próbując unikać konfliktów. Z powodu strachu przed niepowodzeniem pojawia się też często unikanie angażowania się w sytuacje, które wymagają odwagi czy inicjatywy. Niejednokrotnie pojawia się też rezygnacja z ciekawych możliwości zawodowych, edukacyjnych lub społecznych i w takim wypadku nie jest to bynajmniej syndrom oszusta. To, co jeszcze warto zaliczyć do objawów niskiej samooceny to porównywanie się do innych na swoją niekorzyść. Pojawia się tendencja do idealizowania innych osób, a jednocześnie umniejszanie własnych osiągnięć.
Niska samoocena a związek
Niestety często przez niską samoocenę mogą cierpieć relacje z innymi ludźmi. Osoba o niskiej samoocenie może być zbyt uległa w związku lub przyjaźni, obawiając się, iż wyrażenie własnych potrzeb i granic doprowadzi do konfliktu lub odrzucenia. Z drugiej strony, może również izolować się społecznie, unikając bliskich relacji, aby nie być narażoną na ocenę. Często też pojawia się obawa, iż partner może odejść, znaleźć kogoś „lepszego” lub zdradzić. Tego typu niepewność rodzi nadmierną kontrolę, zazdrość i lęk przed opuszczeniem.
Zobacz także sposoby na to, aby podnieść poczucie własnej wartości.
Co zrobić, gdy mam niską samoocenę?
Jak pomóc osobie z niską samooceną? Zwykle najskuteczniejszym sposobem na pomoc osobie z niską samooceną jest terapia. Podczas jej trwania możliwe będzie odnalezienie odpowiedzi na pytanie „dlaczego mam niską samoocenę?”, które bardzo często rozpoczyna proces pracy nad sobą i zdobywania większej samoświadomości. Dla wielu osób niezwykle pomocne mogą okazać się warsztaty rozwoju osobistego. Praca nad tym problemem nie ogranicza się tylko do dorosłych – niska samoocena u dziecka również wymaga wsparcia. W takich przypadkach ważne jest, aby rodzice lub opiekunowie zadbali o budowanie poczucia wartości poprzez regularne pochwały, okazywanie miłości oraz zapewnienie dziecku bezpiecznego środowiska do rozwoju. W pracy nad sobą warto zacząć od drobnych kroków, takich jak wyznaczanie realistycznych celów oraz dążenie do zwiększenia samoakceptacji pod okiem doświadczonego psychologa.
Polecamy też popularny wpis na blogu SUPER-ego: jak zwiększyć pewność siebie?
