Autorzy raportu „Ewaluacja programu szczepień przeciwko COVID-19. Perspektywa oceny technologii” – prof. Michał Wiśniewski, dr Ewa Kawiak-Jawor, Joanna Stankowska, Andrzej Meler i Marcin Bartnicki – twierdzą, iż 91 proc. badanych raczej dobrze lub bardzo dobrze oceniło Narodowy Program Szczepień. Uznano, iż najmocniejszą jego stroną było wdrożenie rozwiązań teleinformatycznych, głównie związanych z rejestracją szczepień i logistyką.
Najsłabszym elementem programu był brak decyzji o wprowadzeniu certyfikatów covidowych, co mogłoby zwiększyć odsetek szczepień. Certyfikaty te przyjęła większość państw Unii Europejskiej. Końcowy efekt tych szczepień nie był zadowalający, do czego przyczyniły się też sceptycyzm szczepionkowy i ruchy antyszczepionkowe.
W raporcie zwraca się uwagę, iż wykonano w naszym kraju ponad 55 mln szczepień, które zrealizowano w 8800 punktów szczepień. Odsetek wyszczepienia naszego społeczeństwa nie przekroczył 60 proc., podczas gdy w Unii Europejskiej zaszczepiono przeciwko COVID-19 średnio 73 proc. ludności. Jedynie 33 proc. Polaków przyjęło dawkę przypominającą (w UE – 54 proc.).
Kampanię promującą szczepienia przeciwko COVID-19 dobrze lub bardzo dobrze oceniło 64 proc. respondentów. Zwrócono jednak uwagę, iż słabo wypadła kampania promująca szczepienia wśród dzieci i młodzieży, która prawie nie była widoczna. Nie wykorzystano w pełni opinii ekspertów i lekarzy, w tym lekarzy rodzinnych. Osoby wykonujące szczepienia były sfrustrowane zbyt małym zainteresowaniem szczepieniami, które było duże jedynie w pierwszych połowie 2021 r., zaraz po wprowadzeniu szczepionek przeciwko COVID-19. Zabrakło działań lokalnych promujących szczepienia, angażujące miejscowych liderów opinii.
Negatywną rolę odegrały ruchy antyszczepionkowe, zniechęcające do szczepień przeciwko COVID-19 i innych szczepień, w tym również szczepień dzieci. Autorzy raportu uważają, iż nasiliły się one w drugiej połowie 2021 r., gdy jednocześnie osłabła aktywność programu „Szczepimy się”, odpowiedzialnego też za walkę z dezinformacją na temat szczepień.
Jeśli chodzi o wprowadzenie obostrzeń w odniesieniu do osób niezaszczepionych – opinie badanych były podzielone. Za takim rozwiązaniem opowiedziało się 51 proc. respondentów, a 55 proc. akceptowało możliwość sprawdzania przez pracodawców statusu zaszczepienia się pracowników.
Autorzy raportu uważają, iż w przyszłości zwiększy się złożoność systemu szczepień, związana z wprowadzeniem nowych szczepionek przeciwko COVID-19 (np. donosowych) oraz kolejnych dawek przypominających (obecnie zalecana jest czwarta dawka, czyli druga przypominająca). Należy liczyć się z tym, iż będzie nasilać się różnica między najlepiej i najgorzej wyszczepionymi regionami Polski. Będzie dochodzić do reinfekcji COVID-19 (nawracających zakażeń), co utrudni przekonywanie do zasadności doszczepienia się, co też już jest widoczne.
Zainteresowanie szczepieniami przeciwko wirusowi SARS-CoV-2 będzie zatem się zmniejszać, a jednocześnie będą się aktywizować ruchy antyszczepionkowe – ostrzegają autorzy raportu. Proponują, by zwiększyć rolę zakładów pracy w promowaniu szczepień, przez cały czas aktywnie prezentować opinie ekspertów i włączyć w promocję szczepień lekarzy rodzinnych.
– Należy lepiej rozpropagować możliwość korzystania z Funduszu Kompensacyjnego w razie wystąpienia poważnych odczynów poszczepiennych. Informowanie o tym mogłoby być kluczowym elementem kampanii proszczepiennej – zaznaczają autorzy raportu.
Łukasiewicz ORGMASZ jest jednym z instytutów Sieci Badawczej Łukasiewicz. Raport zrealizowano w ramach projektu „Ewaluacja programu szczepień przeciwko COVID-19. Perspektywa oceny technologii”. Powstał on prawie dwa lata po rozpoczęciu tych szczepień w Polsce pod koniec grudnia 2020 r. w szpitalu MSWiA w Warszawie. Wykorzystano w nim sondaż przeprowadzony na reprezentatywnej grupie 1143 Polaków.
