Dlaczego potrzebujemy magnezu?
W ludzkim organizmie magnez pełni rolę makroelementu, czyli pierwiastka, którego dzienne zapotrzebowanie przekracza 100 mg. Jego największy rezerwuar to kości (1/2 całego magnezu), kolejny stanowią mięśnie szkieletowe, a pozostała część znajduje się w całym organizmie, ze szczególnym uwzględnieniem narządów o wysokiej aktywności metabolicznej i układu nerwowego.
Wśród rozlicznych funkcji, jakie pełni magnez, kilka zasługuje na szczególną uwagę.
Magnez w reakcjach enzymatycznych
Magnez uczestniczy w ponad 800 reakcjach enzymatycznych ustroju, z czego w ponad 600 jako kofaktor i w ponad 200 jako aktywator enzymów. Jest aktywatorem m.in. enzymów szlaku glikolizy - najważniejszego dla nas szlaku pozyskiwania energii, a także enzymów syntezy kwasów nukleinowych (np. DNA).Reklama
Magnez a układ krążenia
Magnez stabilizuje fibrynogen i płytki krwi biorące udział w procesie krzepnięcia. Jego niedobór przyczynia się do powstawania nadciśnienia tętniczego, rozregulowania kurczliwości tętnic wieńcowych, rozwoju miażdżycy i zmian w układzie krążenia.
Magnez a mięśnie
Magnez uczestniczy w procesie skurczu mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego. Jego mechanizm jest antagonistyczny (przeciwstawny) do działania wapnia. Przez wywoływanie rozkurczu włókien mięśniowych może służyć jako lek z wyboru w leczeniu stanu przedrzucawkowego. Magnez ma wpływ na pobudliwość nerwowo-mięśniową i promuje rozkurcz włókien mięśniowych.
Magnez a nerki
Odpowiednia ilość magnezu zapewnia działanie antylitogenne, czyli zapobiegające powstawaniu kamieni nerkowych.
Magnez a metabolizm
Istnieją przypuszczenia, iż niedobór magnezu sprzyja powstawaniu cukrzycy typu 2. Ponadto magnez wpływa na gospodarkę wapniową (regulując "w dół" syntezę i wydzielanie parathormonu), poziom witaminy D3 i poziom potasu (poprawia jego wchłanianie).
Magnez a psychika
Wykazano pozytywny wpływ magnezu na objawy depresji.
Prawidłowy poziom magnezu we krwi
Badania poziomu magnezu powinny odbywać się na czczo. Do badań pobiera się krew żylną, a zawartość magnezu oznacza się w surowicy. Prawidłowy zakres referencyjny magnezu u dorosłego to 0,65-1,2 mmol/l. Poniżej dolnej granicy mamy do czynienia z hipomagnezemią, powyżej górnej - z hipermagnezemią. Dzienne zapotrzebowanie dorosłego na magnez to 320-420 mg. Czasem dawkowanie to może wymagać korekty, np. w niektórych chorobach, u zawodowych sportowców, u osób otyłych lub z cukrzycą czy nadużywających alkoholu.
Hipomagnezemia - objawy niskiego poziomu magnezu
Częściej z dwóch stanów zaburzonej ilości magnezu występuje hipomagnezemia. W swojej łagodnej postaci często pozostaje niezauważona. Może dochodzić do niej z wielu przyczyn, m.in. z powodu:
niedostatecznej podaży magnezu z pożywieniem,zwiększonej utraty przez nerki lub przewód pokarmowy,upośledzonego wchłaniania pierwiastka,zwiększonego napływu magnezu z surowicy do komórek,odkładania się nadmiaru magnezu w tkankach.
Ostatnie dwie przyczyny sugerują, iż możemy mieć do czynienia z hipomagnezemią (niskim poziomem magnezu w surowicy krwi) pomimo nadwyżek magnezu w innym miejscu w organizmie.
Główne objawy niedoboru magnezu to:
zaburzenia kurczliwości mięśni szkieletowych,zaburzenia rytmu serca,kurcze i drżenia (jak w tężyczce),zaburzenia czucia (parestezje),kamica nerkowa,nocne poty,uczucie duszności,męczliwość, brak energii i znużenie,upośledzenie wchłaniania potasu i hipokaliemia,zaburzenia gospodarki wapniowej, a w konsekwencji - ilości witaminy D3.
Hipermagnezemia - przyczyny i objawy nadmiaru magnezu
Przyczyny hipermagnezemii są dokładnym odbiciem przyczyn hipomagnezemii. Do nadmiaru magnezu w surowicy dochodzi z powodu:
nadmiernej podaży magnezu,nadmiernego wchłaniania w jelitach,upośledzonego wydalania,nadmiernego uwalniania magnezu do krwi z komórek.
Objawy hipermagnezemii są zwykle poważniejsze niż hipomagnezemii, a należą do nich:
porażenie mięśni gładkich - zatrzymanie perystaltyki, zaparcia, zatrzymanie moczu,hipotensja (za niskie ciśnienie krwi),osłabienie siły mięśniowej, szczególnie mięśni oddechowych,zaburzenia kurczliwości mięśni szkieletowych,blok serca i zatrzymanie krążenia.
Hipomagnezemia i hipermagnezemia - jak leczyć?
Z powodu różnorodnych przyczyn zarówno jednego, jak i drugiego zaburzenia, nie warto stawiać na suplementację/leczenie magnezem na własną rękę. Często bagatelizujmy objawy, próbując "zaleczyć" je dostępnymi bez recepty suplementami magnezu lub szukamy sposobów, jak poradzić sobie bez lekarza. Drogi te nie są adekwatne z kilku powodów.
Po pierwsze: inaczej będziemy leczyć prosty niedobór/nadmiar wynikający np. z podaży magnezu, inaczej - złożone zaburzenia, na których obraz kliniczny i przyczynę nakładają się zaburzenia gospodarki magnezowej. Po drugie: zwykle sami nie dojdziemy do tego, czy niedoborowi/nadmiarowi magnezu towarzyszą inne schorzenia, np. hipokaliemia, zaburzenia pracy nerek, uszkodzenie jelit itp. Po trzecie, inaczej będziemy leczyć osoby ogólnie uznawane za zdrowe, a inaczej chore na różne schorzenia, np. cukrzycę, otyłość czy chorobę alkoholową. Po czwarte, najważniejsze znaczenie w uzupełnianiu niedoborów magnezu ma forma i przyswajalność magnezu, nie zawsze wystarczy nam porada farmaceuty i wiedza na temat dawki i przyswajalności. Wreszcie, po piąte, leczenie zaburzeń gospodarki magnezowej powinno być uzupełnione dodatkowym leczeniem, np. w przypadku towarzyszącej hipokalcemii i hipokaliemi, przy niedoborze witaminy D, w depresji itd., a sami nie będziemy w stanie połączyć wszystkich "kropek" w tak szerokim zakresie tematów.
Co stanowi lepszy wybór - leki czy suplementy? Lepiej stawiać na leki, czyli OTC, zamiast suplementów. Leki mają udowodniony i potwierdzony skład oraz przyswajalność. Leki z magnezem są na rynku w niewielkiej liczbie, zwykle występują w połączeniu z potasem (jednoczesne leczenie/zapobieganie niedoborowi potasu) lub z witaminą B6, poprawiającą wchłanianie magnezu.
Magnez - szybkie fakty i mity
Czy kawa "wypłukuje" magnez?
Tak - wypicie ok. 300 mg kofeiny powoduje usunięcie z krwiobiegu ok. 4 mg magnezu.
Jaki magnez pomaga na skurcze łydek?
W świetle najnowszych badań - żaden. Sprawa jest zbyt skomplikowana, aby zadziałał sam pierwiastek.
Czy magnez pomaga na drżenie powiek?
Może, niekoniecznie musi. Na początek - warto spróbować.
Jaki suplement z magnezem najlepiej stosować?
Nie stosować suplementów, a lek.
Czy niedobór magnezu to coś poważnego?
U większości ludzi nie. Dopiero głębokie niedobory powodują zagrażające zdrowiu objawy.
Czy powinno się przyjmować magnez na co dzień?
Zwykle dieta pokrywa zapotrzebowanie dzienne, jednakże w cięższych okresach w życiu (np. zaostrzenie depresji, leczonej u psychiatry, duża ilość stresu) warto dorzucić do codziennej diety tabletki z dobrze przyswajalną formą magnezu.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/176012,hipomagnezemia.
Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
