Poczucie własnej wartości
Adekwatne poczucie własnej wartości jest fundamentem zdrowego życia. Wspiera realizację naszych celów. Często jest więc przedmiotem sesji coachingowych.
W pierwszej kolejności warto odpowiedzieć na pytanie: „Czym jest poczucie własnej wartości?”. To sposób, w jaki postrzegamy siebie, swoje możliwości i kompetencje. To jednocześnie dawanie sobie (albo nie) prawa do bycia szanowanym. Ma przełożenie na nasze wybory, decyzje i sposób, w jaki reagujemy na wyzwania.
Co wpływa na obniżenie samooceny
Obniżone poczucie własnej wartości może mieć wiele przyczyn. Często sięgają one dzieciństwa. Składają się na to m.in. takie czynniki jak:
- częsta krytyka ze strony rodziców, nauczycieli czy innych osób, które uważaliśmy za autorytet
- brak akceptacji
- wygórowane wymagania
- brak wsparcia emocjonalnego.
Te czynniki mogą prowadzić do powstania negatywnego obrazu siebie. Do tego dochodzą doświadczenia z dorosłego życia, takie jak:
- niepowodzenia
- porażki
- brak docenienia w pracy i/lub w relacjach osobistych.
Media społecznościowe również odgrywają dużą rolę, promując nieosiągalne standardy sukcesu i wyglądu, co wzmacnia uczucie niedoskonałości. (np. Według badań WHO, 61% polskich piętnastolatek uważa się za osoby z nadwagą, mimo iż niemal połowa z nich ma wagę w normie, źródło). Wszystko to sprawia, iż wiele osób nie docenia swoich osiągnięć i nie dostrzega własnej wartości albo je marginalizuje.
Jak odbudować poczucie własnej wartości
Pierwszym i najważniejszym krokiem jest poznanie siebie. Właśnie świadomość siebie pozwala realistycznie spojrzeć na swoje możliwości i ograniczenia. A to z kolei jest podstawą stabilnego poczucia własnej wartości. Zapraszam do zrobienia ćwiczenia, które jest pomocne w jeszcze lepszym poznaniu siebie. Odpowiedz na pytania:
- Kim jestem?
- Co jest dla mnie ważne?
- Jakie są moje mocne strony i talenty?
- Co uważam za swoje słabości?
- Z jakimi własnymi niedociągnięciami chcę się zmierzyć?
- Jakie wartości kierują moim życiem?
Poproś znajomych, przyjaciół o feedback. To może być dla ciebie pomocne i rozwijające, bo dzięki temu odkryjesz jeszcze więcej na swój temat. Może się także okazać, iż inni odbierają ciebie lepie niż ty sama/sam.
Warto w tym miejscu podkreślić, iż adekwatne poczucie własnej wartości nie oznacza przekonania o swojej doskonałości. To przede wszystkim umiejętność akceptacji siebie w pełni. Chodzi tutaj o akceptację zarówno swoich mocnych stron, jak i słabości. Istotny jest także sposób, w jaki podchodzimy do popełnionych przez nas błędów. Warto traktować je jako elementu procesu rozwoju i nauki, a nie dowodu na własną niekompetencję.
Co jeszcze możesz dla siebie zrobić
Często nasze poczucie własnej wartości spada, gdy stawiamy sobie zbyt wygórowane oczekiwania. Kiedy poprzeczka jest ustawiona zbyt wysoko, szanse na jej przeskoczenie maleją, a to może frustrować. Z kolei wyznaczanie celów, które są ambitne, ale osiągalne, pozwala budować sukces krok po kroku i tym samym wzmacnia naszą wiarę we własne możliwości. Każde zrealizowane zadanie to dowód na naszą skuteczność.
Kolejnym ważnym elementem jest dostrzeganie i celebrowanie swoich sukcesów: zarówno tych dużych, jak i małych. jeżeli zaczniesz regularne podsumowywać swoje osiągnięcia, będziesz widzieć realne efekty swojej pracy, a to wzmacnia poczucie sprawczości. Jednocześnie na zadania, których nie zrealizowałeś w pełni, warto spojrzeć nie jak na porażki, ale lekcje, wyciągając z tego pożyteczne wskazówki na przyszłość.
Warto również zwrócić uwagę na swój dialog wewnętrzny. W sposób, w jaki mówisz do siebie? Czy jesteś dla siebie wspierający, czy raczej krytyczny? jeżeli to drugie, postaraj się zastępować negatywne komunikaty pozytywnymi. To będzie ciebie wspierać, uskrzydlać. Pomoże ci też spojrzeć na siebie z większą życzliwością.
Podczas sesji coachingowych
Adekwatne poczucie własnej wartości to nieustanny proces, który wymaga pracy i zaangażowania. Coach wspiera klienta w odkrywaniu jego potencjału i wykorzystaniu go do realizacji celów. Kiedy coachee ma zaniżone poczucie własnej wartości, nie wietrzy w siebie albo w swoje możliwości, potrzebna jest interwencja coachingowa. Coach może korzystać z różnych metod, by pomóc klientowi w odbudowie adekwatnej samooceny. To niektóre z nich:
- Praca z przekonaniami Coach może pracować z negatywnymi przekonaniami klienta, pomagając mu je zidentyfikować, zakwestionować i przekształcić w bardziej wspierające. Pomocnym narzędziem jest RTZ, które służy do identyfikacji przekonań. Ważne jest także przeformułowanie tych blokujących na takie, które będą wspierać klienta. Coach może zadać pytania: „Jakie przekonanie będzie ciebie bardziej wspierało?”. „Co by się zmieniło, gdybyś wierzył w coś pozytywnego na swój temat?”. Kolejnym krokiem jest wzmocnienie nowego przekonania np. poprzez częste przypominanie go sobie i praktyczne działania zgodne z nim.
- Model GROW i SMART do ustalania celów Jak już wspomiałam, nierealistyczne cele i zbyt wysoko postawiona poprzeczka mogą frustrować, a tym samym zaniżać samoocenę. Dlatego tak ważne jest w pracy nad celem, aby było on m.in. jasno określony, realny do osiągnięcia w konkretnym terminie. Dodatkowo coach może zaproponować klientowi, by on rozważył różne opcje i strategie działania, a także skupił się na alternatywnych krokach prowadzących do jego realizacji.
- Docenianie siebie i swoich sukcesów Można zaprosić klienta do prowadzenia „Dziennika sukcesów” i notowania w nim codziennie choćby drobnych osiągnięć. To ćwiczenie wzmacnia poczucie sprawczości. Klient odkrywa, jak bardzo jest skuteczny. Rośnie jego pewność siebie. Kolejnym ważnym elementem jest docenianie siebie i nagradzanie za osiągnięcia.
Na koniec warto podkreślić, iż adekwatne poczucie własnej wartości pozwala na pełne wykorzystanie swoich możliwości. Dzięki temu możemy podejmować odważne decyzje, realizować kolejne cele i budować satysfakcjonujące życie.
