Według raportu Mapy Ryzyka Polaków, czyli rankingu naszych najistotniejszych trosk i obaw, w TOP10 miejsce 3. zajmuje lęk przed zachorowaniem najbliższej osoby na ciężką chorobę, a miejsce 4. – strach przed nowotworem.
Niestety mimo tych obaw Polacy nie badają się. Jesteśmy za to mistrzami w podawaniu wymówek. Stąd hasło zainaugurowanej właśnie kampanii PZU poświęconej profilaktyce onkologicznej: "Nie gadaj, tylko się zbadaj!".
To proste hasło ma zachęcić do zrobienia badań profilaktycznych. Celem kampanii jest też zwiększanie świadomości społecznej w zakresie profilaktyki zdrowotnej, ale też oswojenie lęku związanego z wykonywaniem badań, szczególnie w kierunku chorób onkologicznych.
– Jako społeczeństwo chętnie rozmawiamy na tematy związane ze zdrowiem, ale badania profilaktyczne nie leżą w naszej naturze. Z łatwością spychamy je na koniec listy priorytetów. W większości przypadków blokerem jest strach, bo choć o chorobach nowotworowych wiele się słyszy i mówi, to wciąż dużo jest w tym temacie niepewności i znaków zapytania – mówi Marta Strzyżewska, dyrektor zarządzająca ds. marketingu i zaangażowań społecznych w PZU.
Jak dodaje, kampania ma "odczarować" onkologię i przypominać, iż wczesne wykrycie choroby daje większe szanse na wyleczenie.
Strach i mity
Raport MZ i NIZP jasno wskazuje, iż w dużej mierze problem niskiego uczestnictwa w badaniach przesiewowych w Polsce związany jest raczej z postawami i przekonaniami na temat badań oraz poziomem wiedzy na ich temat, a nie wydolnością systemu, czy brakiem dostępu do badań.
– Żyjemy w pospiechu, zabiegani i zestresowani. Często brakuje nam motywacji, czasu lub odwagi, aby wykonać badania profilaktyczne. Wciąż w przestrzeni publicznej za mało słyszymy o ludziach, którzy wygrali walkę z rakiem, a za często o tych, którzy ją przegrali. To buduje atmosferę strachu wokół onkologii, a przecież to dziedzina medycyny, która mimo wyzwań, jest pełna nadziei, gdzie każda historia leczenia jest opowieścią o sile, determinacji i drodze ku nowemu spojrzeniu na życie – mówi dr hab. Beata Jagielska, dyrektor Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie.
Jak dodaje, "ogromny postęp w terapii nowotworów oznacza w praktyce, iż bardzo wiele osób – choćby w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej – może żyć przez wiele lat. Trzeba tylko w porę wykryć chorobę i tu ważna jest profilaktyka. To tylko tyle i aż tyle".
"Lekarz mi nie zalecił"
Kluczową rolę w opiece zdrowotnej i profilaktyce pełnią lekarze rodzinni w POZ. Zlecając odpowiednie badania, mogą ocenić ogólny stan zdrowia i w razie potrzeby rozszerzyć diagnostykę. Mamy też dostęp do bezpłatnych programów profilaktycznych realizowanych przez NFZ, jak badania mammograficzne, cytologia, kolonoskopia.
Jednak korzysta z nich mniej niż co trzeci Polak.
Np. z bezpłatnej cytologii w tym roku skorzystało 11,36 proc. kobiet, a z bezpłatnej mammografii – 31,27 proc.
Badania MZ z 2017 r. i 2022 r. dotyczące postaw wobec zachowań zdrowotnych pokazało, iż kobiety, które nie korzystały z mammografii, tłumaczą to tym, iż lekarz im nie zalecił badania, czują się zdrowe, oceniają, iż są za młode lub brakuje im czasu.
Bilans zdrowia u lekarza
Aby zachęcić do rozmów z lekarzami profilaktyki PZU, w ramach kampanii, przekaże kilka tysięcy zaproszeń na Roczny Bilans Zdrowia, czyli stacjonarne konsultacje z lekarzem internistą, odbywające się w wybranych placówkach medycznych PZU Zdrowie.
W ramach konsultacji lekarze między innymi przeprowadzą wywiad chorobowy, badania fizykalne, ustalą czynniki ryzyka chorób cywilizacyjnych, a także przekażą zalecenia dotyczące zdrowego stylu życia. W razie potrzeby wystawią skierowania na dalsze badania. Aby skorzystać z bilansu, nie trzeba mieć aktywnego pakietu opieki medycznej w PZU Zdrowie.
Igor Radziewicz-Winnicki, lekarz oraz prezes zarządu PZU Zdrowie zwraca uwagę, iż profilaktyka, to nie tylko badania, ale też zdrowy styl życia i wykluczanie czynników ryzyka.
– Aż 95 proc. przypadków zachorowań jest związanych z czynnikami zewnętrznymi i stylem życia – przypomina. Dlatego to właśnie dzięki profilaktyce pierwotnej i wtórnej możemy uniknąć wielu przyczyn zgonów.
