Neuroróżnorodność bez maski – życie na skrzyżowaniu autyzmu, ADHD i poszukiwania tożsamości

„Nie jesteś zepsuty — jesteś neuroatypowy” – tym zdaniem Ellie Middleton, autorka książki Żyj bez maski! Nowe spojrzenie na ADHD, autyzm i neuroodmienność (Bestseller New York Timesa! 2025), podsumowuje doświadczenie, które zmieniło jej życie. Dopiero w wieku 24 lat otrzymała diagnozę, która pozwoliła jej zrozumieć siebie: autyzm i ADHD współwystępujące jednocześnie. To, co wcześniej było źródłem poczucia winy, „dziwności” czy wyobcowania, nagle nabrało sensu.

Autyzm i ADHD – dwa światy w jednym umyśle

Badania naukowe pokazują, iż współwystępowanie autyzmu i ADHD nie jest rzadkością. Jak podkreśla Middleton, to nie tylko „podwójna diagnoza” – to zupełnie inny sposób funkcjonowania, który ma własne wyzwania.

• Autyzm daje ogromną wrażliwość na szczegóły, potrzebę rutyny, intensywne przeżywanie bodźców.
• ADHD niesie ze sobą chaos myśli, nadmiar energii i trudności w koncentracji.

Połączenie tych dwóch światów jest niczym „jazda kolejką górską bez instrukcji obsługi” – pisze autorka. Z jednej strony hiperfokus i intensywna pasja, z drugiej – dezorganizacja, zapominanie, trudności z regulacją emocji.

Maskowanie – codzienna walka o „normalność”

Jednym z centralnych pojęć książki jest maskowanie – czyli ukrywanie swoich naturalnych reakcji, aby dopasować się do społecznych oczekiwań. Osoby autystyczne z ADHD często maskują się podwójnie: tłumią stymulacje, aby „nie rzucać się w oczy”, a jednocześnie próbują nadążyć za światem, który wymaga ciągłej koncentracji i produktywności.

Middleton podkreśla, iż życie w masce prowadzi do wypalenia (Burnout), kryzysów emocjonalnych i poczucia utraty tożsamości. Zdjęcie maski to akt odwagi, ale także ogromna ulga – pierwszy krok ku autentyczności.

Tożsamość płciowa a neuroodmienność

Jednym z wątków przewijających się w książce są historie osób, które – oprócz autyzmu i ADHD – zmagają się z pytaniami o tożsamość płciową.

Coraz więcej badań wskazuje, iż osoby neuroatypowe częściej kwestionują binarne normy płciowe. Statystyki mówią, iż wśród osób autystycznych odsetek osób transpłciowych i niebinarnych jest znacznie wyższy niż w populacji ogólnej.

W książce Middleton znajdziemy postacie, które opisują swoje doświadczenia:

• poczucie bycia „innym” nie kończyło się na neuroatypowości,
• trudności w akceptacji społecznych ról płciowych nakładały się na wyzwania związane z autyzmem i ADHD,
• a maskowanie obejmowało nie tylko zachowania społeczne, ale i własną tożsamość.

Jak pisze jedna z bohaterek, cytowana przez Middleton:

„Przez lata nie wiedziałam, czy nie pasuję, bo jestem autystyczna, czy dlatego, iż jestem niebinarna. W końcu zrozumiałam, iż to wszystko jest mną – i nie muszę już udawać.”

Recenzje książki – siła autentyczności i ograniczenia

Recenzenci podkreślają, iż siłą książki jest autentyczność – Middleton nie pisze jako zewnętrzny ekspert, ale jako osoba, która sama żyje z autyzmem i ADHD.

• „Ellie Middleton pisze z lekkością, ale też orzeźwiającą szczerością” – zauważają czytelnicy na portalu Lubimyczytać.
• Inni podkreślają, iż książka pomaga zrozumieć codzienność osób neuroatypowych, ale nie jest akademickim podręcznikiem. Brakuje w niej szerokiego odwołania do badań, co dla części odbiorców może być minusem.
• Dla osób, które dopiero odkrywają neuroróżnorodność – to idealny punkt wyjścia.

Dlaczego ta książka jest ważna?

Książka Middleton to nie tylko opowieść o neuroatypowości – to manifest odwagi.

• Odwagi bycia sobą, gdy społeczeństwo oczekuje maski.
• Odwagi w przyznaniu się do tego, iż można żyć na przecięciu różnych „inności”: autyzmu, ADHD, transpłciowości czy niebinarności.
• Odwagi, by powiedzieć światu: „Nie muszę się wpasowywać, aby zasługiwać na akceptację”.

Podsumowanie

Ellie Middleton w „Żyj bez maski!” oddaje głos tym, którzy przez lata byli niewidzialni – osobom autystycznym z ADHD, które jednocześnie mierzą się z pytaniami o własną tożsamość płciową. To książka, która nie daje gotowych rozwiązań, ale daje coś więcej: poczucie, iż nie jesteś sam.

To lektura, która powinna znaleźć się nie tylko na półce osób neuroatypowych, ale też nauczycieli, terapeutów i rodziców – bo zrozumienie zaczyna się od wysłuchania autentycznych historii.

#arkusz #ASD #Asperger #aspiepozytywni #AspieZaklinaczka #autyzm #czytanie #dostosowanie #edukacja #emocje #IPET #kolorowanie #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #mindfulness #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #pozytywnyprzekazwspektrum #premium #przedszkole #psycholog #relaksacja #rewalidacja #rozwój #scenariusz #sensoryka #SI #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia