Zarówno kreatywność, jak i wyobraźnia wpływają na proces nauki. Pierwsza z wymienionych cech daje człowiekowi możliwość wyboru wielu dróg i rozszerzenia horyzontów. Druga cecha tworzy wyobrażenia oraz pobudza do twórczego myślenia i działania. O ogromnym wpływie kreatywności i wyobraźni mogli się przekonać wychowankowie ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Bełchatowie, którzy brali udział w innowacyjnych lekcjach zrealizowanych w ramach projektu edukacji przyrodniczej pt. „Przyjaciele przyrody”.
Ważnym krokiem edukacji ekologicznej jest tworzenie możliwości odczuwania pozytywnych emocji podczas nawiązywania kontaktu z przyrodą. Pozwala to na stały, regularny i bezpośredni kontakt z omawianym środowiskiem. Korelacja umożliwiona jest przede wszystkim poprzez takie zmysły jak: wzrok, słuch, zapach, smak i dotyk.
Innowacja pedagogiczna „Przyjaciele przyrody” została zrealizowana w roku szkolnym 2022/2023. Uczestniczyło w niej 14 wychowanków należących do grup wychowawczych w SOSW w Bełchatowie. Po przeprowadzonym projekcie wyciągnięto następujące wnioski:
- wychowankowie w trakcie realizacji projektu edukacji przyrodniczej nabyli pozytywny stosunek do przyrody,
- wychowankowie wyrazili gotowość do ratowania środowiska przyrodniczego,
- wychowankowie chcą wprowadzać nawyki proekologiczne w codziennym życiu,
- wychowankowie wykazali szacunek wobec przyrody,
- wychowankowie zdobyli umiejętności współdziałania w grupie.
Cele projektu edukacji przyrodniczej pt. „Przyjaciele przyrody”
W trakcie realizacji innowacji podjęte zostały następujące cele:
- skłanianie do samodzielnego poznawania świata,
- kształtowanie zachowań ukierunkowanych na ochronę środowiska przyrodniczego,
- poznanie różnorodności świata roślin i środowisk ich życia.
Wszystkie założone cele zostały zrealizowane w taki sposób, aby pobudzić wyobraźnię dzieci, które miały możliwość w terenie obserwować zmiany w środowisku przyrodniczym, w tym zmieniające się pory roku. Uczniowie zbierali zioła, które potem pielęgnowali w ogródku dydaktycznym. Wykorzystano następujące metody:
- hodowla roślin od ziarenka do ziarenka – sianie, podlewanie i obserwowanie posianych roślin,
- prace społeczne użyteczne – wykorzystanie do siania roślin pojemników plastikowych typu PET oraz zbieranie śmieci,
- suszenie ziół, umieszczanie w słoiczkach, opisanie ich i podarowanie nauczycielom w Dniu Edukacji Narodowej.
Metody wykorzystane w ramach projektu
W projekcie wykorzystano następujące metody oparte na słowie:
- pogadanka,
- „burza mózgów”,
- praca z książką i wykorzystywanie narzędzi TIK,
- pogadanka ukierunkowana na określonym temacie oraz dyskusja pozwalająca na zaprezentowanie własnych poglądów na dany temat.
W trakcie zajęć terenowych rozwijały się elementy poznania i myślenia, ukazywano społeczne działanie oraz rozwijano doznania emocjonalno-estetyczne. Podkreślano również potrzeby ruchu, które posiadają swój określony cel, którym jest nauka dyscypliny.
Uczniowie pracowali zbiorowo, grupowo oraz indywidualnie. Zróżnicowanie metod i form pracy przyczyniło się do uatrakcyjnienia zajęć i zmotywowało uczniów do intensywniejszej pracy.
Harmonogram lekcji
Poszczególne lekcje realizowane były zgodnie z harmonogramem, a o każdej porze roku uczniowie obcowali z przyrodą w zróżnicowany sposób. Uczyło to ich wielu praktycznych umiejętności.
Jesienią szukali na łąkach roślin, które były wykorzystywane na co dzień. Między innymi w domowej ziołowej apteczce oraz w kuchni jako przyprawy do posiłków. Następnie posiadali możliwość przyswojenia wiedzy na temat przygotowania do suszenia (czyszczenie z piachu, usuwanie suchych liści). Własnoręcznie wykonali zielnik.
Zimą przyszła pora na inne kreatywne działania. Zdobyta wcześniej wiedza mogła zostać wykorzystana w praktyce. W trakcie jednej z lekcji, młodzi podopieczni wspólnie zrobili pizzę. Do jej wykonania użyli oregano, a sos pomidorowy przyprawili bazylią, czosnkiem oraz majerankiem. Uczniowie wspólnie upiekli także szarlotkę, do której wykorzystali cynamon. Przygotowując mikołaje z jajek użyli szczypior, rukolę i roszpunkę, zaś do pierników świątecznych zastosowano mieszankę ziół: cynamon, imbir, goździki, kolendra.
Wiosną wychowankowie mieli możliwość wykorzystania w praktyce działalności związanej z ziołami i ich prawidłową pielęgnacją. Każdy z podopiecznych posiadał pojemniki z wtórnego wykorzystania – doniczkę, środki czystości oraz nasiona różnych gatunków ziół, w tym: jarmuż, bazylia, pietruszka naciowa oraz tymianek. Zajęcia związane z siewem nasion, dbaniem o rośliny oraz ich pielęgnacją trwały etapami.
Etapy przeprowadzonych zajęć
- Wybór ziół: Na początku programu została podjęta decyzja o wyborze kilku dodatkowych składników, takich jak jarmuż, pietruszka, bazylia i rukola. Istotna była różnorodność, aby móc prześledzić działanie w procesie rozwoju tych roślin.
- Sianie nasion: Przygotowano doniczki i posiano nasiona wybranych ziół. Zadbano o warunki wzrostu, wspomagano ich działanie na światło oraz temperaturę.
- Monitorowanie wzrostu: Regularnie obserwowano rośliny, rejestrując ich wzrost i rozwój.
- Pielęgnacja roślin: wspomaganie zdrowia oraz usuwanie chwastów. Dbanie o to, aby rośliny dobrze się rozwijały.
Wyniki z obserwacji
Badania pozwoliły nam na pozyskanie następujących wyników z obserwacji. Odkryto, iż każdy gatunek ma indywidualny proces wzrostu, pędów i liści. Dla przykładu, jarmuż był pierwszy, który zaczął się rozwijać, natomiast ostatnim kiełkującym ziołem była pietruszka. Prześledzono badania w literaturze i w Internecie, odnośnie ich adekwatności leczniczych, kulinarnych oraz kosmetycznych. Oto kilka wyników, które udało nam się znaleźć:
- Właściwości lecznicze: Zioła takie jak mięta i pietruszka posiadają adekwatności lecznicze. Mięta działa uspokajająco na układ trawienny i pomaga w łagodzeniu bólu głowy, pietruszka zaś jest bogata w witaminy i minerały.
- Zastosowanie kulinarne: Bazylia jest znana ze swojego wyrazistego smaku i jest stosowana w kuchni włoskiej.
- Zastosowanie kosmetyków: niektóre zioła, takie jak rumianek, mają adekwatności kojące i antybakteryjne, które są zawarte w kosmetykach. Mogą być podawane do składników, olejków do masażu lub toników do twarzy.
Podsumowaniem działań innowacyjnych było zaprezentowanie podczas „Pikniku rodzinnego”, „Zielnika”, naszej wspólnej pracy. Wiedza o ziołach została także wykorzystana do urozmaicenia doznań smakowych podczas posiłku.
Autor: Anna Wojtczyk – Czytelniczka Portalu
Post Nauka przez innowacyjność – cel edukacji przyrodniczej, czyli projekt PRZYJACIELE PRZYRODY pojawił się poraz pierwszy w Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli.
