Najnowsze badania przynoszą obiecujące wyniki w zakresie wsparcia dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD). Naukowcy sprawdzili skuteczność terapii opartej na rozwijaniu mowy wewnętrznej – czyli umiejętności „rozmawiania ze sobą w myślach”. Choć metoda wydaje się prosta, może mieć istotny wpływ na zdolność regulowania emocji i tym samym poprawę codziennego funkcjonowania. Wyniki wskazują, iż ta forma interwencji może stać się ważnym narzędziem w terapii dzieci z ASD, szczególnie w kontekście trudności emocjonalnych, z jakimi się zmagają.
Dysregulacja emocji jest częstym problemem występującym u osób z zaburzeniami neurorozwojowymi, takimi jak zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) czy ADHD. Trudności w zakresie regulacji emocji mogą negatywnie wpływać m.in. na zdolności komunikacyjne oraz funkcjonowanie społeczne. Problem ten jest szczególnie widoczny u dzieci. Częściej doświadczają one z tego powodu frustracji, lęku i mają większe trudności w radzeniu sobie z codziennym stresem.
Czytaj także: Zespół Downa a współwystępowanie spektrum autyzmu i ADHD
W odpowiedzi na te wyzwania, naukowcy postanowili zbadać, czy pomocna może być nauka tzw. mowy wewnętrznej. Metoda ta opiera się na prowadzeniu dialogu z samym sobą w myślach. Ma na celu rozwijanie umiejętności rozpoznawania oraz nazywania własnych emocji. Według założeń autorów, lepsze rozumienie emocji może sprzyjać ich skuteczniejszej regulacji i tym samym poprawić codzienne funkcjonowanie dzieci z ASD.
Przebieg badania
W swoim badaniu naukowcy skupili się na dzieciach z rozpoznaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu. Dziewięciu przeszkolonych logopedów zostało zaangażowanych do przeprowadzenia interwencji terapeutycznej u 22 dzieci w wieku 7–11 lat. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do dwóch grup. Grupa eksperymentalna rozpoczęła terapię natychmiast, natomiast grupa kontrolna rozpoczęła terapię po upływie 10 tygodni.
Każde dziecko uczestniczyło w 16 sesjach terapeutycznych trwających po 30 minut, rozłożonych na okres około 8–10 tygodni. Terapia opierała się na metodzie Thinking in Speech (TiS), opracowanej przez logopedę będącego jednocześnie osobą z diagnozą ASD.
Czytaj także: Mózg dzieci w spektrum autyzmu – zmiany architektury neuronów
Celem interwencji było rozwijanie mowy wewnętrznej – umiejętności prowadzenia dialogu z samym sobą – w celu zwiększenia świadomości emocjonalnej i poprawy umiejętności regulacji emocji. Terapia polegała początkowo na prowadzeniu dialogu między terapeutą a dzieckiem, w którym terapeuta pomagał rozpoznawać emocje i formułować odpowiednie komunikaty (np. wyrażające potrzebę pomocy). Z czasem dziecko miało przyswajać ten sposób myślenia i stosować go samodzielnie w formie wewnętrznej mowy, co miało wspierać jego samoregulację emocjonalną.
Wpływ rozwijania mowy wewnętrznej na zmniejszenie dysregulacji emocjonalnej u dzieci z ASD
W celu oceny skuteczności interwencji terapeutycznej, rodzice dzieci wypełnili zestaw narzędzi pomiarowych przed rozpoczęciem terapii oraz po jej zakończeniu. Do oceny wykorzystano Emotion Dysregulation Inventory (EDI), który składa się z dwóch głównych skal:
- Skala dysforii – mierząca poziom złego nastroju, niepokoju i ogólnego obniżenia samopoczucia,
- Skala reaktywności – oceniająca szybkość i intensywność reakcji emocjonalnych, takich jak rozdrażnienie czy wybuchy złości.
Czytaj także: Spektrum autyzmu a obecność dodatkowego chromosomu X
Dodatkowo zastosowano trzecią skalę spoza EDI, która oceniała, jak dobrze dziecko potrafiło regulować swoje emocje w codziennych sytuacjach życiowych.
Wyniki wykazały, iż dzieci, które jako pierwsze rozpoczęły terapię metodą TiS, wykazały istotne zmniejszenie objawów takich jak niepokój i zły nastrój w porównaniu z dziećmi oczekującymi na interwencję. Co istotne, podobny efekt zaobserwowano również u drugiej grupy po zakończeniu przez nią terapii. To natomiast wskazuje, iż to udział w terapii, a nie samo oczekiwanie na nią, jest czynnikiem prowadzącym do poprawy.
W przypadku reaktywności emocjonalnej zaobserwowano pozytywny trend w kierunku poprawy po terapii TiS. Wynik ten znajdował się jednak na granicy istotności statystycznej. Autorzy podkreślają, iż w celu dokładniejszego zbadania wpływu terapii na ten aspekt emocjonalności, potrzebne są dalsze badania.
Czytaj także: Nowa technika obrazowania identyfikuje markery spektrum autyzmu z dokładnością 95%
Szansa na skuteczną terapię dla dzieci z ASD
Wnioski z badania stanowią istotny krok w kierunku opracowania skutecznych interwencji terapeutycznych dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Co istotne, mimo iż terapia TiS była prowadzona zdalnie przez logopedów, przyniosła zauważalną poprawę w zakresie regulacji emocji.
Fakt, iż interwencja okazała się efektywna w formie online, otwiera nowe możliwości w zakresie terapii zdalnej. Dotyczy to szczególnie dzieci zamieszkałych w mniejszych miejscowościach lub mających ograniczony dostęp do wyspecjalizowanych ośrodków terapeutycznych.
Badanie dostarcza przekonujących dowodów na to, iż rozwijanie mowy wewnętrznej, a tym samym większa świadomość i zrozumienie własnych emocji, może przyczyniać się do lepszej ich regulacji. To z kolei może realnie poprawić codzienne funkcjonowanie i jakość życia dzieci z ASD. Wyniki te są obiecujące i uzasadniają potrzebę dalszych, szerzej zakrojonych badań nad tą formą interwencji.
Czytaj także: Późna diagnoza ADHD, spektrum autyzmu i CHAD u dorosłych
Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie Autism Research.
