Nasze uwagi do projektu rozporządzenia o obowiązkowych szczepieniach ochronnych

10 listopada 2025 roku Fundacja Onkologiczna Alivia przekazała do Ministerstwa Zdrowia uwagi w ramach konsultacji publicznych projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

Z uznaniem odniosła się do propozycji wprowadzenia od 2027 roku obowiązkowych szczepień przeciw zakażeniom HPV dla dzieci w wieku 9–15 lat. To bardzo istotny krok w kierunku wzmocnienia profilaktyki przeciwnowotworowej w Polsce.

Dlaczego to ważne

Fundacja Alivia od lat aktywnie wspiera popularyzację szczepień przeciw HPV i edukację zdrowotną w szkołach. W 2024 roku – wraz z ponad 30 organizacjami pacjenckimi – wystosowała apel do Ministra Zdrowia, Ministra Edukacji oraz parlamentarzystów o wprowadzenie szczepień i edukacji zdrowotnej do szkół.
Dzięki wspólnym działaniom we wrześniu 2024 roku uruchomiono program szczepień przeciw HPV w szkołach.

Niestety, obecny poziom wyszczepienia w Polsce wynosi jedynie ok. 16%, podczas gdy Narodowa Strategia Onkologiczna zakłada osiągnięcie 60% do 2028 roku. Aby ten cel był realny, potrzebne są zdecydowane działania systemowe i organizacyjne.

Zakładane w projekcie nowelizacji rozporządzenia wprowadzenie od 2027 roku obowiązkowych szczepień przeciw zakażeniom HPV dla dzieci w wieku 9–15 lat wspiera profilaktykę raka szyjki macicy, a także innych nowotworów wywoływanych przez wirusa HPV oraz przyczynia się do wzrostu odsetka dzieci objętych szczepieniem. Choć w tej chwili dzieciom i młodzieży w wieku 9-14 lat przysługują już bezpłatne szczepienia przeciwko HPV, to są one dobrowolne, co powoduje, iż – wobec kampanii antyszczepionkowych – decyduje się na nie tylko część populacji.

Autorzy projektowanych zmian przypominają, iż do zakażenia HPV dochodzi drogą płciową, najczęściej w początkowym okresie po rozpoczęciu aktywności seksualnej. Zakażenia są przenoszone przez osoby obojga płci. W ciągu swojego życia 80 proc. aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych HPV. Zakażenia HPV mogą prowadzić również do raka odbytu, pochwy, sromu, prącia, przestrzeni ustno-gardłowej oraz okolic głowy i szyi. Wszystkie przypadki raka szyjki macicy są poprzedzone przewlekłą infekcją HPV. Według szacunków – podanych w uzasadnieniu projektu – rocznie na świecie dochodzi do ok. 300 milionów nowych zakażeń HPV u ludzi, które w ogromnej większości są bezobjawowe, nie wywołują żadnych zmian chorobowych i ulegają samowyleczeniu. Ocenia się, iż w Polsce corocznie ok. 3000 zachorowań na nowotwory jest związanych z zakażeniami HPV.

Jak wskazują autorzy projektu, szczepienie przeciw HPV jest najskuteczniejsze, jeżeli nastąpi przed potencjalnym narażeniem, do którego dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. Skuteczność szczepionki jest najwyższa w najmłodszych grupach wiekowych, dlatego szczepienie powinno być przeprowadzone przed inicjacją seksualną, czyli przed potencjalnym kontaktem z wirusem.

Profilaktyka wymaga szerokiego zasięgu, komunikacji i wsparcia organizacyjnego

W swoim stanowisku Onkofundacja Alivia zwraca uwagę na konieczność rozszerzenia dostępu do bezpłatnych szczepień dla młodzieży w wieku 18–19 lat. Proponuje, aby młode osoby, które nie zostały zaszczepione w wieku dziecięcym, mogły skorzystać z dobrowolnych, bezpłatnych szczepień finansowanych ze środków publicznych. Po ukończeniu 18. roku życia młodzi dorośli powinni mieć prawo samodzielnie zadbać o swoje zdrowie i nadrobić zaległe szczepienia. Sugeruje też wprowadzenie elektronicznej karty szczepień w miejsce obowiązującej Karty Szczepień, co ograniczy ryzyko utrudnień raportowych i niespójności w dokumentacji, w szczególności w okresie przejściowym.

Alivia wskazuje również na komunikację, jako istotny element towarzyszący wprowadzanym zmianom, a także szkolenia dla personelu medycznego w zakresie rozmowy z rodzicami o szczepieniach, bezpieczeństwie i działaniach niepożądanych. Nieodzowne będzie również zapewnienie ciągłości dostaw szczepionek oraz odpowiedniego finansowania dla ośrodków POZ i szkół realizujących szczepienia.

Pełna treść stanowiska znajduje się tutaj.
Źródła danych: Raport o szczepieniach przeciw HPV, Narodowa Strategia Onkologiczna

Nasze uwagi do projektu rozporządzenia o obowiązkowych szczepieniach ochronnych © Alivia Onkofundacja.