25 października br. powstała Koalicja na rzecz Medycyny Laboratoryjnej, której misją jest:
● działanie na rzecz zapewnienia pacjentom dostępu do laboratoryjnych badań diagnostycznych, również innowacyjnych, przydatnych w zapobieganiu chorobom oraz usprawniających proces diagnostyczno-terapeutyczny,
● działanie na rzecz umieszczenia, zgodnie z międzynarodowymi rekomendacjami, diagnostyki laboratoryjnej na odpowiednio eksponowanym miejscu w systemie ochrony zdrowia poprzez rozwój wiedzy specjalistycznej, zmiany organizacyjne oraz zwiększenie nakładów i efektywności ekonomicznej,
● działanie na rzecz wypracowania modelu finansowania, który wspiera wykorzystanie badań laboratoryjnych, głównie w medycynie prewencyjnej.
Radę koalicji tworzą wybitni klinicyści i eksperci w różnych dziedzinach medycyny:
– prof. dr hab. n. med. Maciej Banach,
– prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert,
– prof. dr hab. n. med. Piotr Jankowski,
– prof. dr hab. Maria Kózka,
– prof. dr hab. Bogdan Solnica,
– dr hab. Tomasz Tomasik, prof. UJ,
– prof. dr hab. Tomasz Zdrojewski,
– prof. dr n. med. Wojciech Zegarski.
Jak podkreślają twórcy koalicji, podniesienie rangi medycyny laboratoryjnej, czyli przyspieszenie diagnozowania pacjentów powinno być jednym głównych zadań dla systemu ochrony zdrowia. Medycyna laboratoryjna to w tej chwili około 70 procent informacji diagnostycznej potrzebnej do podejmowania decyzji medycznych. A na skutek rozwijających się technologii w przyszłości może zrewolucjonizować podejmowanie decyzji terapeutycznych. Już dzisiaj możliwe jest wykrywanie chorób miesiące, a choćby lata przed tym, kiedy pacjentowi potrzebna będzie opieka szpitalna. Dlatego wiedza na temat ich możliwości i skuteczności powinna być jednym z filarów edukacji lekarzy.
Koalicja wskazuje na problemy dnia dzisiejszego w medycynie laboratoryjnej, takie jak zbyt mała liczba wykonywanych badań. Jak wynika z raportu GUS z wybranych, podstawowych badań diagnostycznych (morfologia krwi, badanie ogólne moczu, cytologia, badanie poziomu PSA) w ciągu roku korzysta nie więcej niż 46 procent ankietowanych. Z kolei z drugiej strony badania są nadużywane i wykonywane bez skierowania.
Brak jest kompleksowego podejścia do badań laboratoryjnych i zarządzania ich wynikami. W systemie ochrony zdrowia potrzebne jest traktowanie i finansowanie badań laboratoryjnych jako świadczeń zdrowotnych. Jak czytamy dalej w dokumencie programowym koalicji, „Polska jest jednym z nielicznych państw w UE, który nie prowadzi rejestru laboratoryjnych badań diagnostycznych. Lekarz może często się wahać, czy zlecić badanie laboratoryjne, bo wycenia, czy może się zmieścić w stawce kapitacyjnej (od 1 lipca 2022 roku wynosi 192,88 PLN rocznie na pacjenta). To jest dodatkowy koszt, który musiałby pokryć z budżetu placówki POZ. Lekarz ma świadomość, iż dysponuje tylko stawką kapitacyjną, która obejmuje nie tylko wydatki na medycynę laboratoryjną, ale również wiele innych świadczeń. To jest obszar niełatwych wyborów z powodu ograniczonych środków na jednego pacjenta – czy zlecić mu badanie laboratoryjne, czy może lepszym wyborem będzie USG”.
W interesie nas wszystkich, a przede wszystkim Ministerstwa Zdrowia powinna być promocja medycyny laboratoryjnej i jak najszerszy do niej dostęp. Po pierwsze, jest to rozwiązanie tańsze, a po drugie i najważniejsze – dzięki badaniom będziemy wykrywać więcej chorób we wczesnym stadium, co pozwoli na ich skuteczniejsze leczenie.
Eksperci skupieni w koalicji podkreślają, iż potrzebne są zmiany, które powinny zaczynać się u podstaw polskiego systemu ochrony zdrowia. Jednym z bardzo istotnych celów jest podnoszenie i poszerzanie kompetencji profesjonalistów ochrony zdrowia, uwzględniając m.in. standardy kształcenia, obszar medycyny laboratoryjnej i wykorzystywanie najnowszych technologii. Istotne jest także zwiększenie zaangażowania wszystkich środowisk medycznych w wykorzystanie medycyny laboratoryjnej w profilaktyce, stworzenie warunków i procedur umożliwiających monitorowanie wykonywania badań laboratoryjnych, a także szeroka edukacja społeczeństwa w zakresie roli badań laboratoryjnych w medycynie prewencyjnej.
Koalicja proponuje model medycyny laboratoryjnej przyszłości, dostarczającej dokładnej, wiarygodnej informacji diagnostycznej, co wymaga kompetencji i zaangażowania lekarzy wszystkich specjalności, diagnostów laboratoryjnych oraz innych profesjonalistów medycznych.
