Czerniak - co to takiego?
Czerniak to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek barwnikowych. Stanowi istotny problem współczesnej onkologii i dermatologii ze względu na obserwowany od lat dynamiczny wzrost zachorowalności na świecie oraz z uwagi na stosunkowo młody wiek chorych i związane z tym konsekwencje społeczne. Mimo postępu w diagnostyce i leczeniu przez cały czas jest jednym z najgroźniejszych nowotworów. Cechują go: szybkie tempo wzrostu, dynamiczny rozwój i częste przerzuty.
Najczęstszą lokalizacją czerniaka jest skóra (czerniak może powstać na skórze wcześniej niezmienionej lub na podłożu już istniejących znamion barwnikowych), ale może pojawiać się też w innych, mniej oczywistych miejscach, np. w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej.Reklama
Liczba zachorowań na czerniaka w Polsce
W Polsce od kilku lat rośnie liczba zachorowań na czerniaka, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. W ciągu dekady, jak zwracają uwagę eksperci, uległa ona niemal podwojeniu. Obecnie, w ciągu roku, odnotowuje się ok. 4 tys. nowych zachorowań. Na szczęście, mimo iż rośnie liczba zachorowań, przestała rosnąć umieralność z powodu tego nowotworu. Choć wciąż jest na wysokim poziomie - podkreślają eksperci. Z powodu czerniaka rocznie umiera w Polsce ok. 1,3 tys. osób.
Najczęstsze lokalizacje czerniaka
Czerniak może pojawić się adekwatnie na dowolnym obszarze ciała. W jakich miejscach jednak pojawia się najczęściej?
Jak wskazują eksperci Akademii Czerniaka, u mężczyzn typową lokalizacją czerniaka jest tułów (ponad 40 proc. przypadków). U kobiet są to nogi (ponad 30 proc. przypadków) - panie szczególnie powinny zwracać uwagę na zmiany w obrębie ud i podudzi. Czerniaki mogą też rozwijać się na skórze głowy, twarzy oraz szyi. Zwłaszcza tego na skórze głowy, między włosami, trudno zauważyć. Czerniak na rękach i stopach, jak wynika z badań, częściej rozwija się u pań.
W przypadku lokalizacji w obrębie głowy i szyi, jak wykazało badanie naukowców z Reims we Francji, u kobiet zdecydowana większość zmian występowała w części środkowej obejmującej twarz, okolicę podżuchwową i część przedniej okolicy szyi. U mężczyzn z kolei nieco ponad 53 proc. zmian było umiejscowionych w okolicach poza częścią środkową.
Czerniak może też rozwinąć się w miejscach, które w niewielkim stopniu są narażone na kontakt z promieniami UV, np. na pośladkach czy wargach sromowych. Poza okolicami narządów płciowych i odbytu lekarze zalecają zwracać uwagę na stopy i przestrzenie międzypalcowe.
Skąd różnice w umiejscowieniu czerniaka wśród kobiet i mężczyzn? Naukowcy tłumaczą to głównie odmiennością w sposobie spędzania wolnego czasu, różnicami w aktywności zawodowej, a także np. w ubieraniu się.
Jak często sprawdzać skórę?
Regularne badanie znamion odgrywa kluczową rolę we wczesnym wykrywaniu i zapobieganiu rozwojowi czerniaka. Należy pamiętać o regularnych samobadaniach i konsultacjach z dermatologiem. Dla większości osób badanie znamion raz w roku jest wystarczające do monitorowania ich stanu, jednak osoby z licznymi znamionami, dodatnim wywiadem rodzinnym, czyli występowaniem czerniaka u osób blisko spokrewnionych, lub historią intensywnego opalania mogą potrzebować częstszych badań.
Gdzie jeszcze może ukrywać się czerniak?
Czerniaki najczęściej rozwijają się w obrębie skóry, ale warto podkreślić, iż skóra nie jest jedynym miejscem, w którym mogą występować. I tak np. czerniaka należy szukać także pod paznokciem. Czerniak paznokcia może dotyczyć zarówno paznokci u rąk, jak i paznokci u stóp, może dotyczyć także każdego paznokcia. Najczęściej jednak obserwuje się czerniaka paznokcia czy czerniaka podpaznokciowego w obrębie kciuka oraz palucha, czyli dużego palca u stopy. Jak wskazują eksperci, swoim obrazem może przypominać znamiona melanocytarne, krwiaka podpaznokciowego, a także zakażenia grzybicze, przez co rozwija się niepostrzeżenie.
Czerniak może namnażać się również na błonach śluzowych. Czerniak błon śluzowych występuje najczęściej w obrębie jamy ustnej i górnych dróg oddechowych oraz przełyku (50 proc. przypadków), sromu (20 proc. przypadków) i okolicy narządów płciowych i odbytu (20 proc. przypadków).
Czerniak może rozwinąć się też wewnątrz gałki ocznej. To najczęstszy nowotwór złośliwy gałki ocznej u dorosłych. We wczesnym stadium rozwoju zwykle nie powoduje żadnych objawów, ale z czasem dokuczają m.in. męty w oku, pogorszenie ostrości wzroku, ubytki w polu widzenia czy ból gałki ocznej.
Jak wygląda czerniak? Pięć cech do zapamiętania
Zmiany czerniakowe mają wiele cech charakterystycznych, które pomagają w ich rozpoznaniu. Warto zapamiętać pięć z nich, czyli "czerniakowe abecadło". Eksperci podpowiadają, by oglądając swoje znamiona, zwracać uwagę na takie cechy jak kształt zmiany, jej brzegi, zabarwienie, rozmiar i zmiany w niej zachodzące.
Zasada ABCDE czerniaka to bowiem następujące jego cechy:
A, czyli asymetria - czerniak jest asymetryczny względem każdej osi w odróżnieniu do łagodnych zmian, zwykle okrągłych lub owalnych. Zmiana nowotworowa daje też nieregularny obraz, złożony z wyniosłości nazywanych wyspami. Czerniak to np. znamię "wylewające się" na jedną stronę; B, czyli nieregularne brzegi - brzegi czerniaka są poszarpane, nierównomierne i posiadają zgrubienia; C, czyli niejednolite zabarwienie - czerniak może mieć różnorodny kolor (czerwony, jasnobrązowy, a choćby czarny lub stalowy), przy czym rozkład barwnika jest nierównomierny - w jednym miejscu zmiana może być ciemniejsza, w drugim jaśniejsza; D, czyli duży rozmiar - jak zwracają uwagę eksperci Akademii Czerniaka, plamy czerniaka są często większe niż 6 mm (wielkość gumki ołówka), kiedy są diagnozowane; E, czyli ewolucja - chodzi o postępujące zmiany zachodzące w znamieniu, zmiany kształtu, granic, barwy, wielkości.
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które kwalifikują się do jednego z punktów ABCDE lub budzą twój niepokój, powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga onkologa.
Lekarze namawiają do regularnego oglądania swojego ciała, bo może to uratować życie. Wcześnie wykryty czerniak to praktycznie 100 proc. wyleczeń - wskazują.
Źródła:
https://www.akademiaczerniaka.org/.
https://www.termedia.pl/onkologia/Rosnie-zachorowalnosc-na-czerniaka-ale-mozna-zatrzymac-ten-trend-,56375.html.
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/nowotwory_skory/74371,czerniak.
CZYTAJ TAKŻE:
