Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych to jedno z najczęściej występujących schorzeń, zwłaszcza w okresie infekcyjnym. Niestety często jego leczenie nie przebiega tak, jak powinno, przez co z pozoru błaha infekcja może skończyć się rozwojem uciążliwych powikłań. Poznaj dwa najczęstsze błędy, jakie popełniamy w leczeniu zapalenia zatok.
Błąd 1 – zbyt wczesne sięganie po antybiotyki
Zapalenie zatok w 98% przypadków wywołane jest przez infekcję wirusową. Zakażenie bakteryjne zdarza się rzadko, a przeważnie rozwija się wtórnie, w następstwie przedłużającej się pierwotnej choroby.
Antybiotyki to leki o działaniu bakteriobójczym lub bakteriostatycznym. To oznacza, iż skutecznie zwalczają infekcję wywołaną przez bakterie, jednak nie wykazują żadnej aktywności wobec wirusów.
Niestety bardzo częstym błędem jest nadużywanie antybiotyków i stosowanie ich w leczeniu każdego możliwego zakażenia. Takie działanie jest szkodliwe z kilku powodów:
- antybiotyki wyniszczają florę bakteryjną jelit – te dobre bakterie są niezbędne do prawidłowego przebiegu trawienia, syntezy niektórych witamin czy choćby działania układu odpornościowego. Dlatego w konsekwencji dochodzi do osłabienia organizmu, co sprzyja kolejnym infekcjom,
- każdy kontakt z antybiotykiem zwiększa oporność bakterii chorobotwórczych w naszym otoczeniu (oraz w organizmie, jeżeli są tam w postaci uśpionej), przez co w momencie prawdziwego zakażenia bakteryjnego leki te mogą okazać się nieskuteczne,
- antybiotyki (jak każde leki) powodują działania niepożądane, więc ich niepotrzebne stosowanie zwiększa ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Jednym z najczęstszych jest biegunka[1].
Błąd 2 – ignorowanie objawów choroby
Czasami mamy trudności z przyznaniem się do gorszego samopoczucia. Lekki katar czy ból głowy nie wydają się wystarczającym powodem do odpoczynku, przez co chodzimy do pracy chorzy. To nie wpływa dobrze na proces leczenia – infekcja osłabia organizm, który potrzebuje czasu i spokoju, by się zregenerować.
Ponadto powszechnym błędem jest branie „czegokolwiek” na przeziębienie, co niekoniecznie jest dopasowane do aktualnie występujących dolegliwości. Dodatkowo mamy tendencję do przerywania leczenia, gdy tylko poczujemy się lepiej. To również źle wpływa na powrót do zdrowia, ponieważ niedoleczona infekcja zwiększa ryzyko nawrotu choroby.
Zlekceważenie pierwszych objawów może prowadzić do poważniejszych konsekwencji – rozwoju przewlekłego zapalenia zatok czy nadkażenia bakteryjnego (o cięższym przebiegu, przy którym antybiotyk jest już konieczny).
Jak prawidłowo leczyć zapalenie zatok?
Ostre zapalenie zatok przynosowych ustępuje zwykle samoistnie w ciągu kilku do kilkunastu dni. Jednak odpowiednie postępowanie może skrócić czas trwania dolegliwości, złagodzić objawy i zapobiec powikłaniom.
Podstawą leczenia jest udrażnianie nosa i zatok, aby ułatwić odpływ zalegającej wydzieliny. Pomagają w tym:
- płukanie nosa roztworem chlorku sodu,
- inhalacje parowe (np. z dodatkiem olejków eterycznych),
- odpowiednie nawodnienie organizmu.
W tym samym celu można zastosować także doustne leki ziołowe, np. na bazie olejków eterycznych:
- eukaliptusowego,
- mirtowego,
- pomarańczowego,
- cytrynowego.
Działają one poprzez nasilanie produkcji rzadkiej wydzieliny, która upłynnia śluz w zatokach. Stymulują też ruchy rzęsek obecnych na nabłonku dróg oddechowych, które transportują wspomniany śluz na zewnątrz. Oprócz tego olejki wykazują adekwatności przeciwzapalne i antyseptyczne, dzięki czemu mogą wesprzeć organizm w walce z chorobą[2].
Prawidłowe leczenie zapalenia zatok to przede wszystkim rozsądne postępowanie – unikanie pochopnego sięgania po silne leki, wspieranie naturalnych mechanizmów oczyszczania i szybka reakcja na nasilające się objawy.
[1] Arcimowicz, M. (2024). Rational treatment of acute rhinosinusitis in the context of increasing antibiotic resistance. Polish Journal of Otolaryngology, 78(6), 1-11.
[2] Pachecka, M., Pachecka, R., & Pławińska, A. (2014). Zastosowanie substancji pochodzenia naturalnego w leczeniu zapalenia zatok przynosowych w świetle Europejskich wytycznych na temat zapalenia zatok przynosowych i polipów nosa–EPOS 2012. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(4), 427-439.
