Mózgowie (łac. encephalon) to (wraz z rdzeniem kręgowym) to kluczowa część ośrodkowego układu nerwowego, kontrolująca i regulująca czynność wszystkich innych układów, narządów i komórek w całym organizmie człowieka. Błędne jest stosowanie zamiennie nazwy „mózgowie” i „mózg„, ponieważ mózg wchodzi w skład mózgowia, jednak w mózgowiu znajdują się jeszcze inne struktury takie jak móżdżek oraz pień mózgu.
Mózgowie – charakterystyka
Poniżej dokładnie opisano wszystkie 3 składowe mózgowia wraz z budową i funkcją.
Mózg
Pierwszą, największą częścią mózgowia człowieka jest mózg (łac. cerebrum). Zbudowany jest z licznych neuronów tworzących istotę szarą (znajdującą się na zewnątrz mózgu), istotę białą (znajdującą się wewnątrz mózgu) oraz istotę czarną. Mózg dzieli się na płaty, z których każdy posiada istotną rolę do spełnienia:
- płat czołowy – związany z wyższymi czynnościami psychicznymi charakterystycznymi dla człowieka, takimi jak planowanie, myślenie, dokonywanie słusznych wyborów czy ocena sytuacji. Bierze również udział we adekwatnych zachowaniach społecznych i w odczuwaniu emocji;
- płat skroniowy – kontroluje wypowiadanie słów i prawidłową mowę, dzięki niemu możemy modulować głos i jego głośność oraz dostosowywać szybkość mówienia do okoliczności. Ściśle wiąże się ze słuchem;
- płat ciemieniowy – odpowiada za ruchy planowane i celowe, rozpoznawanie ruchu, a także czucie dotyku, bólu i temperatury. Ponadto umożliwia koordynację wzroku z ruchem oraz rozumienie pojęć abstrakcyjnych;
- płat potyliczny – mieści się tutaj ośrodek wzroku, dzięki czemu możemy odbierać, przetwarzać, interpretować i zapamiętywać bodźce wizualne.
Wiele źródeł wyróżnia dodatkowo tzw. płat brzeżny, który w praktyce jest układem limbicznym odpowiedzialnym za regulowanie zachowań i emocji. To dzięki niemu czujemy radość, euforię, zadowolenie, uniesienie, ale i strach czy lęk. Obserwując wyizolowany ze zwłok mózg możemy zauważyć prawą i lewą półkulę, połączone ze sobą szczeliną podłużną. Na powierzchni kory mózgu znajdują się również liczne bruzdy, zakręty i zagłębienia. Ich celem jest zwiększanie powierzchni mózgu.
Móżdżek
Móżdżek (łac. cerebellum) znajduje się pod mózgiem w jego tylnej części, a więc w okolicach kości potylicznej. W odniesieniu do swojej budowy w pewnym stopniu jest analogiczny do mózgu, tylko mniejszy. Posiada prawą i lewą półkulę, liczne bruzdy i zagłębienia zwiększające jego powierzchnię. Posiada jednak tylko 3 płaty:
- płat kłaczkowo-grudkowy – najstarsza ewolucyjnie część móżdżku, odpowiada za utrzymanie równowagi i orientację przestrzenną;
- płat przedni – docierają tutaj informacje z wrzecionek mięśniowych i nerwowo-ścięgnistych, dzięki czemu możliwe jest adekwatne napięcie mięśniowe;
- płat tylny – odpowiada za połączenie z korą mózgową, dzięki czemu mózgowie stanowi jedną funkcjonalną całość.
Charakterystyczną strukturą anatomiczną móżdżku jest tzw. robak, zlokalizowany w strefie korowo-jądrowej móżdżku. Obejmuje somatyczny układ czuciowy, odpowiada za postawę ciała i poruszanie się.
Pień mózgu
Rdzeń kręgowy (znajdujący się wewnątrz kręgosłupa) wchodzi do czaszki i właśnie w tym momencie łączy się z rdzeniem przedłużonym – najniższą częścią struktury jaką jest pień mózgu (łac. truncus cerebri). Pień mózgu jest natomiast strukturą rozciągającą się aż do mózgu, składającą się z rdzenia przedłużonego, mostu i śródmózgowia. W swojej budowie zawiera niezwykle istotne jądro pasma samotnego, niezbędne dla przetrwania organizmu. Reguluje bowiem przepływ krwi, poziom tlenu i dwutlenku węgla we krwi oraz jej ciśnienie. Gdy pojawiają się nieprawidłowości, informacja dociera do pnia mózgu i zostają podjęte działania wyrównawcze.
Pień mózgu odpowiada dodatkowo za:
- szereg czynności odruchowych, np. kaszel, kichanie, połykanie czy wymioty;
- sprawne działanie niektórych nerwów czaszkowych, ponieważ wchodzą one do pnia mózgu na poziomie rdzenia;
- odczuwanie dotyku, bólu, temperatury;
- żucie, ruchy gałek ocznych i mimikę twarzy;
- utrzymywanie równowagi;
- słuch;
- wytwarzanie łez.
I wiele innych. Przede wszystkim jednak zapewnia nieprzerwane działanie funkcji życiowych. To właśnie śmierć pnia mózgu w medycynie uznawana jest za podstawowe kryterium śmierci mózgu. Człowiek nie jest już w stanie samodzielnie funkcjonować. Aby pozostać przy życiu musi być podtrzymywany w sposób sztuczny i nie ma metod, które mogłyby to odwrócić.
Polecane produkty:
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Gołąb B., Podstawy anatomii człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
