„Moje życie, mój wybór” – propozycja dla nauczycieli pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie w stopniu lekkim

Brakuje bowiem sprawdzonej oferty profilaktycznej adresowanej do tej młodzieży. W istniejącej ofercie projekt „Moje życie, mój wybór” jest programem wyjątkowym: nie dość, iż stworzono go specjalnie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, to jeszcze jego skuteczność potwierdzają wyniki badań ewaluacyjnych.

„Moje życie, mój wybór” tworzono bazując na dowodach naukowych – procedura opracowywania programu oparta była na sprawdzonych wzorcach, korzystano także ze zweryfikowanych w badaniach strategii profilaktycznych oraz badań ewaluacyjnych, których celem było eliminowanie niedociągnięć wstępnych wersji scenariuszy zajęć i materiałów. Przygotowując program zastosowano procedury pozwalające na wczesną eliminację błędów i uprawdopodabniającą osiągnięcie sukcesu, czyli opracowanie skutecznych zajęć profilaktycznych. Jak podkreślił Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii: „Program ma charakter nowatorski, bowiem jest pierwszym tego typu programem profilaktycznym w Polsce”. Można dodać, iż z przeglądu literatury dokonanego przez Marcina Jewdokimowa wynika, iż jest to pionierski program nie tylko w Polsce.

„Moje życie, mój wybór” – czego dotyczy?

Celem programu jest zapobieganie używaniu narkotyków, napojów alkoholowych i papierosów przez młodzież w wieku 13–16 lat z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Jak realizowany jest ten cel? Przede wszystkim poprzez wzmocnienie pozytywnego obrazu siebie uczniów, poprawę umiejętności komunikacyjnych i dotyczących konstruktywnego zagospodarowywania czasu wolnego, zwiększenie wiedzy na temat zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz z zakresu konstruktywnych sposobów radzenia sobie z emocjami i agresją. Oddziaływaniami objęci są także rodzice, którzy mogą doskonalić kompetencje z zakresu udzielania wsparcia emocjonalnego dzieciom.

Strategie i formy oddziaływań

W programie wykorzystywanych jest kilka strategii profilaktycznych:

• kształtowanie umiejętności życiowych (strategia wiodąca),
• rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców/opiekunów (strategia wiodąca),
• informacyjna (strategia uzupełniająca),
• kształtowanie odporności na wpływy społeczne (strategia uzupełniająca).

Program składa się:

• ze spotkania wprowadzającego z rodzicami i opiekunami (30 minut),
• z dziewięciu cotygodniowych zajęć z młodzieżą (9 x 45 minut), uzupełnionych o zadania domowe do indywidualnej pracy uczniów,
• z zajęć warsztatowych (3 x 45 minut) dla rodziców i opiekunów,
• ze spotkania podsumowującego dla młodzieży w formie gry grupowej (4 x 45 minut).

Ewaluacja

Jak wspomniano, program poddawano różnym badaniom ewaluacyjnym. Ostatnio opublikowane wyniki (w 2020 r.) potwierdzają, iż udział młodzieży w programie wiąże się ze wzrostem poczucia własnej wartości, podwyższeniem poziomu wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz poprawą w zakresie komunikacji, także dotyczącej emocji. Poprawa dotyczy także sposobów radzenia sobie ze stresem (rozładowywania emocji).

Zapraszamy na stronę programu: https://mojezyciemojwybor.pl/

***Program „Moje życie mój wybór” składa się z następujących publikacji:

„Moje życie, mój wybór. Materiały dla młodzieży”

Autorki: Kinga Sochocka, Karolina Van Laere

Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Ostaszewski

Opracowanie graficzne: Marcin Franczak

„Program profilaktyczny Moje życie, mój wybór. Podręcznik dla realizatora”

Autorki: Kinga Sochocka, Karolina Van Laere

Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Ostaszewski

Opracowanie graficzne: Marcin Franczak

„Moje życie, mój wybór. Materiały dla rodziców i opiekunów”

Autorki: Karolina Van Laere, Kinga Sochocka

Konsultacja naukowa: dr hab. Krzysztof Ostaszewski

Opracowanie graficzne: Marcin Franczak

Literatura na temat programu i problematyki, której dotyczy

Jewdokimow M., (Nad)używanie substancji psychoaktywnych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną – cz. I, „Remedium”, nr 11(293), listopad 2017, s. 26–27.

Jewdokimow M., (Nad)używanie substancji psychoaktywnych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną – rozpoznanie problemu, cz. II, „Remedium”, nr 12, grudzień 2018, s. 29–31.

Jewdokimow M., (Nie)wiedza na temat (nad)używania substancji psychoaktywnych przez osoby z niepełnosprawnością intelektualną – stan wiedzy oraz działania prewencyjne, „Serwis Informacyjny: Uzależnienia”, nr 1(81), 2018, s. 10–12.

Sochocki M. J., „Moje życie, mój wybór” – pierwsza edycja programu, „Serwis Informacyjny Uzależnienia” nr 2(86) 2019, s. 18–21.

Sochocki M. J., Profilaktyczny patchwork, czyli szkolna profilaktyka dla nastolatków z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, „Serwis Informacyjny Uzależnienia” nr 2(82) 2018, s. 10–16.

Walczak B., Sochocki M. J., Skuteczność profilaktyki stosowania substancji psychoaktywnych przez młodzież z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Doświadczenia projektu „Moje życie, mój wybór”, „Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo” nr 4(50), październik-grudzień 2020, s. 79–94.

Opr. red.