Polipy jelita grubego - co to takiego?
Polipy jelita grubego to zmiany w błonie śluzowej jelita przypominające niewielkie narośla. Powstają one ze zmutowanych komórek nabłonka, tworząc uwypuklenia ponad powierzchnię błony śluzowej do wnętrza jelita. Choć wiele z nich jest łagodnych i długo nie daje żadnych objawów, część może z czasem przekształcić się w nowotwór - najczęściej raka jelita grubego. To właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka i zdrowy styl życia.
Profilaktyka polipów jelita grubego
W profilaktyce polipów jelita grubego najważniejsze znaczenie ma codzienne spożywanie produktów bogatych w błonnik - takich jak warzywa, owoce, pełnoziarniste zboża oraz rośliny strączkowe, a także regularna aktywność fizyczna. Poniżej dokładnie zgłębiamy temat. Reklama
Polipy jelita grubego a błonnik
Błonnik działa niczym naturalna miotła - oczyszcza jelita, przyspiesza pasaż treści pokarmowej i zapobiega długiemu kontaktowi potencjalnie szkodliwych substancji z błoną śluzową jelita. Ponadto stymuluje procesy fermentacyjne w jelicie grubym, dzięki czemu tworzy odpowiednie podłoże dla rozwoju korzystnej mikroflory bakteryjnej. Zapobiega to namnażaniu się mikroorganizmów patogennych, które w nadmiarze zaburzają ekosystem (mikrobiom) jelitowy.
Wybieraj:
warzywa (brokuły, brukselkę, marchew, buraki, im bardziej różnorodnie, tym lepiej); owoce (jagodowe, jabłka, gruszki); pełnoziarniste produkty zbożowe (płatki owsiane, chleb razowy, kasza gryczana); rośliny strączkowe (soczewica, ciecierzyca, fasola).
Unikaj spożywania przetworzonego mięsa i alkoholu
Około 70 proc. polipów w okrężnicy to polipy gruczolakowe, które mają duży potencjał do przekształcenia się w raka jelita grubego. Badania pokazują, iż dieta bogata w czerwone mięso i alkohol, a uboga w warzywa, owoce, rośliny strączkowe oraz produkty z pełnych ziaren zbóż, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju tych zmian.
WHO zaliczyło przetworzone mięso do grupy substancji rakotwórczych. Dlatego codzienne jedzenie czerwonego mięsa wiąże się z większym ryzykiem powstawania polipów.
Ogranicz:
czerwone mięso (wołowina, wieprzowina),mięso przetworzone (kiełbasy, konserwy).
Zamiast tego sięgnij po:
ryby, zwłaszcza tłuste morskie (łosoś, makrela),roślinne źródła białka (tofu, soczewica, fasola).
Zadbaj o swój mikrobiom
Głównymi składnikami ludzkiego mikrobiomu jelitowego są bakterie z grup Firmicutes (m.in. Lactobacillus) oraz Bacteroides. Badania oparte na technikach biologii molekularnej wykazały, iż skład mikroflory jelitowej u osób z polipami gruczolakowymi znacząco różni się od tego, który obserwuje się u osób bez takich zmian.
U pacjentów z gruczolakami stwierdzono zwiększoną obecność potencjalnie chorobotwórczych bakterii z rodzaju Proteobacteria (takich jak Pseudomonas, Helicobacter czy Acinetobacter) oraz mniejszą liczbę pożytecznych mikroorganizmów z grupy Bacteroidetes.
Utrzymanie odpowiedniej równowagi między korzystną a patogenną florą jelitową może pełnić rolę ochronną przed powstawaniem polipów. Regularne spożywanie warzyw, owoców, produktów z pełnego ziarna oraz fermentowanych przetworów mlecznych - takich jak kefir, jogurt czy zsiadłe mleko - wspiera rozwój korzystnych bakterii probiotycznych, a jednocześnie ogranicza namnażanie się bakterii gnilnych w układzie pokarmowym.
Pamiętaj, żeby się ruszać
Kiedy się ruszamy, aktywujemy niemal każdy układ w naszym ciele: serce bije mocniej, płuca pracują intensywniej, mięśnie się wzmacniają, a mózg otrzymuje więcej tlenu. Regularna aktywność fizyczna pomaga obniżać ciśnienie krwi, regulować poziom cukru i cholesterolu, zmniejsza ryzyko chorób serca, udaru, cukrzycy typu 2, osteoporozy, a choćby niektórych nowotworów.
Badanie opublikowane w "British Journal of Sports Medicine" w kwietniu 2025 roku wykazało, iż osoby o najwyższym poziomie codziennej aktywności fizycznej miały o 26 proc. niższe ryzyko zachorowania na różne typy nowotworów w porównaniu z osobami najmniej aktywnymi. choćby umiarkowany wzrost aktywności znacząco obniżał ryzyko, niezależnie od intensywności ćwiczeń.
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami, osoby dorosłe w wieku od 18 do 64 lat powinny podejmować aktywność fizyczną przez 150 do 300 minut tygodniowo przy umiarkowanej intensywności lub od 75 do 150 minut przy intensywnej aktywności. Dzieci i młodzież powinny codziennie być aktywne fizycznie przez ok. 60 minut, wykonując ćwiczenia o umiarkowanej lub dużej intensywności aerobowej.
We wszystkich grupach wiekowych zaleca się również regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie. Dzieci i młodzież powinny minimum trzy razy w tygodniu uczestniczyć w aktywnościach wzmacniających mięśnie i kości oraz w intensywnych ćwiczeniach aerobowych. Z kolei dorośli powinni co najmniej dwa razy w tygodniu wykonywać ćwiczenia siłowe o umiarkowanej lub większej intensywności, angażujące wszystkie główne grupy mięśni, co przynosi dodatkowe korzyści zdrowotne.
Profilaktyka polipów jelita grubego. Co na to badania?
W pracy "Czynniki ryzyka związane ze stylem życia w przypadku polipów ząbkowanych jelita grubego" wykazano wyraźny wpływ codziennych nawyków na ryzyko rozwoju zmian przedrakowych w jelicie grubym.
Okazuje się, iż osoby spożywające najwięcej alkoholu są aż o 33 proc. bardziej narażone na wystąpienie polipów gruczolakowatych w porównaniu z tymi, które piją najmniej. Podobnie zwiększona masa ciała ma znaczenie - wyższy wskaźnik BMI przekłada się na 42 proc. większe ryzyko rozwoju tych zmian.
Nie bez znaczenia jest również dieta. Duże ilości tłuszczu i czerwonego mięsa wiążą się z podwyższonym ryzykiem pojawienia się polipów. Z kolei sposób odżywiania bogaty w kwas foliowy, wapń i błonnik może działać ochronnie, zmniejszając ryzyko wystąpienia zmian nowotworowych. Wyniki te potwierdzają wcześniejsze ustalenia dotyczące gruczolaków i raka jelita grubego - styl życia ma realny wpływ na zdrowie jelit.
Źródła:
Lesley Bailie i in.: Lifestyle Risk Factors for Serrated Colorectal Polyps: A Systematic Review and Meta-analysis (https://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085(16)35028-4/fulltext?).
https://ncez.pzh.gov.pl/ruch_i_zywienie/nowe-zalecenia-who-dotyczace-aktywnosci-fizycznej/.
https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dietoprofilaktyka-polipow-jelita-grubego-2/.
CZYTAJ TAKŻE:
